O novo presidente do BBB do PNV pasou da comunicación á primeira liña da política en Euskadi. Estas son algunhas das palabras da entrevista que mantivemos con Itxaso Atutxa: “Para min é máis fácil estar á beira do xornalista. O traballo da política esixe paciencia. Aínda non dou o estereotipo do político, pero niso tamén caerei. Por iso quero traballar o meu estilo”. Ao ser a primeira muller en ocupar o cargo de presidenta nas estruturas do PNV, tamén lle puxemos sobre a mesa o tema de xénero: “Cando tiña 20 anos traballabamos o tema de xénero nas asembleas do partido. Pensaba que as preocupacións das mulleres de entón superáronse. Agora teño a súa idade, as cousas cambiaron, pero van moi lentas, demasiado lentas”.

Os xornalistas, polo menos os dos grandes medios de comunicación, están a favorecer o poder. Estás de acordo?

Os grandes medios de comunicación, desgraciadamente, están a mercé do diñeiro. Por iso necesitamos os medios de comunicación públicos. E tamén os privados, debemos procurar que non estean en mans dos mesmos amos, para que teñan cabida as diferentes sensibilidades. Eu sempre defendín que se trate de medios públicos sólidos.

Coñeciches ETB nos últimos anos. Que modelo de ETB gustaríache?

ETB1 ten que ser forte e referente de cadea. Si ETB ten sentido en Euskal Herria, necesitamos ese modelo. As últimas xeracións deixaron ETB fose das súas posibilidades. ETB non é a súa referencia: nin para os presentadores, nin para os informativos, nin para as series. Para que ETB1 sexa potente hai que facer unha televisión de calidade. Ten que ser xeneralista, de todo, para ser unha referencia de moita xente. Tamén debe ter en conta a xeografía vasca.

Xeografía...

Por exemplo, en Bilbao hai un número de euskaldunes que nunca houbo, e na televisión non temos reflexo diso. Nin de Bilbao, nin de Donostia, nin da vida urbana dos vascos en xeral. Iso é o que ten que ofrecer ETB. Necesitamos unha televisión que ofreza a vida das capitais vascas e da sociedade vasca dos grandes pobos urbanos.

O Bizkai Buru Batzar (BBB) é a primeira formación con máis peso na historia do PNV. En que medida o modelo social biscaíño non condiciona o rumbo do PNV? Quero dicir que Bilbao é unha cidade “españolada”.

É certo que somos a institución máis forte do partido, dos 30.000 socios, 24.000 son biscaíños. E iso ten peso. Pero a forma na que vostede ve esta cidade non se reflicte tanto no aspecto. Digamos –aínda que o españolizado que vostede mencionou quítese o adxectivo– que é un biscaíño castellanohablante. Bizkaia tamén son pobos para nós, e no partido os pobos teñen unha forza enorme, é dicir, a vida e os costumes populares, ese feelling popular. Os pobos teñen a miúdo moito máis peso que Bilbao. Os pobos son moi fortes na nosa organización. Non me parecería unha impresión tan grande.

Coa lema Zazpiak Bat en mente, escóitase de cando en vez que o PNV está en camiño de converterse nun partido biscaíño.

Si, a min tamén mo dixeron: O lehendakari do País Vasco é biscaíño, tamén do EBB. Dous biscaíños encabezan o partido e o goberno vasco. Eu teño un pobo na cabeza e ese pobo ten sete territorios. Nós aspiramos a esa configuración nacional e cremos firmemente niso.

O marco da autonomía co Estado español non vai en detrimento, en parte, da afección soberanista?

O PNV de Bizkaia, e o Partido Nacionalista Vasco no seu conxunto, demostraron que é abertzale, non autonomista. Nós cremos na independencia deste pobo. Iso é indiscutible.

O peso económico de Bizkaia (Petronor, por exemplo) estreita ou vincula a relación co Estado. A economía non condiciona a soberanía?

