Á súa chámana “sociología pasional”, por un intre de humor, os investigadores Michel Pinçon (1942) e Monique Pinçon-Charlot (1946). Desde que se coñeceron en 1965, na universidade, son alumnos do mítico Pierre Bourdieu, xuntos na vida e no traballo.

En Francia son famosos por estudar o mundo dos ricos, ás veces chámaselles dos grandes medios de comunicación, A violence deas riches, que acaban de publicar, tivo un eco. Pero até ao redor de 1980 os sistemas estudaban sobre todo os marxinados, como a maioría dos sociólogos: “Enfadabámonos vendo como tantos investigadores competían nos suburbios, sen pór nunca en cuestión a cuestión de fondo: que é o que provoca a exclusión social”.

Por iso en 1986 decidiron estudar a burguesía. Historiadores e economistas traballaron neste campo, pero moi poucos sociólogos. O feito de ser marido e muller facilitoulles o traballo. A partir da recompilación de estatísticas, as bibliotecas e arquivos privados pasaron a escarbar e a entrevistarse cos máis grandes representantes. E conseguiron meter o nariz nese mundo pecho.

“Ás veces cruzáronnos entre este famoso cantante e aqueloutro deportista, porque tiñamos algo exótico. Nunca ocultamos que eramos de esquerda, e paradoxalmente isto non molesta a algúns representantes da aristocracia do diñeiro porque valoramos a súa capacidade para defender os seus intereses”.

Dese traballo saíron algúns dos famosos libros de Pinçon-Charlot desde 1989: “Dans lles beaux quartiers” (Nos barrios dos ricos poderiamos traducilo), “Sociologie da bourgeoisie”, “Quince promenades sociologiques” (Quince paseos sociolóxicos), “Président deas riches” (por Nicolas Sarkozy)...

No libro “A violence deas riches” que agora publican tratan de explicar a violencia que os ricos exercen contra o resto dos mundanos. Máis ben, as violencias, porque non é a única. “Hai violencia económica, en primeiro lugar, na súa versión neoliberal (...) As grandes corporacións están a despedir aos traballadores en masa, a pesar dos altos beneficios que teñen. Este é o primeiro exemplo de violencia das familias ricas!”.

Utilizan a violencia política cando, en colaboración cos políticos, reforzan a mentira do Estado. Iso supuxo que os cidadáns e cidadás desvincúlense do debate político. O Pinçon-Charlot non perdoa a François Hollande a traizón que cre que cometeu. “A gauche qui bouge (A esquerda que se move), que publicou na súa época de profesor, está literalmente no seu programa de hoxe: que na economía non hai máis que un modelo, o capitalismo”. Por tanto, ao non haber alternativa, a esquerda ten que facer alternancia na xestión do poder.

Tamén nos roubaron palabras

Esta violencia política, ademais de acabar coa alternativa de esquerdas, confundiu aos ricos cos políticos. Así, evitar o imposto non é só un ataque masivo contra o Estado: Son as propias autoridades do Estado as cómplices do roubo. “Si a corporación Louis Vuitton-Moet Henessey ten 46 filiais en paraísos fiscais, é porque Hubert Vedrine, que foi ministro de Exteriores, está no consello de administración”. No Parlamento de París, os traballadores apenas representan o 0,01% dos delegados, aínda que representan o 52% da poboación activa francesa.

Tamén existe a violencia ideolóxica á que se refiren os sociólogos Pinçon-Charlot cando establecen que o neoliberalismo é algo indiscutible que lle corresponde hoxe de maneira natural ao mundo. E a violencia lingüística tamén a practican os ricos. “Temos que recuperar os conceptos do marxismo, usar as palabras necesarias, falar de capital e capitalistas, pór en cuestión as clases sociais, a opresión, as finanzas internacionais, explicar que si alguén gañou un millón de euros fixo o traballo de outro”.

Nas discusións públicas a parella Pinçon-Charlot téntao así. Teñen ante si a un millonario que ademais de chamar a iso “oligarca” ou “especulador”, non teñen medo a crear neoloxismos. A quen por defender os intereses dos obreiros chámanlles “populistas” respóndenlles sen vergoña que están a facer “burguesismo” (bourgeoisisme) ou “oligarquismo”. “O humor tamén pode axudar a mover as cousas”.

As elites ricas utilizan o coñecemento das linguas para o seu beneficio. Desde pequenos afixéronse a falar en dous ou tres idiomas con fluidez, todos desenvólvense moi ben en inglés, aprendendo durante as estancias no estranxeiro, practicando cos invitados que trouxeron a casa. Igualmente os representantes dos traballadores en calquera reunión dos perdedores.

As elites utilizan por si mesmas o que os sociólogos chaman “internacionalismo dos ricos”. Ademais de coñecer idiomas, invisten diñeiro en todo o mundo, o que ten miles de hectáreas en Arxentina ten unha gran empresa en Francia e é dono do castelo noutro lugar de Europa. Con este espírito controlan á xente da cultura.

Os ricos tamén controlan o tempo. A súa é máis longa. Michel Pinçon relatou como foi visitar un palacio de París, cando viu ao patriarca explicando en imaxes aos seus familiares do século XVIII ao seu neto. En poucos días tocoulle ver derrubarse unha serie de HLM (vivendas de protección oficial) de Aubervilliers. O Aberaskume leva séculos de memoria, mentres que aos nenos pobres daquela citei destruíronlles os recordos da súa infancia. “O modo de vida das clases populares ten unha precariedade que non se pode comparar coa calma da vida da gran burguesía”.

Aos ricos dálles tamén impunidade. Nisto non descubriron nada os sociólogos, pero nestes tempos non é só cuestión de apuntar. Por roubo meten no cárcere a tantos mozos pobres, mentres os grandes ladróns andan pola rúa. Isto fixo aínda máis malos aos ricos.

“Queremos activar a alerta. O neoliberalismo trouxo a un ser humano neoliberal, malvado, narcisista, que vive por encima das leis, que entra sen reparos na delincuencia, porque sabe que as maldades dos ricos quedan impunes ou moi pronto castigadas”.

Pero os principais medios de comunicación van reproducir os tópicos impostos polos grandes ladróns: o rico é benefactor, fai filantropía, axuda ao mundo... e os pobres son demasiado caros, viven da fraude, das axudas sociais. Para que os traballadores crean que son os seus absorbente.