En contra do que poida dar no primeiro golpe, son indicios da existencia do barrio desde hai tempo: Era de Antso Abarka –e agora leva o nome de Carlos V.aren–, o antecesor da vila que se formou en torno ao castelo. Madalena comezou a construír o barrio ao redor da ermida. O de Magdalena era un dos aloxamentos de peregrinos que se construían a beiras do río nos camiños de Santiago, e é paso da costa. Pero sempre foi un barrio, un suburbio, un balbordo. E estímaa que hoxe coñece, non sempre o foi. Dedicada ao mar e á pesca, recibiu durante anos o desprezo da vila: a prohibición de construír novas casas, a apertura de comercios, en definitiva, a sombra da vila.
Despois da Segunda Guerra Carlista, empezaron a cambiar as cousas, a pór o barrio no camiño de ser o que hoxe coñecemos. O Concello, consciente da decadencia da Zona vella, decidiu que “o único futuro da cidade” atopábase no Porto. Por unha banda, porque a pesca estaba en vigor. Pero, doutra banda, e sobre todo, porque a esperanza se debeu a unha actividade económica incipiente: o turismo. Na Primeira Guerra Carlista comezaron aqueles soldados británicos que apareceron no pobo: bañábanse e tomaban o sol nos areais do Porto, sorprendendo á poboación, xa que naquela época considerábase que os baños de mar eran prexudiciais para a saúde. Estes foron os primeiros “bañistas”. Hoxe en día, os hondarribitarras aínda coñecen aos turistas con ese nome.
E fagamos o do soldado británico, sexamos, polo menos por un día, bañistas. E comecemos o percorrido pola rúa da Madalena. No alto da rúa, onde comezan a descender as escaleiras mecánicas. Podemos deixar o coche, xa que o transporte público é unha cuestión de mellora en Hondarribia. Os símbolos da resistencia veciñal –coas lemas máis memorables como “Lajazia eskiletak daguen daguen”–, unha vez construídos, como ocorreu con Leitzaran, son utilizados por todo o mundo. Ao descender, veremos deseguido o lugar onde se atopaba a ermida da Madalena, que hoxe en día é unha casiña que se pode imaxinar facilmente. A rúa é curta despois: Despedímonos de Amparito e atopámonos enseguida, cruzando a rúa de Santiago, no famoso San Pedro.

Paraíso do soldado británico

Rúa San Pedro, por tanto. Paraíso do soldado británico dun día. Non en balde, con aloxamento, pubs, restaurantes engadidos, o visitante ten máis de 40 opcións dispoñibles. Algunhas delas, como a Irmandade dos Pescadores, en mans da mesma familia durante anos, lonxe doutros modelos turísticos máis salvaxes. Por certo, é o restaurante no que, segundo os xaponeses, elabórase a mellor sopa de peixe do mundo. Mirando ao mar, Azken Portu atópase no extremo esquerdo, que antes era para os pescadores, cun pub que hoxe en día é o porto para capturar outras clases de pescada. Desde aquí comeza tamén o barrio de Arrantzale, que se construíu co estímulo da lei polas casas baratas de 1939 e que foi inaugurado no ano 46 fronte ao busto de Franco. Tras ser o txoko de Junkien ás 80, as 58 vivendas terán pouco de barato na actualidade. Pero toda a rúa de San Pedro merécenos a pena, polo menos desde o Porto Final até o recuncho de Zabala. Na pousada de Txantxangorri podemos tomar algo en homenaxe ao irundarra Josu Zabala, asasinado pola Garda Civil nas festas de 1976.
Aínda temos que conservar algo de forza para tocar o salitre. O mellor é achegarnos á antiga Benta Vella, onde comeza o Paseo de Butrón. Nalgún lugar colocaría a primeira pedra do que o rei de España, Alfonso XIII.ak, quixo chamar Ponte Internacional, en 1928. Pero mesmo sen esa ponte que uniría Hondarribia e Hendaia, os franceses, crédeme, son franceses. Pronto, nun barquito que une os dous bordos. E nós tamén temos á vista todo un continente, alén do Bidasoa. Logo algúns dirán que este é o fin do mundo. Pero si antes era un familiar pobre do pobo, hoxe o vento sopra do Porto. E tómaselle máis ben o final que a traxedia do principio dun mundo.