Un asasino en serie permanece en liberdade na Ertzaintza desde o 5 de abril de 2012. Segundo varios medios (O Correo, 06-10-2012), o asasino podería estar nun grupo de dez ertzainas ou quizais nun grupo de tres, aínda que polo momento se descoñece a súa identidade, xa que cando disparou, os outros ertzainas tamén disparaban contra eles. Como consecuencia do disparo do asasino, a pelota de goma lanzada feriu na cabeza ao mozo Iñigo Cabacas, quen quedou gravemente ferido até catro días despois, cando morreu no hospital.

Segundo explicou o Departamento vasco de Interior, todo sucedeu na celebración dun partido de fútbol do Athletic no que a Ertzaintza foi acougar os incidentes. Segundo testemuñas presenciais, tratouse dunha pelexa entre dúas persoas, pero ao chegar a Ertzaintza non se produciu ningún altercado e, con todo, produciuse unha agresión. Unha decena de ertzainas efectuaron os disparos esa noite, pero só tres deles recoñeceron os feitos. Este é o primeiro capítulo do caso Cabacas.

O segundo capítulo componse de tres elementos principais: o enfado da sociedade vasca, as explicacións dos gobernantes e a apertura da investigación. Os cidadáns non podían entender como un pelotazo da Ertzaintza podería matar ao mozo de 28 anos que estaba a celebrar a vitoria do Athletic en San Mamés. Nin os cidadáns, nin os políticos, nin as autoridades… ninguén. E había que aclarar todo, segundo todos os partidos e autoridades, custe o que custe.

Abríronse dúas investigacións, a xudicial ordinaria e a interna da Ertzaintza, pero ningún dos dous tiña marxe para xerar máis confianza na actuación policial. Este caso non comezou ben. Si os feitos ocorreron o pasado 5 de abril, o mozo faleceu até o día 9, o conselleiro de Interior do Goberno vasco, Rodolfo Ares, non ofreceu nin unha soa explicación sobre os feitos. Despois si, pero no primeiro momento para pór en dúbida o pelotazo da Ertzaintza e negar a orde dos feitos (presuntos incidentes, agresión da Ertzaintza, pelotazo…). Só cando a autopsia confirmou a versión do pelotazo, admitiuse o que era evidente a nivel público. Ademais, tentou que se pagase unha indemnización á familia e suspendésese o asunto, para que todo quedase como un gran accidente.

O caso é que Ares deixou o Goberno, que os seus substitutos non tramitaron nada máis e que, argumentando que o asunto está en mans dos xuíces –cando se anunciou a investigación xa estaba en mans dos xuíces, como é habitual–, non se deu conta da investigación interna. É máis, non está nada claro si realizouse unha investigación interna seria. Ademais, a familia asegura que a investigación xudicial tamén está en suspenso e que a súa avogada, Jone Goirizelaia, denunciou a falta de iniciativa da Fiscalía. Non só el, senón que o propio Ararteko realizou unha investigación e criticou ao Departamento de Interior por negar a información e non cooperar coa mesma. A conclusión do Ararteko foi: “O Departamento de Interior non xustificou o uso da violencia e das pelotas de goma”. En función dos antecedentes, por tanto, e en tanto non se mostre o contrario, hai motivos para pensar que a investigación xudicial tampouco vai ir moi lonxe.

O caso tamén chegou ao capítulo terceiro, o do accidente: non foi un asasinato, senón un accidente. O director da Ertzaintza, Gervasio Gabirondo, dixo hai uns días na Cadea Ser que: “Foi un accidente, porque ninguén tiña intención de causar o dano que se produciu”. Non se chama a iso un homicidio sen intención? Os centos, miles?, de persoas que probaron os pelotazos da Ertzaintza nos últimos 30 anos, terán claro que non hai accidentes, senón vontade de facer dano. E recoñecendo iso, entón si o lóxico é pensar que a intención de causar dor –o pelotazo– foi involuntariamente ao ertzaina até a morte de Cabacas.

É xenial nestes tempos que a Ertzaintza alargue o accidente, simplemente, despois de lanzar miles de pelotas durante anos, e agora que se recoñece que ese instrumento é inadecuado, entre outras cousas porque a pelota non é concreta no lanzamento. E por parte das autoridades díxose que ese material non volvería ser utilizado, só en casos moi graves. Pero desde entón utilizouse moitas veces, entre outras cousas, na convocatoria de folga para dispersar aos piquetes ou aos manifestantes.

O capítulo cuarto, por todo iso, requiriría dous subcapítulos. Unha é que a investigación xudicial non poida chegar ao seu fin, ata que se desvele quen foi o asasino de Iñigo Cabacas. O outro é acometer unha profunda remodelación da Ertzaintza, sobre todo a causa do conflito, para que poida ser un policía ao servizo da maior parte da cidadanía e que deixe de lado esa parte da represión policial que viviu durante os últimos anos.