Pasando por Santurtzi a Baiona, Barakaldo e Donostia-San Sebastián, a exclusión social ha matado e mata en Euskal Herria. Non se trata só das situacións de marxinación que se producen nos suburbios de Madrid, París, Londres e Nova York. Aquí, entre nós, tamén se producen situacións de exclusión nos pobos e cidades de Euskal Herria. Son situacións que veñen de moito tempo atrás, pero que se viron agravadas pola crise financeira, económica, laboral e social que padecemos nos dous últimos anos, provocada polos axentes financeiros, especuladores, polos “mercados” que non son senón as múltiples caras do capitalismo salvaxe.

A exclusión social ha causado moitas mortes e feridos en Euskal Herria, e son centos as persoas que viven na rúa e nos caixeiros automáticos e están en risco de vida. O incendio desatado o pasado 23 de novembro nun restaurante abandonado da localidade biscaíña de Santurtzi deixou polo menos dous mortos e dous feridos de gravidade. As vítimas eran mozos inmigrantes magrebís, de nacionalidade marroquí e orixe alxerina. Aquela noite as temperaturas eran moi baixas e o catro estaban a durmir cando se declarou o incendio ás 6 da mañá. Hai uns meses, outras dúas persoas que durmían nun caixeiro automático e na rúa tamén faleceron no accidente de tráfico. O 31 de outubro outra persoa faleceu mentres durmía no aparcadoiro do barrio de Adulza da capital alavesa, en Vitoria-Gasteiz. En agosto, dous nenos resultaron feridos nun incendio declarado nunha casa de Kastrexana (Bilbao), que se atopaba en moi mal estado. En 2009, unha muller faleceu nunha vivenda da zona vella de Baiona, onde se atopaba en moi mal estado de saúde. No ano 2006, catro persoas faleceron no incendio da antiga pensión de San Francisco de Bilbao, xestionado por unha asociación para a protección de persoas sen fogar. A principios

do pasado mes de novembro incendiouse un edificio abandonado de Gros (Donostia-San Sebastián), que fora derrubado polos bombeiros. Segundo informaron os veciños, as persoas sen fogar adoitaban pasar a noite alí e producíanse lumes para facer fronte ás chamas de calor. Afortunadamente, ese día non se utilizou o edificio, polo que non se rexistraron vítimas. O mesmo sucedeu coas casas que se queimaron o 4 deste mes en Algorta e o 17 en Erandio: eran usadas polos esmoleiros, pero non foron alcanzadas polo lume.Outro

dato que indica a situación de exclusión social e pobreza entre nós é: No primeiro trimestre de 2010 un total de 59 familias de Barakaldo e Sestao foron desafiuzadas legalmente dos seus fogares sen poder facer fronte aos seus compromisos económicos. Non hai datos oficiais sobre a situación actual das persoas sen fogar, sen teito, que viven en

Euskal Herria. Os últimos datos oficiais dispoñibles corresponden ao ano 2005 e corresponden aos tres territorios da CAPV. Estes datos foron recollidos nun estudo realizado polo EUSTAT do Goberno Vasco. Segundo o estudo, nos centros da rede aloxáronse a 1.883 persoas sen fogar en todo o mundo. En calquera caso, se a investigación se estendese e actualizase a todo o País Vasco, este número achegaríase probablemente a 5.000 persoas. Desde 2005, ano no que se realizou a última análise oficial, o número de inmigrantes aumentou de forma especial e a situación socioeconómica ha empeorado considerablemente. Por tanto, é lóxico que nos últimos anos multiplicáronse as traxedias que se sucederon a persoas sen fogar.

Máis de 200.000 persoas no limiar de pobreza

Na
actualidade máis de 200.000 habitantes do País Vasco viven no limiar da pobreza, segundo os últimos datos oficiais de 2006. Hai que ter en conta que os criterios sobre o limiar de pobreza varían dun país a outro. Vivir a nivel internacional cun dólar ao día considérase limiar de pobreza. No Estado español, pola contra, o limiar de pobreza sitúase en 6.278,7 euros ao ano por unidade de consumo ou familia. As asociacións de loita contra a pobreza e a exclusión social do País Vasco sitúan o limiar en cifras superiores.Os datos que

se ofrecen a continuación son os proporcionados pola Rede Europea para a Loita contra a Pobreza e a Exclusión Social, así como polas redes de Hego Euskal Herria, así como os recolleitos na enquisa de condicións de vida realizada en 2006 pola Caixa catalá. Segundo

estes estudos, en Hego Euskal Herria hai 232.851 persoas vivindo no limiar da pobreza, o que supón o 9,8% da poboación. Non temos datos de Ipar Euskal Herria. Segundo as mesmas fontes, no Estado español viven no limiar de pobreza case nove millóns de persoas (8.897.084), o que supón o 19,6% da poboación. E en toda Europa hai 78 millóns de persoas nesta situación.

Segundo outra enquisa de UNICEF, en Navarra hai uns 18.000 nenos en risco de pobreza (a pobreza infantil non significa que estean famentos, senón que teñen un déficit alimentario). Na CAV, este risco afecto ao 9,3% da poboación infantil e á Comunidade Autónoma Vasca. No conxunto do Estado español, a media sitúase no 24%.

Un sistema que mata, empobrece e marxina

As traxedias antes mencionadas non son raras. Os datos das persoas sen fogar e as que viven no limiar da pobreza son indicadores do sistema capitalista que mata, empobrece e marxina. Expresan a exclusión social que mata. E o capitalismo que provoca a exclusión (o coñecido “mercado”) mátao porque é un sistema salvaxe.

Como se puxo de manifesto en Irlanda, Grecia e todo o Oeste, o noso sistema é un sistema que arroxa perdas á sociedade e privatiza beneficios a conta dos contribuíntes. Un sistema que xera miseria, desigualdades e exclusión social. Sistema que obriga a emigrar, a vivir en chabolas ou na rúa e a entrar en edificios en ruínas. Un sistema con mecanismos de “rescate” de entidades bancarias e financeiras con cargo aos nosos impostos. Un sistema que reduza os dereitos e servizos sociais (curmás de xubilación, subsidios de desemprego, renda básica, axudas á vivenda). A pesar da crise, para construír grandes infraestruturas de dubidosa rendibilidade económica e social, como o TAV, a Supersur, San Mamés, o Novo Guggenheim ou o porto exterior de Pasaia, utiliza grandes cantidades, pero non destina diñeiro para construír albergues ou ampliar as axudas sociais a persoas sen fogar ou desempregadas. É un sistema incapaz de sacar ás persoas da exclusión social.

Este sistema, a pesar de anunciar unha inspección individual para evitar a fraude na CAV, só realiza esta inspección cos máis pobres. Así, está disposto a analizar de forma individualizada os informes das 80.000 persoas que perciben prestacións sociais por estar no limiar de pobreza. E é bo evitar a fraude. Con todo, no sector de banqueiros, notarios, arquitectos, rexistradores, avogados, médicos ou deportistas profesionais a fraude fiscal é máis frecuente e para eles non existe unha medida de inspección tan estrita.