Seguinte paso: Crear un movemento social amplo
- A iniciativa popular Gure Esku Dago uniu o pasado 8 de xuño a 150.000 persoas en Durango e Iruñea/Pamplona. Ademais do ceo azul, naquel aire sobre a cadea de persoas notábase algo novo que era fermoso. Nos próximos meses e anos verase o que é.
A medida que as cadeas se vaian volvendo a casa e póñanse en marcha, Gure Esku Dago irá vendo mellor que nos depara esta nova etapa política, pero xa están a detectar algunhas ideas de consenso. A primeira é a que se refire á constitución física da mesma cadea humana: Estamos ante a maior e máis especial mobilización cidadá das últimas décadas en Euskal Herria; non é só o obxectivo, é dicir, reunir á xente, é dicir, que o camiño tamén é clave. Unha iniciativa deste tipo esixe unha organización de gran nivel e que os cidadáns que participan nela entendan moi ben que é a idea e para que se quere.
A segunda está a estruturarse ao redor da idea básica que se atopa debaixo da cadea: En Euskal Herria estamos afeitos a iniciativas de autodeterminación ou de independencia, pero agora saíu á rúa o dereito a decidir, ao contrario que na etapa do Plan Ibarretxe, e nesta época de crise a cidadanía entende moi ben o que decide, sobre todo porque as razóns que trouxeron a crise son consecuencia de que se tomen nalgún lugar e non democraticamente, e porque a propia cidadanía quere decidir.
A terceira idea refírese á organización social: como ampliar e estruturar a idea de dereito a decidir? A través dunha sociedade civil forte que impulse a vontade popular. Si, esa é a ANC en Cataluña, e aquí tamén se quere estruturar nos seguintes pasos: unha asociación forte, dinámica e integradora que impulse a idea do dereito a decidir fóra da dinámica e influencia dos partidos. Non son dúas asociacións iguais e aquí tampouco será unha ANC, pero si construída sobre a mesma idea. A finais de outono daranse os primeiros pasos para estruturar a asociación, ou no inverno ou o ano que vén, pero iso si se aveciña.
Unha nova porta
Abriuse unha nova porta coa cadea humana, ninguén sabe onde lévanos, pero si que traerá algo novo. É verdade que unha ampla maioría deses 150.000 reunidos o domingo é probablemente de corte nacionalista, pero non é menos certo que moitos dos que estiveron non estaban alí pola idea de nación, senón pola simple idea de democracia. É dicir, porque entenden que a competencia identitaria e os desexos da cidadanía pódense canalizar mellor profundando na idea de democracia que na imposición. Na Transición española a autodeterminación estaba moi arraigada en todas as forzas de esquerda, tamén no PSOE; despois durante décadas foi unha idea defendida case exclusivamente polos partidos abertzales –Ezker Batua tamén estaba presente no Goberno de Ibarretxe–; e agora, unha vez máis, moitas persoas e forzas non abertzales uníronse ao concepto de dereito a decidir, como sucedeu con Podemos-Ahal Dugu en Navarra.
[Foto: Gure esku dago]
Moldes vellos
Do mesmo xeito que estamos a ver a encarnación e o afloramiento doutras formas, non faltan as vellas visións. Mostra diso son as palabras de Yolanda Barcina no congreso de UPN do pasado 8 de xuño, sobre a iniciativa: “A cadea humana é unha montaxe propagandística” ou “os navarros decidimos nas urnas que queremos ser navarros e españois”. Pódense facer moitas preguntas e matices sobre as declaracións, pero neste caso é de destacar o que se refire á idea do molde antigo, que veñen os vascos, un lema antigo, desgastado e cada vez menos influente. É o que escoitaremos sen parar durante os próximos meses, e nas eleccións municipais e forais de dentro dun ano ver si a dereita e a esquerda españolista de Navarra sácanlle algún beneficio ou si queda totalmente enterrado.
É máis avaro, e moito máis significativo, ter que mirar continuamente a ETA. “Os primeiros que iniciaron a cadea son aqueles que xustificaron ou silenciaron os asasinatos de Tomás Caballero ou José Javier Mújica”. Serviralle de face ao seu votante máis denso –como mensaxe no Congreso–, pero de face ao futuro non expresa nada, salvo o relacionado co esquema de vencedores e perdedores. Desde que en 2011 ETA decidise deixar as armas, cada vez está máis claro que os cidadáns queren superar aquela época, e quen queira utilizar o barro do pasado para condicionar o futuro terá festa, tanto na CAV como en Navarra. O espírito da cadea humana era todo o contrario, e iso é decisivo para gañar a sociedade: alegría, solidariedade, enerxía positiva e novas formas de face ao futuro. Con estas vimbias pódese facer unha cesta forte.
