Cúmprense 25 anos da publicación da colección de contos Obabakoak de Bernardo Atxaga. O libro foi publicado por Erein en 1988 e traducido posteriormente a varias linguas do mundo. Tamén recibiu o Premio Nacional de España, nunha época na que a voz dos vascos non se ouvía en Madrid. O propio Atxaga recoñece que ao coñecer o Premio de España pareceulle incrible, e que riu a medias, que a actitude de España cara ao noso mundo era tan pecha, que se lle facía inimaxinable e afastada conquistar ese galardón.

Con motivo deste aniversario, o euskaltegi Bilbo Zaharra da capital biscaíña ha organizado varios actos ao longo de todo o ano. Entre outras, unha exposición con portadas de Obabakoak (exponse exemplares editados en Noruega, Xapón, Corea, Reino Unido, EEUU, Alemaña, Israel, Suecia, Francia, España e Portugal); a presentación das edicións especiais de EREIN en eúscaro e Alfaguara en castelán; e a lectura pública do libro Obabakoak no teatro Arriaga, onde permaneceron durante 12 horas.

Escritor e cidade

En moitas ocasións, Atxaga comentou que se fixo escritor en Bilbao. Durante os seus estudos económicos, lembra os faladoiros que tivo na cafetaría do Arriaga cos interlocutores da banda Pott –na literatura do asteasuarra aínda se poden atopar pontes, gaivotas e algunhas reseñas das rúas desta cidade–. Reuníanse Joseba Sarrionandia, Joxemari Iturralde, Manu Ertzilla, Jon Juaristi, Ruper Ordorika e o propio Bernardo Atxaga.

Aínda que pareza mentira, lonxe de Euskal Herria, en Escocia, Atxaga escribiu Obabakoak, Asun Garikano, na casa da súa actual muller, e sobre a máquina de escribir. Esta colección de contos tivo diversas formas antes de ser un libro. Por exemplo, para un guión de película ou unha historia curta para a radio. Non viron a luz, a historia era demasiado complexa, segundo os recursos da época.

O mundo máxico, a realidade e o soño descritos neles foron os trazos principais desta colección de contos. O autor relaciona este mundo máxico coa súa infancia, sobre todo os animais case mitolóxicos que aparecen na primeira parte do libro, polo seu irrealidad. As reflexións da infancia, as historias escuras escoitadas aos cazadores do pobo, foron o punto de partida destes animais imaxinarios que aparecen no libro.

O asteasuarra fixo unha descrición do ambiente rural. Podía ser euskaldun, pero tamén podía ser rural en calquera parte do mundo. Este ambiente escuro, pecho e descoñecido converteuse no eixo central do libro, un ambiente que desprezaban tanto escritores e intelectuais como locais e foráneos da época. Os que vivían neste ambiente eran groseiros, ignorantes, opostos á moderna cidadanía da época. Tal e como fixo Oteiza coa txalaparta ou Aresti coas pastorais, Atxaga utilizou a teoría poética para describir o mundo rural vasco.

Antonia e Obabakoak

Antonia S. A escritora inglesa Byatt foi seleccionada para participar no concurso Obabakoak de Atxaga, que se celebrou a nivel europeo. Os lobbies portugueses e holandeses defendían con dureza aos seus escritores, e cando Obabakoak empezou a tomar as rendas, argumentaron que o libro escrito nunha lingua minorizada non podía ser o gañador do concurso. Xogou con dureza contra a obra de Atxaga. Ao final, uns e outros quedaron fóra, e outro levou a vitoria. Con todo, cando se repartiron os premios, Antonia S. dixo que o gañador o necesitaba Obabakoak. Byatte. Estas palabras foron suficientes nos próximos días para que tres editoriais británicas chamasen á porta de Atxaga.

“Que diferentes son o mundo, os pobos, as editoriais e os tradutores” dixo Atxaga, á vista da difusión de Obabakoak. “Os franceses ou os tradutores de inglés a miúdo convértense nos seus propios axentes. Doutra banda, os portugueses non realizan nin unha soa consulta. Pero moitas veces non sabes onde irá o libro. A acollida tamén varía moito dun lugar a outro. Con todo, como escritor se aprende moito. O tema da tradución non ten volta, é difícil saber o núcleo da lingua traducida. Nalgunhas traducións non entendo nin unha soa palabra, polo que debes ser de boa fe para saber si tocouche un bo tradutor. Como a nosa nai puña unha vela”.