Que ambiente de bertsos recibistes en casa?

Maddi Sarasua: En casa sempre o bertso foi algo normal. Cantabamos bertsos vellos coa guitarra, iamos ás sesións... iso apréciase. Non me empuxaron eles para empezar na escola de bertsolaris, pero cando decidín empezar alegráronse. É unha gran axuda.

Odei Barroso: O que me deron en casa foi a oportunidade de empezar a cantar bertsos. Abriuse unha escola de bertsos en Ziburu e recordo que a miña nai me dixo “Si empezas, si non o fas, déixasche amar. Pero ti tentáchelo”. O meu pai escribe unha chea de poemas e eu lía os poemas do meu pai. Déuseme o que non me deron do verso, non do idioma: a miña nai era euskaldun berri e o meu pai non sabe eúscaro. O eúscaro e as referencias do mundo vasco eran moi poucas na miña casa. Pero o que eu agradézolles é que lles deu esa oportunidade e que lles empuxou. Sempre me deron ganas, ilusión, sempre viñeron aos meus programas, aínda que o meu pai comprenda a metade ou a cuarta parte.

Cando e como comezastes na escola de bertsolaris? Como lembran aquela época?

Odei Barroso: Eu empecei na escola de bertsos do Colexio de Ziburu, con Karlos Aizpurua. Eramos tres alumnos e tería entre 12 e 13 anos. Logo fomos o tres á escola de bertsolaris de Hendaia, onde había un grupo máis grande. Alí estivemos, e logo Amets Arzallus e Sustrai outeiro colleron a escola de bertsos e andei con eles ata que cheguei á universidade.
Para un neno non era moda. Ninguén falaba, eramos tres en todo o colexio! Non era tan pesada. Teño uns recordos moi bonitos, ao principio ía asustado á bertso eskola, porque os demais levaban un ano ou dous en verso. Pero tiñamos un ambiente bonito, tamén en Hendaia creouse un ambiente estupendo, Amets e Sustrai déronnos outro empuxón, déronnos outras formas de ver o bertso, déronnos todas as ferramentas para amar o bertso e nós non tiñamos máis que tomalo.

Maddi Sarasua: Eu empecei aos 11 anos. Ao principio na ikastola de Uztaritze, sobresaliente, con Karlos Aizpurua. E logo fomos ao Colexio con Patxi Hiriart. Xuntámonos máis con Hiriart en compañía, non se trataba tan tecnicamente o bertso, entendiámolo como un xogo. Despois no Liceo estiven un ano con Aimar Karrika e agora estamos con Odei, temos un equipo estupendo. Facemos merendas, agora estamos máis en serio co campionato, pero a escola de bertsos é un momento moi doce que nos molesta toda a semana. Xuntámonos 10 persoas, das cales saímos Ortzi Murua e eu.

Por tanto, ademais de ser concursantes da final, tamén sodes alumnos e profesores...

Odei Barroso: Si, é curioso. Os mércores temos unha escola de bertsos no Liceo e eu vou alí. E os martes xuntámonos aquí mesmo (Larraldea) para cantar bertsos, e somos do mesmo nivel. Iso é bastante especial. No Liceo parece que teño que dicir que facer e aquí todo cambia, corrixímonos. É un intercambio bonito, especial.

Para preparar o campionato, a casa Larraldea, sede da asociación Bertsularien Lagunak, converteuse nunha escola de bertsos.

Odei Barroso: Aquí reunímonos todos os martes. A partir das 19:30, e que se alarga. Foi o segundo Campionato de Iparralde e empezamos a reunirnos uns meses antes para preparalo. Empezamos Xumai Murua, Eneritz Zabaleta, Aimar Karrika e eu, e cando terminou o campionato dixemos “que, e agora hai que terminar isto? Non, non!” e desde entón esforzámonos por reunirnos durante todo o ano, cada semana ou cada dúas semanas, co pretexto do bertso, moi a gusto. Todo está aquí, a cociña, para cando fai frío, os amigos e o ambiente bonito.

Maddi Sarasua: Odei díxonos que fósemos a Ortzi Murua e a min a Larraldea e ao principio eran outros bertsolaris para nós, e xuntarnos e cear con eles... foron experiencias novas para nós. Todo o facemos en colaboración, tamén discutimos como facelo despois de cantar bertsos, é outra perspectiva.

Odei Barroso: Temos un ambiente de apoio mutuo, e é o que realmente anima ao Campionato. Hoxe reunímonos Xumai Murua, Eneritz Zabaleta, Maddi Sarasua, Ortzi Murua, Ortzi Idoate, Maindi Murua, e Sustrai Outeiro tamén veu nas últimas...

Que achega o mundo do bertsolarismo a un mozo?

Maddi Sarasua: O mellor que me deu o bertsolarismo son os meus amigos. E desde o Torneo Interescolar, coñecer a xente doutros territorios de Euskal Herria, establecer boas relacións, pasar fins de semana cos finalistas... doutra banda, o bertso é unha maneira de coñecer moitas cousas, todas esas cousas que debatemos entre nós, tamén aprendes sobre a vida a través do bertso.

Odei Barroso: Tamén se pode considerar o bertso como unha lección para un mesmo. Si collemos o mesmo bertso apréndese o idioma, pero hai moitas máis cousas ao redor del, relacións, amigos, momentos... deume unha contorna, eses amigos que facemos coa escusa do bertso, son unha cuadrilla estupenda. En cambio, os meus amigos da vida diaria, os que teño desde pequeno, non son afeccionados aos bertsos. Ao ser no Norte, tamén ofrece unha zona euskaldun. Si vas ao hostal, moitas veces falas francés porque os que che rodean non saben eúscaro, por exemplo, cos amigos que non pasaron pola ikastola... O verso dá un campo en eúscaro.

