De face á situación política de España, pódese pensar que os seus principais partidos necesitarán durante anos os votos das periferias nacionalistas para formar gobernos en Madrid. Isto pode permitir dar outros pasos ao redor da plurinacionalidad en España? Neste contexto vén a proposta da convención constitucional do lehendakari Urkullu. E que é? En definitiva, aproveitar este momento para falar do tema no Congreso español e superar o marco constitucional de 1978, trasladando tamén ao ámbito político o acordo económico que temos nos territorios vascos no ámbito económico.

En realidade, é a proposta máis cálida dos nacionalistas nas dúas últimas décadas sobre a cuestión nacional. Noutros contextos políticos adoitan lanzar ofertas moito máis redondas: o Plan Ibarretxe en 2001, o acordado nas conversacións de Loiola en 2006, a consulta de Ibarretxe en 2008, a proposta de reforma do Estatuto en 2014, a bilateralidad política en 2018...

En fin, o actual non se pode comparar co mencionado, pero á porta do Alderdi Eguna e das eleccións ao Parlamento Vasco, non se pode sacar máis oferta. Como contraste, desde Cataluña fálase de amnistía, referendo e autodeterminación para estas conversacións co PSOE. Desde Euskal Herria, en cambio, dáse case por bo o acordo con Sánchez, sabendo que a alternativa é moito peor.

Ao parecer, o independentismo catalán, especialmente Junts, quere aproveitar esta ocasión especial que lles deu a política para pechar con dignidade e forza o capítulo do exilio e levar o movemento independentista a outra etapa. Non é un traballo de broma, só hai que ver cal é a situación de división do independentismo que levantou o proces.

A amnistía que os cataláns queren negociar, en Cataluña aínda hai miles de persoas ameazadas pola represión. Con todo, non hai ninguén no cárcere. En Euskal Herria, trece anos despois de que ETA abandonase as armas, aínda hai uns 150 presos e unha vintena de exiliados. Se a lexislatura anterior foi a do final da dispersión, esta sería a lexislatura que debería ser a do despedimento provisionalmente maioritario. O capítulo de ETA en Euskal Herria durou máis de medio século e esta páxina non pasou do todo. Isto aínda terá unha gran influencia para volver trasladar a cuestión nacional ao ámbito da confrontación. A esquerda abertzale está na estratexia institucional, ademais do éxito, e no movemento popular aínda non hai iniciativas fortes para construír outros camiños.

Desde o punto de vista democrático sempre sería benvido calquera convención constitucional que avanzase no carácter plurinacional do Estado español, pero calquera persoa con perspectiva histórica pode imaxinar que tampouco se dará un paso significativo sen un forte impulso social dos movementos soberanistas. Enxalzado polo acordo, a miúdo menciónase o clima de transición de 1978, pero non tanto o gran ambiente de presión que había entón. Agora, en todo caso, estamos nun momento de pequenos pasos.