Ese veleno indestructible que vai vivir miles de millóns de anos
- Vivimos en equilibrio coa radioactividade que se produce de forma natural desde a formación da terra. Con todo, a radiación artificial que estamos a crear nos últimos tempos pode provocar un grave desequilibrio para sempre. Polo momento, aínda que se anunciaron sistemas máis seguros para evitar o risco, o único que se está facendo é esconder os residuos baixo a alfombra.
A sociedade actual enfróntase a grandes desafíos no horizonte en canto á conservación do medio ambiente, que, a pesar do ben que lle custou, nalgún momento terá que canalizar con sentido, a menos que estale o mundo: o efecto invernadoiro, o ozono, a xestión de residuos... Aínda estamos lonxe da sistemática de superar os problemas enumerados e os danos xa están aí, pero aínda non chegamos aos límites do irreversible. Hai unha solución, ou algo parecido, que se puxo a iso.
A enerxía nuclear, en cambio, segue a mesma liña de xeración en sentido único, xa que as situacións ou residuos que se derivan do funcionamento das centrais non teñen retorno. quedarán entre nós para sempre, xa que algúns (como o uranio 238) necesitan miles de millóns de anos para apagalos. Os residuos radioactivos xerados polas centrais nucleares nunca serán residuos mortos, reciclables, non perigosos, desfactibles ou o que sexa, aínda que a linguaxe ambigua que utiliza o lobby nuclear suxíranolo.
O residuo radioactivo é un material vivo incompatible coa nosa vida. E xa acumulamos moito, desde a Segunda Guerra Mundial. Nos cadros seguintes reflíctense as contías e características das mesmas, así como as políticas vixentes dos gobernos. Para a xestión dos residuos radioactivos preferiuse, en nome da seguridade, o máis ‘estético’ das medidas aplicadas até agora: a eliminación destes residuos da vista, é dicir, o enterramento en buracos de 5.000 metros de profundidade. O sistema coñécese como acumulación xeológico. A maioría dos Estados tomaron unha decisión respecto diso. De aquí a vinte anos, un sistema que aínda necesita moitas probas e axustes, os bidóns de refugallo se apilarán e ocultarán, un encima doutro, nos estreitos buracos feitos até a medula das rocas graníticas, até unha profundidade de 1.000 metros sobre a superficie terrestre.
En busca do sistema máis seguro
Que é a seguridade neste caso? É seguro o sistema ou, por comparación, é máis seguro que o resto de sistemas de acumulación? Estamos seguros de que alí onde se decidiu perforar non se producirá un terremoto de gran magnitude? E si así ocorrese, estariamos seguros de que a roca granítica é inextinguible, mesmo nas suposicións catastróficas, inminente e impermeable? Non hai certeza, os enxeñeiros corroborarano sinceramente, pero argumentarán que o derrame radioactivo dificilmente pode suceder realmente. Fukushima daranos unha nova lección, xa que alí tamén era practicamente imposible que se producise un tsunami tan grande, polo que se rexeitaron medidas máis seguras...
Neste sentido, comezáronse a pór barreiras á enerxía nuclear nalgúns lugares do planeta. Nunha recente sondaxe, 25 millóns de italianos (o 94% dos votantes) deron un "non rotundo" á aposta nuclear que Berlusconi tentou impulsar no país. Alemaña, presionada polos movementos populares, prometeu abandonar a enerxía nuclear no prazo de dez anos (2022) e anunciou que o 40% da electricidade será verde. Suíza tampouco renovará o parque nuclear e ten previsto o seu peche para 2034. Bélxica corre o mesmo perigo...
Con todo, faltan os pasos das maiores potencias nucleares. Estados Unidos e Rusia continúan en silencio. En Xapón, máis dunha vintena de centrais que están en parada prepáranse para volver funcionar. En Francia, pola súa banda, parece que se converterá no tema estrela das eleccións presidenciais do ano que vén. O Sr. Sarkozy acusa a Hollande de querer volver á era das velas ou aumentar a contaminación coa emisión de CO2, porque se atreveu a falar, morno e tímido, de que nas próximas décadas tería que tentar buscar unha alternativa á nuclear. Este é o panorama no Estado máis nuclear de Europa, no que a enerxía e as tecnoloxías nucleares expórtanse a todo o mundo, con investimentos inmensos e millóns de postos de traballo pendentes desta industria.