Definir o bertsolarismo propio.

Odei Barroso: Eu estou a loitar o suficiente comigo mesmo para levar ao bertsolarismo o que quero dicir. Busco facela desde a túa e ser o teu verso, non ser a copia dos demais. Eu estou nesa pelexa. Só teño preguntas que respostas, de momento, pero é bo ter preguntas, é o camiño para aprender que che pregunto que estou a facer, como quero facelo? Estou nese labor.

Maddi Sarasua: Eu até agora non tiven bertsos, escoitei o tema e tentei cantar as ideas que se me ocorrían. Na escola de bertsos de Larraldea traballamos moito para responder uns a outros, crear unha entrevista nos oficios... e en solitario facer o teu propio bertso, eu aínda non sei moi ben que é iso, pero ver á túa persoa por eses versos.

Cal foi a traxectoria de cada un deles?

Odei Barroso: Sendo o primeiro Campionato de Iparralde, en 2008 eu só participara nos Campionatos Escolares e entre amigos tiña moi poucas sesións, algunha praza, algún premio... Aquel campionato foise, entrei no Campionato de Euskal Herria e alí tiven a miña peor experiencia de bertsolarismo. Isto non me deu moito que facer, seguía facendo dez intentos ao ano como moito. Chegou de golpe o feito de meterme ao man a man no Campionato do Norte 2010, así que quedei segundo no campionato e tróuxome bastantes probas. Pasei de dez sesións ao ano a 60-70 sesións. Para min ao principio foi demasiado, os fins de semana non tiña costume de ir de sesión, e sufrín un pouco ao principio, porque as prazas me viñeron de golpe. Descansei un momento, o mes ou dous non cantei nada, e á volta senteime no seu sitio e fun máis tranquilo ás actuacións e volvín gozar.

Ao longo do ano, tanto no Sur como no Norte, andei polos dous, quizais máis no Sur, onde se fan menos sesións. Pero tamén aquí notouse que as sesións van xurdindo e tamén teño sesións fixas aquí, que se reteñen ano tras ano. Sempre que me chaman encántame, vou con moitas ganas, non o vexo como ao principio como presión ou peso, senón como pracer, vou gozar das sesións. Fago o que sei facer, nin máis nin menos.

Maddi Sarasua: O Torneo Escolar é a nosa sesión fixa do ano. Logo veñen o Premio Hernandorena e outros pequenos recitais. A participación en Xilaba son tres sesións. E desde a escola de bertsos, imos ás ikastolas a cantar, a ensinar o que é o bertso.
É diferente na escola de bertsos ou cantar diante do público. No meu caso, quizá me concentro máis na xente, até agora tiven boas experiencias.

Odei Barroso: Iso é o que pasa na categoría dos mozos, que só teñen campionatos para facer bertsos. E todos sabemos o que é o campionato, que é un momento e estréitoo que é. E dependendo de como o leves de mozo, uns salguen e outro non. O problema é ter o campionato en solitario. Fai falta un campionato? Quizais si, pero doutra banda, temos que traballar, levalo ás ikastolas, ofrecer outros espazos, onde si fas un bote non pasa nada.
Eu nos Campionatos Escolares e nos Premios Hernandorena, nunca me clasificé para a final. O bertsolarismo non é cousa dun día. Hai que traballar e seguir adiante. O que a min axudoume é o apoio que tiven desde casa neses momentos. Desde casa déronme ganas de seguir. Estiven para deixar o verso, pensando “isto non é meu”, e os profesores e os pais dicíanme que continuase e seguín.

Que esperades para a final do sábado?

Maddi Sarasua: Para min, pasar á final foi unha gran sorpresa, e asústame un pouco, xa que non me vexo demasiado a min mesmo entre ese tipo de bertsolaris. Será bonito cantar con eles, é unha honra e espero que consiga algo. Gustaríame que a experiencia de Xilaba terminase ben, que fixese un bonito programa.

Odei Barroso: Sacar unha sesión completa, ir os oficios xuntos, escoitar as conversacións, mostrar o que traballamos. Cinco do seis que cantaremos alí reunímonos en Larraldea. Imos un grupo, imos todos xuntos e temos que ir ofrecer o que a xente espera. Ás veces aumentamos as cousas e logo que lle damos a esa xente que chegou? Temos que responder ao que a xente espera.
Cada un deles terá os seus propios fins persoais. Eu non me cego dun posto, ouvín falar moitas veces dun a un, pero iso queda aí, todos sabemos o que é o campionato, o dun día, e pode saír ben hoxe e mañá mal. Esquecereime de todo iso e irei facer esta final, non mirando aos de diante. Si cada un vai dar o seu merecido, pode saír bonito.

Dicirlle a quen está a ler por que ten que ir á final.

Odei Barroso: Móveche de casa, para traballar a favor do eúscaro hai que saír de casa. Parándonos en casa podemos falar en eúscaro entre nós, pero non o levaremos fóra. Si antes hai unha manifestación, para quen queira, por que non ir ás dúas? Aos que van á manifestación diríalles que veñan á nosa, porque ao final os dous son un. Temos que encher Baiona de reivindicacións, ao longo do ano sabemos cal é a situación do eúscaro nesta zona.

Maddi Sarasua: Será un día bonito, no que a xente se divirte co ambiente que se vai a crear tanto na manifestación como no programa.