A lei de normalización lingüística aprobouse en 1986 durante o Goberno de Gabriel Cañellas. Pero un grupo do pp sempre se opuxo a ese consenso.

Si, pero foi case invisible.

Que sucedeu desde 2007, cando Carlos Delgado converteuse no líder da rama anticatalanista e logrou o 30% dos votos?

Ocorreron varias cousas. Hai que lembrar o contexto da hora. O debate xurdiu ao redor da reforma do Estatuto de Cataluña. En Madrid produciuse unha gran histeria contra o catalán, que se converteu nunha corrente provocada por varios medios de comunicación. Mantivéronse constantes: por unha banda, nas comunidades bilingües o catalán estaba a pronunciarse contra o castelán; por outra, estaba a marxinarse á xente porque falaban en castelán... Neste ambiente, o pp balear arruinouse nas eleccións de 2007, marchouse Jaume Matas e no interior da casa o desencontro foi total. Un sector do partido quedou absolutamente decepcionado, empezáronse a producir incidentes e Carlos Delgado, naquela situación, converteuse nun home que ía traer as cousas ben para algúns militantes. Ademais, contaba cun programa claro contra o catalanismo.

Delgado perdeu na asemblea de 2008 contra Rosa Estarás. En 2010 volveu presentarse e perdeu ante Bauzá. Delgado uniuse a Bauzá e, ademais, asumiu a ideoloxía contraria ao status do catalán. Como se pode entender?

Eu creo que o pacto entre Delgado e Bauzá é anterior ao cume de 2010. Pareceume ben que Bauzá quedase con Delgado, é bo que o vencedor teña en conta ao perdedor. Con todo, unha cousa é integrarse no grupo de persoas para demostrar que ninguén se rexeita, pero non é lóxico que abrace o discurso político do que perdeu. Non ten sentido. Está claro que as teses de Delgado perderon por ampla maioría nas asembleas de 2008 e 2010 e, con todo, foron aprobadas por Bauzà. Non ten nada que ver co que decidiron os militantes.

Delgado perdeu en dúas asembleas, pero a súa mensaxe impúxose.

O gran vencedor da última asemblea, aínda que perdeu, foi o discurso ideolóxico de Carlos Delgado. Non é a miña opinión, é a miña verificación. Coidado: non estou a dicir se iso é bo ou malo, o que digo é o que fai Bauzá, o que pedía Delgado, que non é o que decidiron os militantes do PP na asemblea.

Se o presidente non está a facer o que votaron os militantes por que ningún membro do pp votou en contra desta situación e da postura de Bauzá?

Porque o cambio se notou tras as eleccións. Non antes. É certo que había sospeitas, talles e cales opinións... Pero nunca se puxo nada claro sobre a mesa, aceptar o que Delgado dicía. O cambio prodúcese cando as eleccións se celebran por ampla maioría. Entón todos déronse conta do que ocorría. Pero para entón Bauzá xa tiña nas súas mans o Boletín Oficial, e iso dá moito poder. E contra iso...

Bauzá di que o programa electoral recolle o que está a facer.

O programa non di exactamente o que está a facer. É certo que houbo debates internos sobre a conveniencia de reformar a situación legal do catalán, é dicir, pasar de ser obrigatorio a meritorio en diferentes departamentos da administración. E estou de acordo, nalgúns departamentos si, pero non en todos. E é certo que o espírito da famosa TIL xa existe no programa, pero non como agora se está implantando. Gustaríame engadir algo que me pareza importante. Non sei si o PP comportouse así co catalán se os catalanistas non fixesen algunhas das cousas que fixeron na anterior lexislatura do Pacte de Progrés. Porque lembremos que o Goberno [de Anticha] aprobou o decreto que establecía a catalanización social e o Consello [de Mallorca] estableceu que os contratos dos provedores fosen en catalán. Eran abusos absurdos en Baleares, probablemente queríase imitar o doutros lugares. Fixo moito dano. Non teño ningunha dúbida de que ese comportamento levou ás posicións [Pacte de Progrés] [dentro do PP] ao extremo. Polo menos, os ultracatalistas fan tanto dano ao catalán como os que queren impor o castelán por encima do catalán.

Cal é a túa actitude?

Liberdade e equilibrio. O decreto da esquerda que quería impor o catalán para todos era unha barbaridade e agora a forma que se quere impor é un erro. O catalán hai que coidalo, fomentalo, pero non impolo. O equilibrio entre as dúas linguas oficiais é fundamental. Deben existir espazos de liberdade de elección. Por exemplo, os pais dos nenos e nenas que están á hora de ler e escribir deben ter liberdade para elixir o idioma. Pero, ao mesmo tempo, no resto de niveis educativos, o catalán debe ocupar un lugar máis amplo para facer fronte aos inputs de castelán que reciben diariamente os nenos, como a televisión, a prensa, a familia, os amigos, a publicidade. O 80% de todo iso é en castelán.

Creo que che vinculan coas teses de Rafael Bosh, que foi conselleiro de Educación no Goberno de Bauzá.

Si, eran as teses máis razoables, moderadas e abertas á conversación.

Cando Bauzá destituíu a Bosh en abril, o presidente empezou un camiño sen retorno?

Así é. Pero tamén quero dicir que nin os sindicatos de educación nin o catalanismo moderado comprenderon o que quería facer Bosh e quixeron decapitarlle. Todos contribuíron a debilitar moito máis a súa actitude. Aos do STEI [sindicato] díxenlles moitas veces: “nostalxia”. É razoable concluír que Bosh actuaba correctamente, se temos en conta que o anticatalanista opúñase tanto como o ultraestratocatalanista. No centro está a maioría da comunidade educativa, non están con extremos nin dun nin doutro. Con Bosh non sucedería o que estamos a ver agora. Estou seguro de que moitos o lembran con desesperación.

Por que Bauzá apartou a Bosh?

Dise con desprezo por Bosh que quería consolar a todos, que tiña discursos diferentes, e nun momento Bauzá decidiu non seguir así. Pero Bosh conservaba realmente un equilibrio difícil. A proba do que facía ben é que desde que se foi a situación endureceuse a toda velocidade e quedámonos mirando durante cinco meses.

Parece que Bauzá non ten intención de negociar cos sindicatos TIL e a Conferencia de Profesores.

Por ambos os lados cometéronse graves erros. Os uns e os outros, nalgúns puntos, amenten polos seus intereses. Pero Bauzá é o presidente e debería entender que se non negocia, TIL morrerá. Eu estou a favor de TIL, pero non estou de acordo coa forma que se quere implantar. Hai que facelo doutra maneira, de forma gradual, con moito investimento. Se non hai negociación, aínda que se impón formalmente, non se pode establecer realmente se os profesores boicotean.

Que quere Bauzá?

Moitos inimigos xulgan mal. Bauzá non é parva, non está a tomar decisións de súpeto e non é ignorante. É moi rápido, segue a folla de ruta acordada con moita frialdade e os seus obxectivos están moi claros. Está convencido de que hai que loitar contra o que el considera unha imposición catalanista. Pero coidado, el non está en contra do catalán, está en contra da maneira de impulsar a lingua, é dicir, da forma nacionalista e catalanista.