"Poesia aiztoa da, kalashnikovaren aurka borrokan"
Haiti aske eta demokratikoaren aldeko ekintzaile eta poeta urtarrilaren 4an hil zen, Parisen, 76 urte zituela. Mintzaira eta joskera sinplean, arrazakeriaren aurka oldartu zen sarritan bere poemetan.
Familia handi bateko semea, 1959an sortu zen Jacmelen, Haitiko hego ekialdean. Hogei urte zituela, matematika eta natur zientziak irakasten hasi zen. Handik gutxira baina, François Duvalier Papa Doc heldu zen agintaritzara, eta hark ezarritako diktaduraren ondorioz, atzerriko bidea hartu behar izan zuen Métellusek. 75 dolar besterik ez omen zeramatzan patrikan. Parisen finkaturik, medikuntza ikasi eta neurologian espezializatu zen, hain zuzen afasian eta burmuineko lesioek eragindako hizkuntza arazoetan. Eta hala, poesiak baino lehen, Paris inguruetako ospitaletan terapeuta aritu izanak eman zion sona munduan barrena. Linguistikan ere doktoratu zen Sorbona Unibertsitatean.
Haitiko beltz guztien kasuan bezala, Métellusek esklabotzaren arrasto garbia zuen deitura. Plantazioetako jabeek, izen afrikarra ostu eta gogoak emandakoa ematen zieten beren esklaboei; poetaren arbasoen kasuan, Métellus. “Nondik datorren ahantzi gabe daramat izena”, argitu zuen inoiz.
Claude Mouchard sendagile eta idazle gaztearen eskutik heldu zen literatur mundura, eta Aimé Cesaire, André Malraux eta Maurice Nadeau izan zituen lehen aita pontekoak. 30 urtetan sortu zituen lehen poemak, bizitzan gehien baliatu zuen hizkuntzan, alegia frantsesez. Gerora sarritan azaldu zuenez, “somnambulismo moduko batek jota” hasi zen idazten, “egiten ari nintzenaz ez nuen sobera kontzientziarik, baina jarraitu beste erremediorik ez nuen izan, ordurako ezin bainion idazteari utzi”.
Lehen poema haiek 1969an ikusi zuten argia, Maurice Nadeauren Des Lettres Nouvelles eta artean Jean-Paul Sartrek zuzentzen zuen Temps Modernes aldizkari literatioetan. Ia hamar urte geroago heldu zen Au Pipirite Chantant, bere poema-liburu ezaguna. Hogeita hamar bat obra ondu zituen haren atzetik, poema-liburuak ez ezik, baita antzerki obrak, saiakerak eta nobelak ere tartean, “zuntz poetikoz josiak denak”.
Metéllus poeta eta sendagileak oso gogoan izaten zuen bere terapeuta ofizioa luma hartzen zuenean. Poesia zer den definitzea eskatu zitzaiolarik, “gizakiaren erresistentzia indarrak tinko eta bizirik mantentzen dituen nerbioa da”, aipatu zuen behinola.
Eskainitako azken elkarrizketan –2013ko abenduan, hil baino hilabete lehenago– Frantziako gizartean areagotzen ari den arrazismoaz mintzatu zen Métellus. Ildo horretan, poesia arma ote den galdetu zion kazetariak, eta hark erantzun: “arma da, baina mugatua: poesia aiztoa da, kalashnikovaren aurrean”.
Tennessee (Estados Unidos), 1820. Nace o escravo Nathan Green, coñecido como Uncle Nearest ou Tío Nearest. Non sabemos exactamente en que data naceu e, en xeral, temos moi poucos datos sobre el até 1863, data na que conseguiu a emancipación. Sabemos que a finais da década... [+]
A organización Centre Tricontinental describiu a resistencia histórica dos congoleses no dossier The Congolese Fight for Their Own Wealth (o pobo congoleño loita pola súa riqueza) (xullo de 2024, núm. 77). Durante o colonialismo, o pánico entre os campesiños por parte do... [+]
Nova York, 1960. Nunha reunión da ONU durmiuse o ministro de Exteriores de Nixeria e embaixador da ONU, Jaja Wachucu. Nixeria acababa de lograr a independencia o 1 de outubro. Por tanto, Wachuku convertíase no primeiro representante da ONU en Nixeria e acababa de asumir o... [+]
A día de hoxe, fai 50 anos, o movemento obreiro de Euskal Herria escribiu un capítulo moi importante da súa historia. En Hegoalde, uns 200.000 traballadores realizaron unha folga xeral en protesta contra o réxime franquista, que durou dous meses. Esta mobilización deixou... [+]
Investigadores da Universidade Johns Hopkins descubriron varios cilindros con inscricións no actual xacemento de Siria, o Tell Umm-o Marra. Os expertos cren que os signos escritos nestas pezas de barro poden ser alfabéticos.
No século XV a. Os cilindros datáronse en 2400 e... [+]
Pamplona, 1939. No principio do ano, a praza de touros da cidade foi utilizada como campo de concentración polos franquistas. Tivo oficialmente capacidade para 3.000 prisioneiros de guerra, nun momento no que non había fronte en Navarra, polo que os encerrados alí deben ser... [+]
