argia.eus
INPRIMATU
Pan recentemente feito e átomos
Nagore Irazustabarrena Uranga @irazustabarrena 2013ko urriaren 30
Demokritori
Demokritori "barre egiten duen filosofoa" ere esaten zaio, eta Johannes Moreelse Herbehereetako margolari barrokoak hala irudikatu zuen 1630eko olio honetan. Bizitzaren alde komikoaren garrantzia nabarmentzeaz gain, Demokritok hainbat ekarpen egin zituen; atomismoaren teoria garatzen lehena izan zen, esaterako. (Arg: Utrecht Museoa)
Abdera (Tracia), c. c. 460. Nace Demócrito, filósofo da Antiga Grecia. Foi, entre outros, o creador da teoría do atomismo xunto con Leuzipo, que cría que a materia está formada por indivisibles temas.
 
Segundo a lenda, a Demócrito chegoulle a inspiración unha mañá. Olfateó, como case todos os días, o pan recentemente feito, pero aquela mañá, ademais do desexo para comer, o cheiro espertou no filósofo a curiosidade. Como podía sentir o seu nariz aquel cheiro, si o pan estaba lonxe e non había ningunha conexión entre o nariz e o pan, se non había máis que aire entre eles? A partir desta pregunta, Demócrito chegou á conclusión de que existían unhas partículas diminutas, que flotando no aire chegaban até o nariz pequenos anacos de pan invisibles, polo que podía cheirar a pan recentemente feito. É dicir, o mundo estaba composto de elementos diminutos, indivisibles, indestructibles e eternos, cuxa fusión daba lugar a todas as cousas do universo.Díxolles que era un átomo –indivisible, en grego–.
 
Como moitos outros filósofos gregos, Demócrito baseábase no razoamento lóxico para explicar as súas teorías e non utilizaba experimentos para confirmar os postulados. Aínda faltaban moitos séculos para desenvolver unha tecnoloxía que axudase a comprobar empíricamente a teoría dos átomos. Por iso, a teoría recentemente nada tiña moitos baleiros. Por exemplo, Demócrito non cría que houbese “forza” ou “espírito” nos procesos da natureza, polo que non tivo en conta a enerxía. Toda a realidade está formada por cousas que son (átomos) e non (baleiros). E todo o que se percibe a través dos sentidos son os átomos; por exemplo, cre que se pode ver a Lúa porque os átomos do satélite chegan aos nosos ollos.
 
E, por suposto, nin sequera acertou no nome que puxo ás partículas elementais. Cara a 1830, Michael Faraday foi o primeiro en dubidar da indivisibilidad dos átomos. A finais dese século, Joseph J. Thomson descubriu os electróns analizando os raios catódicos e finalmente, en 1911, Ernest Rutherford descubriu o núcleo do átomo. Pero aínda que o que era un nome indivisible dividiuse en partículas subatómicas, os átomos retiveron o nome que Demócrito puxo, e moitos cualificaron ao filósofo grego de “pai da ciencia moderna” a través das súas achegas.
 
Segundo un estudo publicado hai un ano por un equipo da Universidade de Bretagne-Sud na revista The Journal of Social Psychology, o cheiro do pan recentemente feito fainos ser máis respectuosos cos descoñecidos. Con todo, a investigación non demostrou que este cheiro axude a entender a teoría atómica.