Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

O diñeiro non cheira, o deterxente si cheira

Stephanusen fullonica edo garbitegia, Ponpeian.
Stephanusen fullonica edo garbitegia, Ponpeian.Tidbits from archaeology.

Pompeya, c. Ano 79. A erupción do volcán Vesubio sorprendeu aos negocios da cidade romana, entre eles a fullonica ou lavandaría de Stephanus. Do mesmo xeito que o resto de elementos do xacemento, a lavandaría quedou moi ben conservada polas cinzas. E tamén hai outras fullonicas que sobreviviron ben, como as de Ostia, Barcino e Hérculano. De feito, todas as cidades ou colonias romanas tiñan polo menos unha fullonica.

Dedicábanse a lavar roupa e roupa de fogar. En ausencia de deterxentes químicos artificiais, os ouriños era utilizada como un deterxente universal na época dos ouriños, xa que tamén se utilizaba para a limpeza dos dentes, tal e como se explicou nesta sección. Nas charcas de saltus fullonici ou renovación de auga, o amoníaco dos ouriños era bo para eliminar as manchas de toge, túnicas e panos de la. Mesturaban os ouriños con cal e cinza, materias primas naturais blanqueantes.

Non todas as pochas eran iguais. Algúns importaban do estranxeiro –os dons lavables dos ouriños hispanos eran coñecidos–, pero a maioría das veces tiñan que utilizar o líquido recolleito nos baños públicos. Tamén había negocios máis autárquicos: nas paredes da tenda colocábanse medias ánforas para que os peóns cargasen á vejiga. Na pompeya atopáronse inscricións que convidan os cidadáns a ouriñar.

Os escravos, mesturados coa eslamiada e os ouriños, pisaban as roupaxes e as teas até regalos con deterxente fedorento. Unha vez quitadas as manchas, levaban as roupas a un charco máis grande que había no exterior e deixábanas escurrirse, escurrirse e secarse ao sol, sobre as augas de choiva recollidas no impluvium. Os máis ricos pagaron algunhas moedas e os escravos da fullonica perfumaron as súas roupas con esencias de flores e herbas, coa esperanza de borrar as pegadas do cheiro a ouriños.

O emperador Vespasiano estableceu o imposto sobre os ouriños que os cidadáns deixaban nas lavandarías ou nas letrinas públicas, debido ao seu afán de recadar diñeiro de calquera actividade. Suetonio sinalara que Perico, o fillo do emperador, había desmoralizado a decisión do seu pai. Vespasiano sacou entón un aureus do bolso e preguntoulle a Perico se o cheiro da moeda de ouro molestábao. Despois de que o seu fillo se negase, o pai respondeu: “E, con todo, vén dos ouriños”. Entón naceu Pecunia non olet (O diñeiro non cheira), a coñecida expresión latina.


Interésache pola canle: Historia
Enfermeiras indíxenas reivindican un servizo de saúde equitativo para os pobos oprimidos
Garbiñe Elizegi, de Baztan, é enfermeira. En decembro participou na reunión de Investigación sobre Enfermaría Indíxena para a Equidad na Saúde que se celebrou en Nova Zelandia. Presenta a súa tese: Repasando as experiencias das mulleres vascas e dos xéneros non... [+]

De Holanda a casa

En 2017, Indonesia e Holanda asinaron un acordo para devolver o patrimonio roubado polo país europeo a causa do colonialismo durante tres séculos. O responsable indonesio do proceso de devolución, Gusti Agung Wesaka Poxa, explicou que este acordo "foi importante para demostrar... [+]


Grecia, medio século sen monarquía

Grecia 1975. O país comezou o ano como república, tres semanas antes, no referendo do 8 de decembro de 1974, despois de que os cidadáns decidisen o fin da monarquía.

Unha década antes, en 1964, cando morreu o rei Pablo I, o seu fillo Constantino tomou o trono aos 23 anos.
... [+]


Asa e corpiño

Por razóns pedagóxicas ou metodolóxicas, os historiadores tendemos a fragmentar e dividir en prazos os períodos históricos do pasado. Hai épocas tradicionais que todos coñecemos (Prehistoria, Antigüedad, Idade Media, Idade Moderna e Contemporánea), pero tamén varias... [+]


2024-12-31 | ARGIA
Morre o euskaltzale gasteiztarra Gontzal Fontaneda
O euskaltzale e militante gasteiztarra faleceu este xoves, 30 de decembro, nun accidente laboral. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) foi testemuña e compañeiro de viaxe do eúscaro en Vitoria na década de 1960. Empezou a aprender eúscaro aos 15 anos. Inventou un método... [+]

2024-12-27 | Julene Flamarique
As asociacións memorialistas chaman a manifestarse o 18 de xaneiro para esixir a demolición do Monumento aos Caídos
As asociacións memorialistas criticaron a decisión do Concello de Pamplona de non proceder á demolición do Monumento aos Caídos. O alcalde de Pamplona, Joseba Asiron, foi acusado de "interpretar mal" a Lei de Memoria Democrática e convocou unha mobilización para o próximo... [+]

Exército anticapitalista de Santa Claus

Copenhague, 18 de decembro de 1974 Ás doce do mediodía chegou un ferry ao porto, desde onde desembarcou un grupo duns 100 Santa Claus. Traían consigo un ganso xigantesco. A idea era facer unha especie de “Ganso de Troia” e, ao chegar á cidade, sacar por dentro os... [+]


O nome de Jack Daniel, por Nathan Green

Tennessee (Estados Unidos), 1820. Nace o escravo Nathan Green, coñecido como Uncle Nearest ou Tío Nearest. Non sabemos exactamente en que data naceu e, en xeral, temos moi poucos datos sobre el até 1863, data na que conseguiu a emancipación. Sabemos que a finais da década... [+]


Congo e cobalto
Para que estamos dispostos a seguir conectados?
Sérvenos para sacar este último retrato co crepúsculo. Ou o marianito que acabamos de pedir ao camareiro da barra de pago nun instante. E, caramba, no peto de atrás dos pantalóns que queren imitar aos Levi’s chegan perfectamente. O móbil tamén serve para iso. Entón, a... [+]

“Xa non somos os vosos monos”

A organización Centre Tricontinental describiu a resistencia histórica dos congoleses no dossier The Congolese Fight for Their Own Wealth (o pobo congoleño loita pola súa riqueza) (xullo de 2024, núm. 77). Durante o colonialismo, o pánico entre os campesiños por parte do... [+]


Rueda de pedra do tempo na catedral de Pamplona
"Pictura est laicorum literatura", escribiu Umberto Eco en Il nome della rosa. O pobo fala máis a través das imaxes que das palabras. A función narrativa da arte é notable nas imaxes da Idade Media, aínda que a súa interpretación pode resultar difícil cos ollos actuais... [+]

Eguneraketa berriak daude