- As obras de ampliación de Yesa non só preocupan aos cidadáns que ven perigar a súa seguridade augas abaixo do pantano, senón que tamén poden afectar negativamente aos vales superiores.
A plataforma navarra a favor dos ríos Urbizi advertiu de que a Confederación Hidrogafia do Ebro (che) aínda ten sobre a mesa un proxecto de construción dunha presa na localidade de Aizpurgi para desviar o caudal do río Salazar ao pantano de Yesa. Esta auga sería necesaria para xustificar o proxecto de ampliación, xa que na actualidade a cantidade que se recibe dos ríos Aragón e Esca impídelles cumprir cun encoro destas dimensións.
Fito Jiménez, coñecido enxeñeiro e emprendedor navarro e membro de Urbizi, estivo recentemente en Aizpurgi, alertando á poboación dos danos que o proxecto vai causar a Salazar. Nunha entrevista publicada este mes pola revista Mendixut, explicou que a “alarma” soou en 2016, xa que un técnico da CHE dixo nunha reunión que “tras a ampliación de Yesa chegaría a regulación do río Salazar”. Nunha charla organizada polo Colexio de Enxeñeiros de Navarra o ano pasado tamén se constatou o mesmo.
O proxecto ten a súa orixe en 1977, no mesmo estudo sobre a construción do encoro de Itoiz. Dez anos máis tarde propúxose a construción dunha presa de 9 metros de altura. Ese é o proxecto que teñen agora os habitantes da zona na garganta.
Segundo os membros de Urbizi, o actual Plan Hidrológico da conca do Ebro contempla un estudo de viabilidade do proxecto de condución de auga desde Aizpurga a Yesa: “E pensabamos que estaba na caixa dos recordos...”, explica Jiménez á revista pirenaica.
Canle 10 quilómetros baixo Leire
O proxecto ten a súa orixe en 1977, no mesmo estudo sobre a construción do encoro de Itoiz. Dez anos despois, a empresa pública Obras Públicas Navarra S.A. elaborou un plan de viabilidade para a construción do encoro nas proximidades de Aizpurgi e o Almirante de Navascués, pero finalmente expuxo a construción dunha presa de 9 metros de altura. Ese é o proxecto que teñen agora os habitantes da zona na garganta.
Partindo desta presa preténdese levar a Yesa 170 Hm3 de auga a través dun túnel e canle de 10 quilómetros que atravesará a serra de Leire, o que equivalería a preto de dous terzos do caudal medio anual do río Salazar, co conseguinte prexuízo ecolóxico.
“O problema é que desde que a Yesa expándese non poderán enchela todos os anos, a auga de Aragón e Ezka é demasiado insuficiente para satisfacer o prometido”, di o enxeñeiro. Un estudo realizado polo seu compañeiro de equipo, o axente ambiental Charo Brinquis, concluíu que para a rega das zonas rurais de Bardenas e Zaragoza deberían destinarse máis de mil hectómetros cúbicos de auga desde Yesa, polo que o caudal dos ríos Aragón e Esca non sería suficiente, máxime tendo en conta o cambio climático e o abandono dos pastos de montaña.
Un negocio que devorará as augas de Salazar
A orixe do problema está nas ampliacións de Yesa: “É un proxecto que non ten nin pés nin cabeza. Prometeron máis auga da que teñen, ocultaron a inseguridade das ladeiras da presa, e agora, aceptando iso, queren converter a seguridade nun negocio millonario para as empresas construtoras. É un saco que segue devorando diñeiro e seguramente se comerá con el as augas de Salazar”.
Desde o Grupo Urbizi está a solicitarse información para a paralización do proxecto de Aizpurgi e lémbrase que o río Salazar goza dunha protección especial desde Ochagavía até o espectacular canón de Arbaiun, polo que non se pode realizar ningunha actuación que altere a morfología da conca: “Prefeririamos que estivésemos equivocados, pero debemos tomar a iniciativa para que non nos sorprendan”.