Comparar con Arxentina, suxerir que en Europa pode ser un corralito ou algo parecido á quebra, era unha burla, ou unha charlatanería apocalíptica. Iso era até onte. Agora, nas páxinas de economía de calquera periódico serie, os expertos máis intelixentes citan a Arxentina, Uruguai ou Ecuador como modelos para Grecia, Irlanda ou Portugal. Poden pagar as débedas acumuladas? É conveniente ampliar o rescate? Non hai que pensar en reestruturar as súas débedas, é dicir, perdoalas en parte?

Os máis de 3.000 oíntes e 400 militantes que reuniron en Atenas a Conference on Debt and Austerity tamén falaron de Arxentina, Uruguai, Ecuador... e do propio Zimbabwe, pero non só como modelo teórico. Analizáronse os seus modelos como espellos para evitar a catástrofe que podería sufrir a xente dos países periféricos europeos nos próximos anos.

Nick Dearden escribiu na revista británica Rede Pepper que “emprendedores de Brasil, Perú, Filipinas, Marrocos, Arxentina e outros dixeron aos gregos que lles manteñan firmes, porque pola contra lles vén unha decadente recesión de 30 anos e unha servidume con institucións como o Fondo Monetario Internacional”.

A partir dos anos 80 no mundo víronse as consecuencias reais das políticas que agora se aplican a Grecia, Irlanda e Portugal para pagar as súas débedas. Nunha zambia a débeda reduciuse a dúas e a economía afundiuse. En Arxentina, o FMI non conseguiu máis que empeorar a situación, ata que en 2001 o goberno de Buenos Aires tivo que entrar en quebra.

Non fai falta ser un altermundialista para crer que algúns países europeos nunca van poder pagar as súas débedas. O primeiro ministro grego, Georgios Papandreu, admitiu que os gregos case chegaron a ese extremo. No caso de Irlanda, o economista Morgan Kelly xa avisou aos seus compatriotas do ocorrido hai tempo. Pero os reunidos en Atenas ían máis aló na análise.

O manifesto aprobado en Atenas comeza: “Nós, activistas de todo o mundo e representantes de movementos, reunímonos en Atenas para analizar as crises económicas que se produciron antes, para facer fronte á débeda ilegal e mobilizarnos para que se anule, para ofrecer a nosa solidariedade á xente de Europa na loita que leva contra os inxustos programas de austeridade que impuxeron o FMI e a Unión Europea, e tamén para preparar un plan económico que responda as necesidades da cidadanía para non favorecer a unha pequena elite social”.

Entre os que mobilizaron á Conferencia de Atenas atópanse institucións a nivel mundial, como a Comisión para a Cancelación da Débeda do Terceiro Mundo (CADTM), máis coñecida sobre todo polas siglas ATTAC, e algúns grupos máis locais. Desde España traballou o Observatorio da Débeda na Globalización.

Entre os asistentes prestouse especial atención ás palabras de Sofía Sakorafa. Este parlamentario grego abandonou o partido gobernante PASOK cando o Goberno aceptou o rescate. Resumiu o obxecto da reunión da seguinte maneira: “A resposta á tiranía, á cambadela, á violencia e ao abuso é información”.

Reino da débeda

Como se denunciou en Atenas, o FMI, a Unión Europea e as grandes corporacións mundiais xa utilizaron fórmulas similares ás usadas nos países empobrecidos: grandes infraestruturas para admitir compras políticas por corrupción, axilizar as normas financeiras con burbullas como a da construción e o endebedamento, grandes investimentos en armas –no caso de Grecia, escandalosa–, etc.

Agora, cando estala a maior crise económica desde 1929, os líderes da Unión Europea han posto en marcha unha política económica en beneficio do capital. Segundo o comunicado de Atenas, o Pacto de Estabilidade oprime aos traballadores en toda a zona do euro, mentres o BCE defende os intereses dos grandes bancos. Na Unión Europea separáronse o centro forte da periferia débil. A periferia aumentou as súas débedas non só pola brecha que mantén respecto ao centro, senón tamén pola cada vez máis profunda brecha entre as testemuñas ricas e o resto da poboación. Agora os traballadores e os parados teñen que pagar as súas débedas, pequenos agricultores, pequenas e medianas empresas, que non se beneficiaron das débedas.

“As medidas de austeridade e privatización –sinala o documento– van angustiar aos máis pobres da sociedade e mentres tanto van rescatar aos que crearon a crise. O Pacto polo Euro aumentará a presión sobre os traballadores e as traballadoras. Os ricos e as grandes empresas van seguir eludindo os impostos para construír unha sociedade máis xusta. Se non lles facemos fronte a esas medidas, en Europa van ter un gran impacto, van empeorar a balanza das forzas durante anos para o beneficio do capital e para o prexuízo dos traballadores”.

Ademais da denuncia e a mobilización, propúxose en Atenas unha resposta de tres niveis en contra das políticas vixentes en Europa. Por unha banda, facer auditorias das débedas dos países para decidir canto desa débeda pública é ilegal, inxusta, odiosa ou simplemente impagable.

En segundo lugar, responder á crise desde a soberanía e a democracia, non desde a Unión Europea ou o FMI, que gobernan sen control. Un país ten dereito a impor unha moratoria de pagos, que a propia ONU considera legal para quen está obrigado.

En terceiro lugar, a reestruturación económica. Fronte ao neoliberalismo, programas de transición: control bancario e, si é necesario, propiedade; nova política industrial baseada no investimento público e o control público de sectores estratéxicos; reordenación de impostos para que o capital e os máis ricos paguen máis, refortalecimiento da actividade social en sanidade, educación, transporte, pensións...

Nos puntos anteriores, o máis rechamante para o vasco é a petición de auditoría da débeda pública. Isto foi proposto en países máis pobres –en xaneiro de 2007 ofrecéuselle un Net Próximo–... pero en Europa? En Atenas explicouse como se pode pór en marcha unha auditoría deste tipo entre sindicatos, movementos sociais e militantes. Existe un manual para iso.

O documental Debtocracy, presentado en Atenas, tamén está en YouTube. Aos posibles españois convennos ver: algúns expertos anunciaron para outono o noso rescate.