“Non aos recortes. respectade os acordos”; “Non aos recortes sociais. Polos dereitos sociais!”; “Prego fose. Prego dimisión”; “Persoal de Cociñas en loita. Ningunha privatización”.

Lemos estas cousas en todas partes e en todas partes. Os carteis aparecen en eúscaro e castelán nas rúas de Hego Euskal Herria, e a miúdo en castelán. Estas lemas, estes carteis, veñen completar a paisaxe lingüística. E como preparan esas mensaxes? Como se definen as reivindicacións das folgas e os paros en que idioma levarán a cabo?

Chamamos á porta dalgúns sindicatos. Sacamos unha conclusión importante: unha cousa é a política lingüística que o sindicato ten implantada cara ao exterior, e outra é como se escribe a mensaxe na pancarta cando se levantan pos nalgunha empresa da Costa Urola de Gipuzkoa ou da Llanada Alavesa.

ELA e CCOO expresáronnolo claramente. CCOO dinos que o que se pretende é facelo en bilingüe e iso é o que transmiten aos traballadores, representantes e seccións sindicais do sindicato. Nos conflitos laborais, e tamén noutros casos, os representantes sindicais da empresa desenvólvense por si mesmos e o Departamento de Eúscaro do sindicato non participa. En todo caso, piden ao Departamento de Eúscaro do sindicato que lles axude a traducir algo. Un dos maiores obstáculos para que CCOO faga unha paisaxe lingüístico bilingüe é a capacidade lingüística dos seus afiliados. Moitos non saben eúscaro, polo que teñen problemas para falar en ambas as linguas. En palabras do sindicato, “neses casos acoden ao Departamento de Eúscaro ou aos compañeiros de traballo”.

Leire Txakartegi é a responsable de eúscaro dELA e aclarounos o criterio lingüístico do sindicato: “En Hego Euskal Herria nunca se debe facer só en castelán”. Hai, por tanto, dúas opcións: ou en eúscaro e castelán, ou só en eúscaro. Saben que non é o mesmo traballar na Ribeira de Navarra que en Arratia, pero o criterio é o mesmo. Outra cousa é, como xa sinalamos, que se cumpra o criterio: “Ás veces conseguímolo e ás veces non. Cada sección sindical ten vida propia e ás veces escápallenos”. Doutra banda, Txakartegi subliñou que hai que mirar a posición de cada sindicato nos comités de empresa, “porque o sindicato non ten a mesma capacidade de influír na paisaxe lingüística si ten unha representación de nove ou viceversa”.

A paisaxe si... e o plan de eúscaro?

Edurne Larrañaga é secretaria de Eúscaro de LAB. Non ten dúbida de que hai que coidar a paisaxe lingüística, pero preocúpalle máis que as empresas non teñan un plan de eúscaro, que non haxa unha comisión de eúscaro formada pola dirección e os traballadores. No ámbito interno, LAB acordou que a lingua de comunicación e traballo é o eúscaro, sempre tendo en conta as realidades sociolingüísticas. Para chegar a esa política, di que se fixo un camiño de fóra cara a dentro, desde o mundo laboral (dos representantes vascos e vascófilos que están nas fábricas) até a estrutura.

Sabino Zugazaga é delegado de LAB en Gipuzkoa, Bizkaia e Araba en Euskotren, onde traballa actualmente LAB. A entidade de transporte é unha empresa pública que non ten un plan de eúscaro; durante o mandato do PSOE interrompeuse o plan que tiña en vigor o PNV. Zugazaga, do mesmo xeito que Larrañaga, dá moita importancia a que sexa un plan de eúscaro. En canto á paisaxe lingüística, e o mesmo cando chega o momento da reivindicación, LAB de Euskotren ten claro o criterio: primeiro en eúscaro e despois en castelán. Zugazaga subliñou que si nestas circunstancias tense que atrasar a tarefa de cumprir co criterio lingüístico, atrásase. No comité de empresa non existen esas cuestións; ELA, LAB, CC.OO., UXT, CXT, ESK e Lankide eta Elkarlanean, só lembran unha vez que a reunión se celebrou en eúscaro, aínda que seis dos doce delegados foron dELA e LAB.