O aforismo leva consigo a brevidade e o rigor. E, ademais, tería graza e enxeño por encima da verosimilitud, aínda que a verdade fose engadida polo autor. O do paradoxo sería outra cousa. Humberto Eco distingue entre aforismo e paradoxo da seguinte maneira: “O aforismo, por tanto, algo así como unha máxima que sexa posible facelo, verdade, aínda que recorra á agudeza, mentres que o paradoxo relativo unha máxima facie falsa, só unha vez unha sisuda reflexión, algo que o autor opinaba que era certo. Por ese motivo, a súa agudeza radica no hiato entre a forma provocadora que adopta e o que a público espera”. (Por tanto, o aforismo é unha expresión que quere transmitir unha verdade, aínda que vaia á ocorrencia. Paradoxalmente, a proposición prima facie sería falsa; despois dunha profunda reflexión, parece que explica algo que o autor considera verdadeiro. Por iso, a súa agudeza baséase no hiato que se produce entre a forma provocativa que toma e a que espera o público).

Urkiza publicou no libro aforismos cargados de sentenzas que fixeron saltar moitas das crenzas arraigadas na sociedade: “Cando me poño cabeza abaixo, vexo o mundo en liña”, ou profundando “Os políticos nunca acertan. Nin sequera cando cumpren a pretensión hipotética da maioría”.

Ademais de reflexionar sobre o que sucede na contorna, Urkiza fala do amor, a perfección, o xénero e moitos outros temas: “A maioría das veces a muller ten que acoller ao home como un pene”, “Empezar a proclamar que somos laranxas enteiras”, “Liftina ten o poder de borrar a historia, de maquillar a mentira”.

Pero ademais de aforismos, a obra de Urkiza está cargada de paradoxos: “Quen non ten unha menstruación non sabe o que é unha verdadeira dor de estómago; de aí as guerras que dan a dor de cabeza”, “Para aprender a ser rico, mellor matricularse antes na pobreza”, “Por diñeiro vendemos todo, incluso aquilo que non se pode comprar con diñeiro”. Os aforismos

non son novos na nosa contorna e foron aparecendo sen interrupción. Xabier Altzibar publicou recentemente un interesante artigo na revista Euskera: Eskaraz eguia (1858) de Juan Martín de Iribarren, erranas e aforismos. Entre o que Hiribarrena dixo naquel momento e o que Urkiza acaba de lanzar, hai diferenzas notables, pero tamén similitudes: a lingua e a visión e a verdade que cada un dá sobre a súa época. A

pesar do aforismo e do aforismo, é evidente que moitos aforismos escríbense e len porque están relacionados co contexto ou son pequenas cápsulas de lectura. O que pasa é que os lectores lles aprecian, aínda que sexa unha pena, porque “Canto menos leamos, máis grande será o valor do patrimonio que imos deixar escrito”.