Seis de cada dez vascos quedáronse en casa nas eleccións ao Parlamento Europeo deste ano. En 1979, a participación foi do 62%, e 35 anos máis tarde, do 43,1%. Quen queira pode consolarse dicindo que a participación foi unha décima máis que hai cinco anos, que por primeira vez notouse unha subida… Pero eses datos son vergoñosos, máis tendo en conta que nalgúns estados aproveitaron a data dos votos europeos para facer unhas eleccións municipais máis próximas á cidadanía.

Mesmo con todo a mercadotecnia, non foron capaces de mobilizar ao electorado. Ao longo da campaña repetíronnos mil veces que o Parlamento Europeo vai ter máis competencias a partir de agora, que o Tratado de Lisboa vai dar máis ferramentas ao Hemiciclo. E puxeron como símbolo de promoción a elección do presidente da Comisión Europea, que por primeira vez estaría en mans do parlamento.

Nada máis coñecer os resultados, o candidato do pp á Presidencia do Goberno, Jean-Claude Junker, lanzou un tuit reivindicando o seu cargo. O socialdemócrata Martin Schulz, pola súa banda, mostrouse disposto a facer outro tipo de alianzas para conseguir a Presidencia. Á vista da confusión, hai quen suxeriu que alguén que non foi candidato á presidencia si debería ser investido. Pero iso sería incomprensible desde o punto de vista da lexitimidade democrática.

Si obsérvanse as cores do arco parlamentario, podería notarse no primeiro golpe o retroceso da dereita tradicional –o Partido Popular Europeo (EPP) perdeu decenas de escanos–; pero se se enfoca ben o visor, dáse conta de que Europa fixo un notable retroceso á dereita, xa que a ultradereita conseguiu máis de 100 escanos.

En Francia, a formación que lidera Le Pen impúxose no 26% dos casos, en Inglaterra gañou o UKIP (29%) e en Dinamarca o DF (23%). En Austria, a FPÖ logrou case o 20% dos votos e en Grecia, os neonazis lograron máis do 10%. Tamén haberá máis partidos populistas de extrema dereita en Bruxelas: A Leiga Nord de Italia (6%), Alternativa para Alemaña (7%), Finlandeses de verdade (13%)… Para formar grupo necesítanse polo menos 25 escanos dun total de sete estados. Hai que vela, porque forman un conxunto bastante heteroxéneo.Máis aló
da forza directa que poidan ter os partidos antieuropeos e xenófobos en Bruxelas, máis preocupante pode ser a influencia que terán nas políticas impulsadas por grandes grupos como o discurso racista sobre a inmigración.

Terremoto da Fronte Nacional en Francia

As sondaxes publicadas en Francia inmediatamente despois do peche das urnas o 25 de maio daban a vitoria ao Front National, o partido de Le Pen. Non foi necesario un reconto oficial para facer saltar a alarma. As palabras dos representantes políticos e pensadores do Hexágono reflectían a gravidade da situación.

O fundador do FN, Jean Marie Le Pen, deu a primeira puñada a esta cadea de reacción: “Hai que disolver a Asemblea Nacional francesa”. A ministra socialista de Ecoloxía, Ségolène Royal: “Isto foi sacudido para o resto do mundo”. José Bové Activista: “A vitoria da Fronte Nacional foi unha auténtica fraude”. Sociólogo Edgar Morin: “A impotencia, a cegueira, a desidia dos demais, fixeron que o Front National levase a vitoria. Se isto segue así, isto non é máis que o principio”. E, por último, o primeiro ministro, Valls: “Isto non é alarma, isto é terremoto”.

O Fn obtivo o 26% dos votos e 24 escanos, cun 27% dos sufraxios. Esta histórica vitoria é unha das principais expoñentes do voto de protesta que se deu en toda Europa. Son moitos os cidadáns que están fartos das políticas de austeridade dos estados, e gran parte deles acudiron a votar a partidos populistas como o FN. O plan de recorte de 50.000 millóns de euros posto en marcha polo Goberno francés non lle saíu barato ao partido socialista –co 14,1% dos votos obtivo os peores resultados da historia–. Non é un segredo que supuxese que os mercados financeiros cínguense a Francia, porque superou o límite de déficit público. Isto pon a Hollande nunha difícil tesitura: aceptar a dogma neoliberal e dar un xantar á FNN ou lanzarse ao mar onde se atopan as quenllas financeiras.

O bipartidismo pódese vencer en España

O pp e o PSOE mantiveron durante décadas a hexemonía en España durante estas eleccións xerais e viuse envolvido nunha crise. Ambos os partidos perderon máis de 5 millóns de votos en comparación cos resultados de 2009. O Partido Popular ha perdido oito escanos –baixou de 24 a 16– e o socialistas nove –de 23 a 14–. Esquerda Unida, UPyD e Podemos foron os partidos que se beneficiaron desta perda de votos nas eleccións autonómicas vascas.

É o caso do esquerdista Podemos, que logrou 1.246.000 votos en todo o Estado a pesar da súa recente creación e que contará con cinco escanos en Bruxelas. O portavoz Pablo Iglesias na cadea de televisión A Sexta dicía: “Quero facer un chamamento á calma, é certo que os partidos das ‘tribos’ recibiron unha malleira seria, pero aínda non cumprimos o noso obxectivo, aínda non o superamos”.

No Estado español a participación mantívose, pero foi grazas ao auxe de Cataluña, que subiu un 11% respecto de 2009. O electorado independentista mobilizouse no Principado e iso supuxo a vitoria de ERC nas urnas. Unha vez máis, os cataláns atoparon unha maneira de destacar do Estado e de mostrar até que punto o proceso soberanista arraigouse na sociedade.

Entre os escoceses que levan un proceso soberanista similar, o SNP, liderado por Alex Salmond, mantivo unha subida espectacular do UKIP e obtivo resultados similares aos de hai cinco anos, cando o referendo de independencia celebrarase dentro de catro meses. En Flandes, o partido de dereitas independentista N-VAI conseguiu o 32% dos votos e logrou ampliar a súa vantaxe fronte ao partido cristianodemócrata.