As relacións económicas de todo o mundo condicionan hoxe os nosos lazos e límites: Con España e con Europa. Ademais da empresa á que vostede fixo referencia, pódese mencionar a Iberdrola ou a BBVA. Pero nós temos que defender a nosa identidade. Demostramos que somos capaces de xestionar e sacar adiante economicamente a este país. Por tanto, a nosa relación con estas empresas non debería cambiar o noso modelo. Por exemplo, estando nós en Europa, a esas empresas dálles igual que nós relacionémonos con Madrid ou con Bruxelas. Estas empresas queren que aquí teñan un ambiente axeitado para os seus negocios, que tamén nos beneficien a nós. Entre outras cousas, porque imos crear postos de traballo en Bizkaia, Gipuzkoa ou Navarra. Nós queremos mandar as relacións en igualdade. Sempre deixamos claro que non estamos a falar só de política para Madrid.

Na arte, con todo, as vías políticas do PNV e da esquerda abertzale, ao parecer, están moi lonxe entre si.

Eu tamén os vexo lonxe, e gustaríame velos moito máis cerca. Ademais, tendo en conta as maiorías que se dan no Parlamento Vasco, gustaríame que fosen moito máis próximas. Pero aquí marcamos a distancia os dous. Nós tentamos achegarnos a EH Bildu tras as últimas eleccións. Aínda que puxo sobre a mesa propostas concretas, non as aceptou. É máis, a medida que nós achegámonos a outros partidos, como EH Bildu, achégase ao PSE sen ningún problema. No que a nós refírese, parece que lle xorden máis problemas.

Que impide que as dúas principais expresións do nacionalismo non estean máis cerca?

A irrupción de EH Bildu nas institucións a través da esquerda abertzale converteuse nun inconveniente. É dicir, a diferenza do pasado, o enfrontamento político está agora na disputa institucional, na pugna de votos. Unha vez pasada a grave situación [tras a ilegalidade] queren que EH Bildu sexa a nosa alternativa. O que é lexítimo, claro.

Vostedes acúsanlles de ser o inquilino de Ajuria Enea. Eles queren simplemente situar a competencia no pensamento hexemónico.

Nos nosos criterios a competencia non entra no pensamento hexemónico. Estamos a xogar a mesma partida no Parlamento, na Deputación Foral de Gipuzkoa, ou o que sexa, e na política de cada día xorden dificultades para entendernos. Pero, mire, cando eles asinan un acordo co partido socialista é un paso adiante, son de esquerdas. Nós somos españolistas si chegamos a un acordo.

O Parlamento Vasco está a traballar estes días na elaboración dos orzamentos da CAV. O proxecto do PNV está lonxe das pretensións dos demais partidos políticos. Moi lonxe das pretensións dos sindicatos que son representantes sociais. A distancia con ELA é cada vez maior, por exemplo.

O feito de que ELA separouse do PNV é algo histórico. Esta actitude dELA cara ao PNV está máis presente na actualidade que aquela actitude de anos próximos. Con todo, moitos dos membros dELA son membros do PNV, teñen unha dobre condición de socios. Entre outros, o propio presidente do EBB [Andoni Ortuzar]. Eu vin a ELA máis duro que a LAB nos últimos meses. Tanto coas decisións tomadas polo lehendakari, Iñigo Urkullu, como polo conselleiro Juan Mari Aburto, por exemplo. A postura e as declaracións dELA son moi duras.

En certa maneira, reflicten a grave situación da sociedade. ELA non descarta convocar unha nova folga.

Eu falo coa xente dELA, nós tamén estamos preto da sociedade. Nós tamén somos sociedade, e non vemos que a sociedade necesite a folga, nin que teña vontade. Gustaríame saber quen representa a quen e canto representa cada un. A min non me chegou o desexo ou a necesidade da folga dos cidadáns. É máis, ELA referiuse á necesidade de convocar unha folga, non só á vontade, senón á necesidade. Hai necesidade de facer folga?

En calquera caso, o PNV é o partido que mellor se adapta á xestión económica co pp. Asinaron convenios nas deputacións de Bizkaia e Álava.

Temos acordos co pp, pero ao mesmo tempo chegamos a un acordo co PSE en materia de EITB, tamén nos casos do Tribunal de Contas e do Ararteko. Nós tentamos cun e con outro, como os demais. Nós baseámonos no pragmatismo político, non temos vergoña de expresalo, a política está no pragmatismo.

O PSE vetou a Jaime Otamendi para que ocupe o posto de director xeral de EITB. En nome do pragmatismo acéptase o veto.

