Quen pensan que as folgas dun día quedan curtas teñen clase para protestas máis longas: Reunión de traballadores da ITV de Urnieta e Irun. Levan seis meses abandonando o traballo. Comezaron a folga sen pór un prazo final e non parece que a empresa TÜV Rheinland, que ten no seu poder este servizo público, teña moita vontade de resolver o problema.

Tras eles, os traballadores viron a pantasma da Reforma Laboral en España. É dicir, que a empresa non quere ratificar un acordo que blinde as súas condicións, grazas á lexislación vixente polo Goberno do pp, que ten nas súas mans as cartas para xogar ao precario.

É o mediodía do 5 de decembro. 30 persoas na sede do sindicato ELA de Hernani debatendo sobre como trasladar a súa causa ás institucións públicas e con bo humor. O presidente do comité de empresa, Ketxus San Emeterio, leva o volante: explica que van ir aos concellos e queren dar a coñecer as súas demandas poboo a pobo, para que vaian desde as entidades locais até o Goberno Vasco. A posición que adopta o Goberno Vasco nesta materia pode ser a clave, xa que foi a que abriu ás empresas privadas a posibilidade de xestionar o servizo de inspección de automóbiles en 1993. Na súa man está decidir as condicións nas que se adxudica o servizo.

Déjà vu

Seis meses, pero non os primeiros. En 2010 fixeron outro tanto coa folga e o 15 de xuño dese mesmo ano o comité e TÜV Rheinland asinaron o acordo tras unha longa xornada de negociación. As cámaras de ETB recolleron o cadro daquela tarde de nerviosismo: os traballadores esperan no exterior da oficina que o Consello de Relacións Laborais ten na rúa Hondarribia de Donostia-San Sebastián. E ao final boas noticias, abrazos, aplausos.

Ao día seguinte, os membros dELA colocaron unha pancarta nesta mesma sala na que se reúnen hoxe, “conseguístelo, parabén!”. Tras aprobar o acordo na asemblea de traballadores celebraron o xantar cun pequeno sorriso, aínda sobre o peso dunha longa loita. “Nestes tempos nos que as cousas están amoladas, destes unha lección á sociedade: que se pode conseguir loitando”, dixo un membro do sindicato.

O acordo pactado entón é o que agora está en dúbida. Reguláronse as condicións dos traballadores tras os paros, estableceuse a xestión directa da actividade e as condicións para a axeitada prestación do servizo público. Regularizar as escalas salariais, contratar máis persoal e traballar menos todos –35 horas semanais–, e sobre todo poder ofrecer á cidadanía o horario de servizos máis amplo da CAPV, de 7:30 a 20:30 horas. Todo o mundo gañaba ao parecer: os traballadores mellorarían as súas condicións e os usuarios do servizo, os condutores guipuscoanos, poderían pasar a revisión con gran comodidade grazas ao horario de case todo o día.

Pero ese acordo era válido até finais de 2011. Desde entón, a empresa atópase en desacordo e os traballadores en conflito. TÜV Rheinland mostrou unha forma de negociar un tanto peculiar, xa que fixo varias propostas por escrito aos traballadores, que foron aceptadas polos traballadores, pero a empresa concesionaria botouse atrás no momento de botar o autógrafo ao acordo.

De aí a protesta: En 2012, o Goberno Vasco non traballou nunha de cada tres xornadas, a favor da renovación do acordo de hai tres anos. Este ano desaloxáronse os centros de traballo durante medio día en 65 ocasións, antes de comezar unha longa folga en xuño.

En casa “economía de guerra”

Pódese vivir unha folga indefinida? Como? San Emeterio di que é “a economía da guerra”, falando ao final da reunión. “O sindicato ten unha caixa de resistencia que rolda os 600 euros. Con iso podes sobrevivir e obrígache a resistir. Todos estamos en casa coa axuda dos pais e pagando a comida dos nenos como sexa posible”.

Ainhoa Quevedo é unha das traballadoras de ITV en folga. Alí traballa desde hai trece anos e, como a súa parella está en paro, conta coa caixa de resistencia e o apoio da súa familia como único apoio. Á conxuntura económica hai que engadir, ao seu xuízo, a falta de atención da empresa: “Non viñeron a falar ata que chegaron ao cinco meses”. Nin sequera entón quíxose acordar un calendario de reunións, como logo puidemos saber.

