O asasinato do seu fillo non foi castigado. Pola contra, os xefes de policía daquel día foron elevados no chanzo. En Colombia, loitar pola verdade sen silenciar trouxéronlle 25 detencións, catro intentos de atentado, constantes ameazas de morte e exilio. É un referente en Colombia no movemento contra a barbarie policial, o pai do movemento estudantil e xuvenil da zona. A pesar de que agora está lonxe de casa, a pesar de que de mala gana, ten claro que a súa loita está en Colombia.

Quen é Yuri?

Un pai que traballa 24 horas ao día polos dereitos humanos, todo o fago por amor ao meu fillo. A loita dá sentido á miña vida, son un vello loitador, un lobo solitario, porque aullo sen cesar, e aínda que sempre estou rodeado de amigos, sinto só no camiño.

Botáronche da casa.

Tiven que irme porque quero sobrevivir, sobre todo para saber a verdade sobre o asasinato do meu fillo. Iso obrigoume a deixar o país a contragusto, a situación política de Colombia é a culpable. Case todos os nosos políticos teñen que ver cos narcotraficantes e o paramilitarismo e a través do exército e a policía pisan constantemente ao pobo. Eles mataron ao meu fillo, así que, como non calo, tiven que fuxir.

Como cambiou a súa vida a partir do 1 de maio de 2005?

A miña vida divídese en dúas, anterior e posterior a ese día. Antes era un axente de seguros, un lector de xornais, un pai que miraba o mundo desde a súa casa. Desde o momento en que o meu fillo foi asasinado, vin a escura verdade deste país, como se usa a violencia, o silencio e a impunidade, as mentiras dos medios masivos para protexer aos políticos asasinos... Atopou un mundo diferente, un mundo con moitas verdades crúas. Antes esquecía a todo o mundo. Agora, partindo da memoria do meu fillo, teño na miña cabeza a todos os asasinados e desaparecidos, día e noite.

Ouzo á xente nas mobilizacións sociais reivindicando “verdade, xustiza e solución” nas rúas de Colombia, pero o Goberno di o mesmo.

Non hai verdade nin xustiza, e en canto á solución, o Goberno ofrécenos ás vítimas migallas de pan coa esperanza de que todo arránxese. A nivel internacional, o Goberno de Juan Manuel Santos vendeu que está a facer algo para axudar ás vítimas, pero só ofrécennos unha pequena cantidade a cambio do noso silencio. Nós queremos unha solución simbólica, queremos saber quen matou aos nosos familiares, como os mataron, onde están os cadáveres, e a garantía de que non se volverá a repetir.

Que se lle ocorre coa palabra policía?

Son máquinas de matar. Lémbranme a todos os que asasinaron, a todos os que eu coñecía e que nunca coñecerei, á impunidade de todos eses casos, aos perigosos asasinos que o Goberno paga cos nosos impostos...

A impunidade define Colombia?

Efectivamente, en todas as letras de Colombia está interiorizada a impunidade, en cada acción, en todas as operacións policiais ou militares, nas masacres violentas, nas eleccións, nos asasinatos... Esta palabra atravesa a nosa paisaxe de norte a sur.

Xa es un referente para o movemento estudantil colombiano.

Non o querería, porque non son estudante nin mozo. O referente foi, sobre todo, o traballo a favor da memoria de Nicolás. Traballamos moito cos mozos, porque o coñecemento é a única arma válida que cambiará as cousas, a única que nos serve para protexernos fronte á impunidade e para facer fronte ás opresiones que deben padecer todos os días. Todo iso converteume nun referente, sempre busquei refuxio para eles, cando empezan os disturbios coa policía eu póñome ante eles, prefiro determe a que levalos. Traballo sen parar para non estigmatizar a loita de estudantes e mozas que é absolutamente necesaria.

Coa foto de Nicolás na man, nas marchas de Colombia, dislles aos alumnos que ves ao teu fillo nos seus ollos.