Coñezo a Jaime Otamendi persoalmente, antes demostrou profesionalidade en ETB e agora en Euskadi Irratia. É unha boa persoa e profesional. A xestión tamén foi boa. Por suposto, cando tes que chegar a acordos nas relacións políticas, aparecen as rozaduras dunha parte e da outra. Eu quero que a profesionalidade de Otamendi quede arriba, porque ninguén se esforzou en estragala e iso non ten palabras.

Pero se aproba o veto, iso é “a remuneración” en política.

Págase en todos os acordos políticos, como os socialistas pagarían nas Xuntas Xerais de Gipuzkoa para chegar a un acordo con Bildu.

Cúmprese un ano da morte de Iñigo Cabacas por parte da Ertzaintza. Non se aclararon as responsabilidades. Pódese pedir máis, non?

Si. Primeiro porque se fixo mal e a familia do falecido está a pedir aclaracións. Ante todo, que dor, non? Con todo, os expertos dinnos que este tipo de procesos son longos. Pasou un ano, din que os trámites son longos, porque moita xente vai declarar, etc. Entre tanto, pasou moitas cousas, é certo. Talvez habería que explicar a responsabilidade política, non tanto a da persoa que disparou, pero si a da propia Consellería de Interior para esclarecer a responsabilidade. Iso é o que eu pido. A conselleira de Interior, Estefanía Beltrán de Heredia, tomou o tema moi de cerca. Temos que ir até o último responsable, o Departamento de Interior asume a responsabilidade, hai que aclarar o sucedido.

Cando hai outras expresións de violencia, parece que desde as instancias do poder trátanse os feitos doutra maneira.

É certo que nos outros casos esíxeselles responsabilidade no exercicio da violencia, e por tanto, cando isto sucede, desde as institucións debemos ser máis transparentes que nunca, para que non quede ningunha dúbida, nin se blanqueen responsabilidades.

O asasinato foi cualificado como un accidente. O mecanismo do poder protexe os seus intereses?

Coa vida das persoas, sexa unha ou outra no poder, hai que esixir responsabilidades a quen ocupamos cargos de goberno. O PNV pediu que se cree unha comisión permanente no Parlamento para este tipo de casos, para que non sucedan, e que se aclaren os feitos con maior celeridade.

Respecto da morte do membro de ETA Xabier López Peña, en Radio Euskadi as túas declaracións foron mal recibidas nalgúns sectores.

Si, desde Twitter déronme leña. Talvez dixen mal o que quería dicir. Insisto, neste ou noutro caso, a familia non pode estar sen informarse durante tantas horas. A familia ten todo o dereito a pedir aclaracións e hai que aclarar todo o que pasou. O preso tamén ten dereitos. Eu sempre me mostrei favorable a iso. O que non entendo é atribuír a morte á política penal española e francesa. Isto non o vexo facilmente no meu esquema.

O cesamento definitivo da actividade armada de ETA non parece que se respecten os dereitos fundamentais.

Na situación actual, os gobernos deberían dar cambios lexislativos para facer posible outra situación. Hai que modificar as leis de excepción e cumprir as penas agora existentes segundo a lei actual. Din que noutros procesos de paz tamén xurdiron problemas cando se tiveron que modificar as leis. Con todo, é certo que, por exemplo, o Goberno español non quere que se dea o achegamento dos presos de eta.

Desde Aiete á actualidade, ETA e a esquerda abertzale en xeral deron moitos pasos, o Goberno español ningún.

É a actitude do pp neste momento? Non o sei. O Goberno de España pode dar pasos, pero o ministro do Interior non parece que teña moitas ganas de dar ese paso. A pesar de que o ministro do Interior non quere dar ningún paso á fronte, ETA podería dar máis pasos. En lugar de esperar os pasos do Goberno, podería chamar ao Grupo Internacional de Verificación (GIC) para entregar as armas, por exemplo.

É posible facelo así? Sen a outra parte?

Eu creo que ten que haber a outra parte, pero ETA pode facer algo máis pola súa conta, e quizá poida forzar ao Goberno a que se mova. ETA pode explicar desta maneira que el segue dando pasos. Poida que despois o Goberno dea algún paso, por exemplo, o achegamento de presos.