Quevedo explicou que a disputa se mantivo de forma ininterrompida desde que se asinou o acordo de 2010. TÜV Rheinland puxo un responsable para a ITV de Euskal Herria e enseguida lanzouse a tomar medidas ao amparo do convenio: despedir aos traballadores; desprazar a algúns de Irun a Urnieta, aínda que haxa un acordo en que non o farían; e o responsable da empresa di que o trato cos traballadores é “moi frío”.

21 persoas á rúa en Madrid

A ITV de Gipuzkoa non son as únicas en poder de TÜV Rheinland. Tres centros de inspección técnica de vehículos en Navarra están en mans da mesma empresa, a de Doneztebe/Santesteban, a de Arbizu e a de Berriozar. En total, no Estado español controla dezasete servizos deste tipo, entre eles catro da Comunidade de Madrid.

Alí despedíronse 21 persoas e modificáronse as condicións do resto do persoal (89 persoas), segundo explicou San Emeterio. A decisión foi unilateral. “Meterán máis horas, quizais teñan que ir traballar tamén os domingos pola mañá”. Non só iso: “Introducíronse estes cambios de condicións, pero a lei di que dentro de tres meses pódense reformar. En Madrid xa empezaron a mobilizarse, pero como non teñen nada semellante ao que nós temos xa pactado, non se sabe que dentro de tres meses”.

O representante do comité considera que sería máis sinxelo que a empresa fixese públicas as súas intencións. Quéixase de realizar almorzos informativos con diversos medios: “Din moitas cousas na prensa, pero realmente non queren comprometerse”.

A Reforma Laboral Española establece que o convenio que se acorde en cada centro de traballo ten prioridade aplicativa sobre o convenio estatal. Por que non converter o que se asinou ao finalizar a folga no marco das súas condicións laborais? Que busca a empresa no seu lugar? Iso é o que preguntan os traballadores que están en folga, sen atopar resposta polo momento.

Retencións en centros de Navarra

Mentres tanto, os dirixentes vascos están a notar as consecuencias da folga: desde xuño aparece nos medios de comunicación a noticia das concentracións de coches que se están producindo na ITV de Doneztebe e Arbizu. En Gipuzkoa, ao non poder facer a revisión, moitos deles acudiron aos centros de Navarra durante estes meses. E iso deu pé a sacar fotos inusuais, xa que os centros de ITV de Navarra tiveron que facer fronte a un volume de traballo moito maior do que tiñan preparados.

Durante o mes de xullo, varios vehículos tiveron que esperar dúas horas para poder conseguir o adhesivo que é obrigatoria para circular pola zona. Unha traballadora do centro de Arbizu informou o Diario de Navarra de que se atopaban “desbordados”.

Os folguistas son conscientes destas consecuencias, pero teñen claro que non é a situación xerada polos seus caprichos. Segundo o informe elaborado para informar da súa problemática, a empresa concesionaria "está a prexudicar os dereitos de miles de guipuscoanos e guipuscoanas" por non pór as condicións necesarias para a correcta prestación do servizo. Tamén consideran que vulnera dereitos da administración vasca, xa que o Goberno Vasco non cobrou nos últimos seis meses os canons que lle correspondían por cada inspección técnica.

En mans do Goberno Vasco

Con todo, “a empresa está cómoda”, segundo San Emeterio. “A ITV de Navarra están nas súas mans e nelas realiza algúns estudos que non estamos a facer en Gipuzkoa. Non se está perdendo tanto diñeiro”.

Só reuniuse catro veces cos traballadores no seis meses que dura a folga de hoxe. O representante do Comité de Empresa cre que non se moverá ata que a Administración non lle presione. E o Goberno ten, ao seu xuízo, por onde ir parar: “Dispoñen dun documento coas condicións da adxudicación, que determina prazos e horas concretas. Dise que a concesión queda suspendida si en sete días non se ofrece correctamente o servizo”.

Engadiu que sería inaceptable que noutros servizos públicos que están asignados de forma similar este tipo de conflitos non se resolvan con tanto tempo: por exemplo, ás empresas que recollen residuos de pobos e cidades non se lles deixaría pasar medio ano sen prestación de servizos. A diferenza é que os cidadáns sacan o cubo dos residuos a diario e que en cambio só pasan pola ITV unha vez ao ano como máximo. Aínda que a necesidade de ir de Gipuzkoa a Navarra non é o máis cómodo do mundo, tampouco xera grandes queixas. “A cidadanía, os traballadores e a administración temos que obrigar á empresa a cumprir os compromisos contraídos no contrato”.