O sistema educativo catalán debe dotar aos alumnos da capacidade de comprender e utilizar o catalán e o castelán. Así o establece a Lei de Política Lingüística de 1998, que prohibe, entre outras cousas, que os alumnos se distribúan en grupos ou zonas diferentes segundo a lingua de orixe. Así, os mozos cataláns, salvo excepcións, dominan as dúas linguas oficiais cando chegan á universidade.

Na Educación Obrigatoria, a maioría dos alumnos tiveron como compañeiros de viaxe ao catalán. Nos estudos superiores, en cambio, é o profesor o encargado de seleccionar o idioma basee da materia. Os alumnos poderán realizar os seus traballos e exames en catalán ou castelán. En calquera caso, cada universidade ten liberdade para completar a súa propia normativa e hai medidas para fomentar a opción do catalán.

A UAB (Universitat Autònoma de Barcelona), con máis de 29.000 estudantes, é unha das sete universidades públicas catalás. A Comisión de Política Lingüística, composta polo Reitor e o profesorado, é a encargada de crear e regular os plans lingüísticos. Para a súa execución existe unha comisión integrada polo alumnado e o profesorado en cada facultade.

No edificio de Ciencias da Comunicación atópase un deles e a súa presidenta é Anna Mari Torrent. Do mesmo xeito que outros profesores, formou parte da comisión co obxectivo de “fomentar a supervivencia” do catalán, pero hoxe en día, a pesar de que a lingua básica segue sendo o catalán, os obxectivos que se abordan son diferentes. O vello plan de idiomas (2008-2010), que pedía aos profesores capacitados que así o fixesen, pretendía alcanzar o 70% das materias en catalán. Con todo, o novo plan (2011-2015) subliña a importancia do inglés e do castelán, “unha escusa para a globalización”. A pesar de non estar de acordo co último plan, Torrent cre que “o catalán non serve para difundir os contidos que xera a universidade ao mundo”.

Dous terzos das materias en catalán

Os últimos datos sobre o uso do idioma na UAB corresponden ao curso 2006-2007. Este ano solicitouse ao Reitorado a posta en marcha de consultas para a renovación destes datos. Segundo os datos, en case dous terzos das materias de grao (65%) ofrécense contidos en catalán, nun terzo (33%) en castelán e nunhas poucas (1%) noutro idioma, principalmente en inglés. Nos de posgrao o catalán aparece máis reducido.

Anna Mari Torrent considera que a realidade actual tamén é parecida e que non hai grandes diferenzas entre os datos da UAB e os doutras universidades catalás. Con todo, a porcentaxe de uso das linguas varía considerablemente dun ámbito de aprendizaxe a outro. O catalán é o que ten un maior peso no ensino (91% das materias), seguido de Informática (79%) e Biociencias (78%). Pola contra, en Tradución e en Ciencias Empresariais e Económicas son menos da metade das materias en catalán: 27% e 42% respectivamente.

Os profesores deben saber catalán

Torrent subliñou que o catalán é a lingua básica da universidade, e así o demostran todos os carteis e sinais que circulan polo campus de Bellaterra e que están escritos integramente en catalán. O profesorado que queira traballar na UAB necesita un certificado que acredite o coñecemento básico do catalán ou, polo menos, obtelo nun prazo de dous anos desde a súa incorporación á universidade a través dos cursos que paga. O persoal do Servizo de Secretaría e Comedor tamén ten carácter prioritario no desenvolvemento das súas funcións.

A delegada de estudantes da facultade de Ciencias da Comunicación, Liss Roura, encomiou a necesidade de que os profesores entendan o catalán e que se dean facilidades para iso. Ademais, considerou que na universidade, como "patrimonio cultural e nacional", prevalece unha actitude de respecto cara ao catalán, "que é o máis respectado". Está de acordo co mantemento da estrutura actual: “Ser bilingüe é unha vantaxe”. Nas súas palabras, debido ao movemento independentista, a lingua é un tema de gran actualidade. Aínda así, Roura notou nos seus compañeiros a indiferenza e a falta de ganas de participar no encontro.

O castelán é o idioma principal nos corredores

Hai un feito máis difícil de resumir nas estatísticas: a linguaxe que usan os alumnos para comunicarse entre eles. En palabras de Torrent, “fóra da aula os alumnos utilizan moito castelán, así se escoita nos corredores”. No entanto, recoñeceu que tamén hai quen se limita a falar en catalán, aínda que non en castelán.

Liss Roura, pola contra, considera que o castelán e o catalán úsanse na mesma medida, e achaca esta situación á chegada de boa parte da poboación de Barcelona de varias comunidades españolas. “De feito, algúns estudantes que veñen á universidade teñen o castelán como lingua materna. Nas universidades de Lleida e Xirona, en cambio, predomina a tendencia a falar catalán, xa que o sentimento nacional é máis forte”.

Facilidades para alumnos externos

Nos corredores, xa sexa pola súa conta ou a través de programas como Sicue ou Erasmus, son moitos os que chegaron á UAB para completar estudos de grao e posgrao desde España e varios estados de todo o mundo. Un total de 6.420 estudantes internacionais están a cursar o curso con necesidades de adaptación á nova lingua e á universidade.

Da man de Servei de Llengües, entidade encargada dos servizos lingüísticos (cursos, títulos, certificados…), ofrécense clases de catalán gratuítas aos alumnos que viñeron de fóra. Ademais, a iniciativa Ongi Etorri Linguistikoa reúne a estudantes voluntarios cataláns para que poidan mergullar aos forasteiros na lingua e a cultura catalá. Tamén é un sitio web para facilitar o contacto entre os alumnos que queren traballar as linguas a través do diálogo.

De face ao futuro, consideran imprescindible estender o uso do inglés na UAB, pero nese camiño non queren deixar atrás a hexemonía do catalán. Segundo Anna Mari Torrent, os obxectivos do anterior plan non se cumpriron e é prematuro medir as consecuencias do que o novo plan estableceu. Segundo o alumno Liss Roura, os axentes das diferentes ideoloxías de Cataluña están cómodos e de acordo coa actual política lingüística.