A Filmoteca Vasca lanzou unha nota preocupante en 2006:Ama Lur, punto de partida e primeiro paso da moderna industria cinematográfica vasca, estaba en perigo de extinción polo mal estado de conservación da obra. Con todo, conseguiron restaurar e dixitalizar a película, e grazas a iso mantense a obra nada da colaboración entre Fernando Larruquert e Nestor Basterretxea. A propia filmoteca, no marco dos actos conmemorativos do 35 aniversario da institución, ofrecerá agora a película en pantalla grande.Ao
longo do catro estaciones, a película completa o puzzle de Euskal Herria en 103 minutos: montes, ríos, mar, danzas vascas, arrastre de bueyes, touros, minas, Altos Fornos, caseríos, barcos pesqueiros, relixión, folclore, tradición, festas, bertsolaris, artistas, navegantes, diáspora, historia, eúscaro… para responder a unha pregunta: “Que é Euskal Herria?”. A documental mostra un pobo estreitamente relacionado coa natureza e a contorna, idealizado en numerosas ocasións, pero que debe ser interpretado no seu contexto como unha recuperación da mítica Euskal Herria destruída polo franquismo.
De feito, a reivindicación do carácter propio de Euskal Herria e a presenza do eúscaro nalgunhas pasaxes non foi unha tarefa delicada baixo a ditadura de Franco. A película foi obxecto de estritos controis e a censura devorou imaxes como o Guernica de Picasso ou a Árbore de Gernika nevado, para que os censores que querían que a árbore florecese reflectisen o país feliz dentro de España. Basterretxea e Larruquert utilizaron imaxes de gran simbolismo para facer fronte á censura, como sete ondas que rompen contra as rocas, en representación do sete países.

Precursor do crowdfunding

Ama Lur é tamén o antecedente do crowdfunding que se atopa actualmente no boga. A estratexia económica que puxeron en marcha Andoni Esparza e José Luís Etxegarai foi a seguinte: As accións, de 100 pesetas, foron postas a disposición de calquera que quixese colaborar economicamente coa película. O proxecto contou con 2.200 accionistas e preto de cinco millóns de pesetas, o que supuxo un importante impulso a favor do proxecto.
Finalmente, a película superou as dificultades e foi vista con claridade, en 1968. A primeira proxección tivo unha gran acollida no marco do Festival Internacional de Cine de San Sebastián, onde os espectadores aplaudiron con emoción ao ritmo que se achegaba. Basterretxea lémbrao: “Despois de facer fronte a todas as censuras e obstáculos, cando estreamos a película na sala de cine Astoria de Donostia e vin esa extraordinaria resposta da xente, ‘Fernando, gañamos’, díxenlle”. O
éxito non foi tan ben recibido en España e a película levantou moitas polémicas entre algúns dos seus dirixentes, precisamente por cumprir o seu obxectivo. En palabras do propio Basterretxea, “pensaban que o nacionalismo vasco estaba acabado, oprimido, e de súpeto dous tipos fixeron unha película apaixonante; ‘pero de onde saíron estes?’… Foi unha protesta inmensa da cidadanía vasca Ama Lur, en contra da ditadura española”.

Ama Lur. Nestor Basterretxea e Fernando Larruquert.
Actuación: 23 de maio, ás 20:00 horas, no Teatro Principal da capital guipuscoana. Organiza: Filmoteca Vasca.