Quedar no esquema simple dos partidos é de vella corrente, e iso serve a dereita e esquerda, abertzale ou non. A mensaxe de Gure Esku Dago neste sentido é claro, ten protagonismo na sociedade e na cidadanía, e logo os partidos e os axentes sociais terán que adiviñar como. É evidente que só as institucións non son suficientes e que é clave saber liberar as forzas da sociedade. Como se entende que a resolución de autodeterminación que o Parlamento Vasco ha adoptado a principios de xuño teña unha repercusión moito menor que a cadea humana que se organiza unha semana despois? Os votos do Parlamento de PNV e EH Bildu, que sumaban máis de 600.000 votos, superaban os 150.000 da cadea humana, pero esta segunda iniciativa tivo moita máis importancia. Non hai contraposición entre o impulso institucional e social, pero todo indica que haberá cambios na complementariedad entre eles, e probablemente en beneficio de ambos.
A cadea humana e a que vén non vai cambiar a forma na que cada grupo identitario ve Euskal Herria, pero si debería ofrecer a posibilidade de profundar desde a diversidade nun marco naturalmente conflitivo, para que, no seu momento, a cidadanía decida como se quere estruturar. Polo menos a curto prazo na CAV, Navarra e Iparralde, porque o máis importante como sociedade non é a independencia si ou non, senón o poder decidir iso. E se nós vémola, tarde ou cedo, o mundo tamén a verá.
[Giza katetik] “Gaurkoak izan behar du gozatzeko egun bat, zentzumen guztiekin jasotzeko hemengo poz eta ilusioa. Indar hau guztia beharko dugu hemendik aurrera pauso sendoagoak emateko. Edozein proiektu, edozein motor martxan jartzeko beharrezkoa den gasolina da ilusioa. Garesti egon da orain arte. Aurtengo urtean ez gara aritu kanpoko iturrietatik ilusioa nondik jasoko, ez, ez, barrura begiratu, eta bakoitzaren iturritik elikatzen hasi gara. Ikasgaia hori izan da, kanpotik zer etorriko zain egon gabe, gure buruari begiratu eta egiteko zer daukagun ikustea.
Bi norabide genituen gaur. Garrantzitsuena barnera begirakoa: euskal herritarrek sentitzea, ikustea, frogatzea euskal herritarren artean gai garela elkarrekin bildu, batu eta oinarri beraren gainean pausoak emateko, elkarrekin gai garela ilusioa sortzeko, elkarrekin gai garela etorkizun bat irudikatzeko... hori zoritxarrez gauza berria izan da. Baina hori jada errealitate bihurtu da. Milaka herritar aktibo, protagonista, kalera irten dira elkarri eskua ematera eta hor dago gizarte bat hemendik aurrerako lana babesten duena eta oinarritzen duena. Zenbat lagundu duen urte osoan egin den konplizitate lan horrek, elkar ezagutzeak, aurreiritzi guztiak gainditzeak eta batez ere elkarlanak. Gure arteko harremanak oxigenatzeko beharrezkoa genuen.
Eta kanpora begira aukera paregabea daukagu. Aurten milioika lagun, milaka kamera eta foko egongo dira Europako bi puntutara begira: Eskozira eta Kataluniara. Euskal herritarrok gai izan behar dugu gu ere hor kokatzeko. Testuinguru politiko horretan gaurko asmoa zen munduari dei egitea ikusi dezaten gu ere hemen gaudela eta gure etorkizuna guk erabaki nahi dugula. Lurralde honetan bizi gara, sentsibilitate politiko desberdinekoak gara, nazio ikuspegi desberdineko jendea gaude, baina elkarrekin gure etorkizuna erabaki nahi dugu. Demokrazia hartuta oinarri, ez dugu zer garen esan nahi, baizik zer izan nahi dugun, zer eraiki nahi dugun. Hemen ez dago inor sobran, hemen denon beharra dago. Hemen bizi garen guztion artean erabaki behar dugu gure etorkizuna. Gaur irudikatzen da, sentitzen da, herritarrok eskubide hori eta jarrera hori barneratzen hasi garela.
Ekainaren 8tik aurrera zer? Hemen oinarri bat besterik ez da jarri. Dena dago egiteko eta hori oso ona da. Orain arte bezala biltzen jarraitu behar dugu, herriz herri, ahalik eta parte hartze zabalena lortzen, erabakitzeko eskubidea nola landu aztertzen... oraindik ez gara txoko guztietara iritsi eta guztietara iritsi behar dugu. Hemendik aurrera ere denon esku dago dinamika bat hastea. Ikusten dugu dinamika horrek udazkenera begira bere fruituak eman beharko lituzkeela eta gune bat sortu non gai izan beharko genukeen pausoak adosteko eta aurrera begira lan egiteko. Ez dut dudarik aurrera begira honen antzeko ekintzak martxan jarriko ditugula. Honek elikatu egiten gaitu eta. Pentsatu behar genuke herri mugimendu eraginkor batek zer duen eskaintzeko euskal gizarteari. Eta erabakitzeko eskubidea aldarrikatzetik gauzatzerako pausoak eman behar ditugu serio. Txikira jo beharrean handira jotzeko garaia delako”.