Tamén é significativo o que acaba de suxerir de revistas científicas como Science et Vie: a existencia de enerxía nuclear segura; dito en poucas palabras, bastaría con substituír o uranio polo torio e abordar a tecnoloxía descartada fai 50 anos para evitar accidentes. Con todo, esquecéuselles que este material tamén xera residuos radioactivos. No esquecemento ou nas letras pequenas deixa...
E é que o lobby non se vai a resignar. Emprega todos os medios para brillar incluso despois da hecatombe de Fukushima. Para iso, limitarase a esconder baixo a alfombra o veleno que contaminará durante miles de millóns de anos.
Erradioaktibitate txikiko hondakinak. Ospitaletan eta industrian sortzen dira eta manipulazioan nahiz garraioan ez da neurri berezirik hartzen. Erabili ondoren trinkotu edo konpaktatu egiten dira, edota erre, errauskailutan. Hondakin erradioaktiboen %90 okupatzen dute bolumenari dagokionez, baina isuri erradioaktibo osoaren %1 besterik ez dute sortzen.
Erradioaktibitate ertainekoak. Hondakinok manipulatzerakoan babes berezia behar izaten da. Zentraletan zaharkituta geratu diren materialak izan ohi dira normalki. Bolumenari dagokionez, hondakin erradioaktiboen %7 dira, eta isuritako erradioaktibitate totalaren %4.
Erradioaktibitate handikoak. Erreaktore nuklearretan erabiltzen den erregaiak eta honen prozesaketatik sortutako elementuek osatzen dute multzo hau. Bolumenari dagokionez hondakin nuklear guztien %3 baino ez badira ere, isuri erradioaktiboen %95aren erantzuleak dira. Uranioa zentraletako erregai bihurtzeko prozesuan hasten da erradioaktibitate maila handitzen eta zenbait elementuren kasuan milaka milioi urte beharko dira erradioaktibitatea agortzeko
Fukushima, Japonia. 2011ko martxoan, zentral nuklearreko sei erreaktoretik hiru hondatu ziren lurrikararen eta atzetik heldutako tsunamiaren ondorioz. Material erradioaktiboa plantatik 200 miliatara ere heldu zen. Ingurumenari egiazki eginiko kaltea sekretupean da oraindik.
Txernobil, Ukraina. Zentraleko istripuaren ondorioz (1986ko apirila) Nagasaki eta Hiroshimako bonbek baino 100 aldiz erradiazio handiagoa askatu zen. 6 milioi lagun erradiatu zituela estimatzen da. Zuzenean eragindako heriotzak 4.000ko kopuruan finkatu badira ere, 93.000ra ere hel daitezke.
Mailuu-Suu, Kirgizistan. Munduko tokirik poluituenetakoa, goi mailako material erradioaktiboa prozesatzearen eta pilatzearen ondorioz (1,96 milioi metro kubiko daude gordeta mehategietan). Arrisku sismiko handiko tokia da, bestalde.
Semipalatinsk, Kazakhstan. Sobiet Batasunaren poligono militarra izan zen. Munduan leherketa nuklear gehien jasan duen tokia da. 1949an zartatu zuten lehen bonba eta 1989ra bitartean 456 proba egin ziren bertan.
Siberia, Errusia. Zuritasun ederraren pean hondakin kimikoen erresuma ezkutatzen dela dirudi. Hondakin nuklear likidoak itxi gabeko piszinetan gordetzen dira eta 125.000 tona hondakin solido ere bertan pilatzen dira lurrazpiratu gabe.
Sellafield, Erresuma Batua. Hasiera batean bonba nuklearretarako plutonioa fabrikatzen zen bertan. Ehunka istripu gertatu ziren lehen urte horietan eta milioika litro material erradioaktibo isuri dira itsasora (mendebaldeko kostaldean).
Mayak, Errusia. Ipar-ekialdeko industria gunea. Bertan zegoen planta nuklearrean istripu latza gertatu zen 1957an. 100 tona hondakin erradioaktibo askatu ziren eta Karachay lakua pozoitu zuen. 80etako hamarkadara arte isilpean gorde zuten katastrofea.
Somaliako kostaldea. Somaliako urek hondakin ugari hartu izan dute urtetan. Besteak beste, 600 kupel material erradioaktibo
eta ospitaletako hondakinak.
