O de Fagor Electrodomésticos (en diante FagorE) foi un duro golpe, visto desde moitos puntos de vista, non só no Alto Deba. Para os que seguían de cerca o tema, ao final fíxose o que debía suceder e para os que seguían máis lonxe o problema non podía ser un fracaso, porque é Fagor Fagor. Pero chegou a derrota.

Agora, en poucos meses verase o que vai pasar coas empresas estranxeiras e locais. Pero seguramente as consecuencias para os traballadores estranxeiros e para a gran rede de provedores van ser duras, a perda de miles de empregos está sobre a mesa. E mentres tanto, as opinións do sucedido baixan rapidamente en busca de respostas, para depurar responsabilidades e tamén para non caer nos mesmos erros no futuro. Os vértices son numerosos e afiados, dolorosos, pero hai que buscar.

Son moitas as sensacións contraditorias que se dan en Arrasate. No medio da dureza da situación, no resto das cooperativas non se alegran moito porque se tocase o fondo, porque a situación é moi afastada, porque en nome da solidariedade FagorE absorbeu moito diñeiro nos últimos anos, porque estaban a adoptar solucións de parcheo e porque o mellor era chegar ao touro polos cornos antes de moi tarde. Isto realizouse agora. Unha visión da crise como oportunidade.

Por que sucedeu? A derrota atribuíuse principalmente á dirección de FagorE, que comprou Brandt en 2005. Comprouse un rival maior que el para poder competir cos máis grandes de Europa. O que dirixiu a operación foi Txema Gisasola, actual presidente do Consello Xeral da Corporación Mondragón.

Pero hai quen pensa que FagorE fixo ben e que non tiña outro camiño que o crecemento prometido pola competencia, pola contra non tiña futuro. E en canto á decisión, foi tramitada por Gisasola, pero aprobada polo Consello Reitor de Fagor, que é o máximo órgano de dirección, e finalmente pola asemblea de socios da cooperativa. Por tanto, afectaría a este desastre a perda do espírito cooperativo dos socios que se falaron tanto nos últimos 10 anos?

Pode argumentarse que ante a forza da tecnoestructura os socios teñen pouco que dicir nunha cooperativa tan grande, e a quen o faga non lle faltarán razóns. Pero, en que medida é boa a razón da tecnocracia? Tamén noutras grandes coperativas? E de momento hai respostas para todo, porque hai grandes cooperativas como Fagor Arrasate, Fagor Ederlan ou Fagor Copreci que levan con éxito o seu crecemento. Quen lles vai a dicir, por exemplo, que a estratexia da ampliación deste tres cooperativas converterase nas súas netas?

Pero o argumento non é unha broma e exemplo diso é o Eroski que se quedou atrapado na estratexia de crecemento. Entón, até onde hai que chegar, até onde non? Pero, a clave principal está no crecemento ou nas características da crise actual? No caso de FagorE é evidente que a explosión da burbulla inmobiliaria foi clave na súa decaimiento. No caso de Eroski, como o descenso do consumo ten un efecto tremendo. Á fin e ao cabo, eses dous factores uníronse no caso de Fagor, que chegou á crise da difícil e complicada decisión –Brandt–.

A internacionalización e a ampliación non son as dúbidas de onte pola noite. Na mesa redonda de 1999 para LARRUN, José María Ormaetxea, dos fundadores de Fagor, dixo: “A maior distorsión da experiencia cooperativa podería vir da internacionalización”. Tamén en 2006, o entón presidente de MCC, Jesús Catania, lanzou na prensa: “Teño dúbidas de que o modelo cooperativo póidase manter nunha corporación de case 100.000 persoas con diferentes países, culturas e intereses”.

De momento é evidente que si, resistiu, ademais de éxito, pero todo iso vai ter un prezo e, de momento, unha das compensacións é a que tivo lugar en FagorE.

A noticia que chegou de Estrasburgo á hora de redactar estas liñas é que a DOUTRINA PAROT foi rexeitada. Redes Sutan, medios de comunicación en chamas e o Goberno español en chamas, porque a decisión obriga a liberar a máis de 60 presos a curto prazo. Dado o desenvolvemento das semanas previas á resolución, non cabe dúbida de que deberá liberalos. Cando e como é o que está visible, pero non o que vai cumprir. Non ten outra opción.

As doutrinas “Todo é ETA” e Parot foron as ferramentas máis duras e antidemocráticas que España creou contra ENAM. Unha vez desmantelados, é de esperar que o proceso de paz estea en condicións de tomar outro ritmo. Hoxe en día é un día grande no camiño da normalización da sociedade vasca.