Lagunekin ama daraman autobusaren arduradun alaba doa. Bazen garaia edo erreleboa datorren seinale, zeuk aukeratu. Militante jubilatua bileretan lagunaren semearekin koordinatzen. Gurasoen belaunaldikoekin beti erraza ez dela entzun zaie gazteei, duela 30 urteko faktura bitxiak ateratzen dituzte mahaira. Ekintzaile zaharrak urtetan metatutako azpiegiturak oparitu dizkie hasi berriei. Kazetari gazteak estudio zentraletik kronika eskatu dio kalean oinezko erreportari dabilen zuzendari-ohiari. Segaz belarretan Gure Esku Dago zizelkatzen duen aitonaren irudi helikopterotik bidaliak semearen adinekoak antolatu ditu urrutiko txoko batean, ondoren Interneteratu ditzan biloba izan daitekeenak, ez abisua eman gabe ordenadorea sortzen ikusitako beterano horri sinfalta tuiteatu dezala titulua. Aitatxi bizikletan harat-honat peto berdea jantzirik, ama mikroarekin irratiz kontalari, semea bazkarien kantinako eltze artean. Ospitaletik ilunabarri duintasunez aurre egiten dion osaba R.U. patriarkak bidali du mezua: “Gure eskuak ere. +2 Donostiako Ospitaletik“. Egizute nerekin aberri bidea, kantatu dugu Iruñetik etxeratuta, adinen arteko katea ere apurtu dugulakoan: sua bizirik dago, galduak ez gera.
[Giza katea egin zuten diasporako hiri hauetan: Geneva, New York, San Frantzisko, Boise, Buenos Aires, Mexiko Hiria, Sydney eta Londres]. “Gaur giza-katea osatuko duten diasporako hainbat lekutan dezente ibilia naiz. Oso adierazgarria eta hunkigarria da ikustea hainbeste mila kilometrora dauden euskaldunak gure helburuarekin bat egiten ari direla”.
“Gure inguruan hizkuntza asko entzun ditugu. Euskara, gaztelera, katalana, Afrikako hizkuntzak... Euskal Herriaren etorkizunean hizkuntza desberdinen, jatorri eta pentsakera desberdinen kudeaketa izango da giltzarria. Herri anitza osatzen dugu eta denok argi dugu herri honetan denontzako lekua dagoela eta denon esku dagoela gure etorkizuna erabakitzea”.
“Irlanda ez da Euskal Herria, Katalunia ez da Eskozia, Krimea ez da Kosovo… Aspertu arte erabili dute pernandokeria hau ilaje guztietako unionistek. Inon ez dago beste baten berdina den herririk, berdinak diren bi pertsona inon ez diren bezala. Dauzkaten edo ez dauzkaten eskubideek berdintzen dituzte. Norberaren estatusa erabakitzeko eskubidearen onarpena, horixe da koxka. Katalunia ez da Eskozia, ez horixe; batez ere Ingalaterra ez delako Espainia, horra”.
Herri ekimeneko hedabideen sektoreak orain arte egin duen elkarlanik zabalenaren bidez kontatu zuen eguna. Horren emaitza izan ziren, besteak beste, bi ikus-entzunezko saio: lehenak lau orduz zuzenean kontatu zuen goiza eta bigarrenak egunaren laburpena eskaini zuen gauean.
Nazioarteko hedabideetan giza katearen argazki positiboa zabaldu zen: Euronews, Chicago Tribune, New York Times, Russia Today, The West Australian... Zerrenda osoa ikusgai Argia.com-en. Argiak nazioartean Euskal Herriaren berri emateari ekin zion, besteak beste, Interneten kronika nagusia ingelesez ere eman zuen.
Ómnium elkarte kulturalak Europako zortzi hiriburutan egin zuten castell bana erabakitzeko eskubidearen alde: Paris, Berlin, Brusela, Geneva, Lisboa, Londres, Bartzelona eta Iruñean.
Frantziako itzuliak duen nazioarteko oihartzuna baliatuko du Gure Eskuk, 'Euskal Herria mundura' izeneko ekimenarekin. Tourreko lehen hiru etapak osoki Euskal Herritik pasako direla baliatuta, "inoiz egin den ikurrinik erraldoiena" zabalduko dute, eta 4.000... [+]
Nesta foto pódese ver o txamantxoia ou foco led de gran potencia preto da cima de Mazeko (Belagua) adornado con bandeira e ikurriña de Navarra. Está alimentado por un sistema de tres baterías que se pode ver a varios quilómetros á tardiña. O 2 de xullo, na iniciativa Vía... [+]
