Apestaba ben cando a mecha se acendese baixo a lámpada de sarga... Do mesmo xeito que na actualidade existe en Europa o cheiro a gasolina e gasóleo, nun tempo o da graxa de peixe era o predominante. O luxo daquelas lámpadas sería medido polo cheiro a peixe que levaban na roupa...A
mecha ou moco daqueles farois ou lámpadas facíase coa sorte das plantas do xénero Lychnis. Noutro tempo afirmei que Lychnis significa luz en grego e Lychnôs significa lámpada ou lámpada. Tamén se fixeron candelabros con estes talos. Entre os Lychnis deste xénero é coñecido un de nós:Lychnis flos-cuculi, que é a flor que toca o cuco. Abundan nas herbas húmidas de sega do Atlántico, fáciles de ver: sobre a herba, luxe, bonitas flores rosas. Gústanlles moitas bolboretas e abellas. Os nós da garganta suavízanse e un destes días o cuco empeza a porse cuclillas. Na súa harmonía florecerá Lychnis flos-cuculi, a quen non atopei ningún nome en eúscaro. Eu chamaríao o cogollo.
A cuclada do cuco é un fito na nosa paisaxe cultural. Kukupraka, kukubelar, kukuporro ou kukukulore é o nome que se dá á planta máxica Digitalis purpurpurpurea, Papaver rhoeas o-belarra, Digitaria sanguinolis, cola de galo, Pulicaria dysenterica e Aquilegia vulgaris. Ao macho que lle puxeron ramas tamén o chamamos cuco en eúscaro, puxéronlle ramas ou lle tocaron a do cuco? Pregunteille ao meu amigo se se tocaba máis o cuco coa renovación do sangue de primavera e contesteille: Non me tome o pelo!
Algunhas bolboretas que só se moven pola noite, aínda que o cuco fale de día, tamén se chaman Lychnis. As polillas destas bolboretas crecen e se metamorfizan na primavera coas follas do cogollo. Logo no verán comerán as coles. O cogollo que florece ao tocar o cuco mantén vivos as polillas que logo non lle deixan facer a cabeza da col. Unha cabeza mareada. Que amolo! E non é a páxina de debaixo da col!