Mediterraneoa. Sarritan leporatu izan zaio italiar mafiako Ndrangheta sindikatuari itsasoa biltegi bilakatu izana. 1994az geroztik, urotan hondakin toxikoz betetako 40 ontzi desagertu direla aipatzen da.
Hanford, AEB. Washingtoneko gune honetan egin zen besteak beste, Fat Man, Nagasakin jaurtikitako bonba atomikoa. Estatuko hondakin erradioaktiboen bi heren pilatzen dira bertan: 53 milioi galoi hondakin likido eta 25 milioi oin kubiko hondakin solido. Lurrazpiko urak ere poluituta daude.
Hondakin erradioaktiboak kudeatu beharrak imajinazio handia eskatu die ingeniariei, urtetan. Hona hemen aztertutako (eta bertan behera utzitako) lau proiektu.
Espaziora bidaltzea. NASA agentziak hainbat hipotesi landu zituen 1977az geroztik. Besteak beste, hondakinak Lurraren orbitan betiko uztea, ilargiko kraterren batean lurperatzea, Artizarraren eta Lurraren arteko punturen batean lagatzea edota Eguzkira igortzea. Hipotesi bakoitzak, ordea, ‘baina’ esanguratsu ugari zekarren atzetik. Adibidez, AEBetan, 2003 urtera bitarteko epeari dagokionez, zentral nuklearretan pilatutako hondakinak espazioratzeko 750 hegaldi beharko ziratekeen, eta beste 104, armadak sortutakoak kanporatzeko. Gainera, kilo bat hondakin paketatzeak 50 kilo material erantsi eskatuko luke, arriskuak ekidite aldera. 1986an Challenger espazio-ontziari gertatutako istripuak eman zion amaiera ikerketa lerro honi.
Bitrifikatuz, lehergailu atomiko bilakatzea. Hondakin nuklearrez bonba nuklear bat prestatu, lurpeko harkaitz baten erdiraino jaitsi eta leherraraztea zen plana. Harkaitza hein handi batean urtu egingo litzateke, likidotu, eta hoztu ahala solidotzerakoan, elementu erradioaktibo guztiak harrapatuko lituzke bere baitan. Hipotesi hau 1996an baztertu zen, munduan saio nuklear oro gelditzeko sinatutako hitzarmenari esker.
Hego Poloko izotzen azpian lurperatzea. Hipotesi honen arabera, izotzak berak babestuko lituzke elementu erradioaktiboak –urteotako berotegi efektua ez zitzaien burutik pasatu ere egin–. Antartika babesteko hitzarmenak galarazi zien plana, 1959an sinatu zenean.
Subdukzio eremuan kokatzea. Uste denez, itsas hondoko sedimentuek txirristatik behera balihoazte bezala bidaiatzen dute Lurraren muinerantz, plaken artean daudenean. Alegia, hondakin nuklearrak plaka horietako baten ertzean jarrita, sabeleraino irentsiko lituzke Lurrak. Hipotesia frogatzeko, azterketa ugari egin zituzten mundu osoan eta gehienetan arazoa bat eta bera zen: subdukzio eremuetan jarduera bolkaniko ugari izaten denez, sumendiren bat lehertzean kraterretatik aterako litzatekeena hondakin nuklear hori bera izan zitekeen lasai asko
Lineal A é a escritura minoica utilizada fai 4.800-4.500 anos. Recentemente, no emblemático palacio de Knossos en Creta, descubriuse un obxecto de marfil, probablemente utilizado como cetro de cerimonia. O obxecto consta de dúas inscricións, unha no mango é máis curta e os... [+]
Londres 1944. Unha muller, de nome Dorothy, foi fotografada mentres realizaba labores de soldadura na ponte de Waterloo. Non temos máis datos sobre Dorothy que o seu nome, pero até hai dez anos tampouco o sabiamos. A serie de fotografías foi atopada en 2015 pola historiadora... [+]
O último informe do Instituto Vasco de Estatística, Eustat, destaca que aumentou a sensación de inseguridade cidadá. En Gurea, en Trapagaran, Seguridade xa, algúns veciños chamaron a manifestarse contra os delincuentes.
Dous foron as razóns que levaron a esa sensación... [+]