Por suposto! cando os vexo cantar, vexo ao meu fillo cantar, e ao velos bailar, namorarse, rir, estar tristes... En todas partes vexo a Nicolás, pola contra seríame moito máis difícil seguir adiante todos os días. Cando os mozos gritan polas rúas os nomes dos amigos que morreron, recuperan parte dos mortos. Cando na súa excitación e na súa loita, na procura da verdade, reivindican unha educación digna... Todo isto tíñao o meu fillo, iso é o que me dá forzas.

Fixéronlle pagar por non calar.

Moitas veces digo que xa non teño con que pagar, pero cada vez quítanme un pouco máis, non sabía que existía un pouco máis. Arrebatáronme un fillo único, destruíron a miña vida persoal, repartiron a toda a familia, desmantelaron a miña vida laboral e social... E, aínda por riba, agora roubáronme o dereito a durmir no meu país. Paguei todo sen ter nada, e xa non se que máis teño que dar ao Estado colombiano, pero pásanme a factura por cada acción que fago en contra do silencio.

Ten medo?

Si, non creo a quen di que non ten medo. Na loita non hai Batman nin Superman, todos somos as persoas que sentimos e cando o sentimos, aparece o medo. Pero hai dous tipos de medo: o que nos mata ou nos bloquea, e o que nos dá forza para empuxar e gritar. Este segundo é o medo que teño.

Agora tes a oportunidade de vir a Euskal Herria e ver o que pasa aquí.

Ouvira falar de varias cousas, pero a verdade é que me sorprendeu bastante. Cría que as barbaridades ocorrían noutros países, non no centro de Europa. Vin feitos sobre Kukutza, falsos testemuños de detidos torturados, dispersión de presos políticos... Lémbrame terriblemente ao meu país, polo que estamos máis preto do que pensaba antes en canto a represión.

Hai unha brutalidade policial globalizada?

Sen ningunha dúbida. A brutalidade policial, as multinacionais e a falta de poder en mans duns poucos, todo iso está globalizado. Para manter esas pirámides de poder necesitan un tipo de policía que faga calar todo o que se opoña a eses sistemas de poder. Aprenden nas mesmas escolas e difunden e aprenden novos sistemas de violencia aplicados en diferentes países. A pesar de que os uniformes locais son diferentes, a brutalidade policial é global.

Por tanto, teremos que globalizar a solidariedade?

Os alumnos de Colombia cantan: “Si globalizan a impunidade, globalizaremos a resistencia”. Están convencidos de que unindo a todos, esta resistencia vai ser cada vez máis forte. En cada lugar a realidade é diferente, pero todos temos a mesma loita detrás, somos irmáns, por iso é necesario a solidariedade, porque si non, terminarán connosco. A solidariedade non é regalar comida, roupa, diñeiro, libros ou computadores, a solidariedade é outra cousa; si ocorre algo en Euskal Herria, por exemplo, sacar xente ás rúas de Bogotá. Niso estou emocionado polo compromiso e a solidariedade que vostedes teñen con Colombia.

Por último, que é o que dá sentido e forza a unha vítima do Estado para seguir adiante?

O caso é diferente, aínda que quizá no interior sexa moi similar. No meu caso é amor, dignidade, solidariedade e respecto. Cando mataron ao meu fillo, só quería vinganza, co tempo comprendín que as cousas hai que facelas por amor, que é o pai que o meu fillo coñeceu e admirou. E o amor é a miña vitamina para avanzar. Lembrar ao meu fillo dáme forza e cada vez que consigo sacar a un mozo da comisaría, sinto que fago co meu fillo o que non puiden facer. Corro en todas as manifestacións para tranquilizar as cousas nos disturbios ou evitar as detencións, dou todas as horas do día para que ninguén termine en mans da policía, porque sei ben o que pasa cando aténdenche estes uniformados.