argia.eus
INPRIMATU
Decreto de euskaldunización do sector público
Urko Aierbe (LAB): “Podemos ter un gran número de traballadores con acreditación e non poder traballar en eúscaro”
  • Urko Aierbe é secretario de eúscaro de LAB. Considera que o decreto de euskaldunización do sector público da CAV, aprobado polo Goberno Vasco o xoves, é unha oportunidade perdida para euskaldunizar a administración. Destaca que se deron retrocesos desde os borradores iniciais do Decreto até o que agora se aprobou, “non temos dúbida de que o decreto está condicionado pola agresión xudicial”. Con todo, o decreto non garante a protección xurídica.
Onintza Irureta Azkune @oirureta 2024ko otsailaren 22a
Kontseiluak, Bilbon, 2023ko uztailean egin zuen agerraldia, oldarraldi judizialaren aurkako manifestaziora deitzeko. Argazkia. Aritz Loiola /Foku.

En 2022 o Consello, LAB e ELA expuxeron a euskaldunización do sector público vasco. Que valoración fai LAB do decreto en relación con el?

A principal conclusión é que é unha oportunidade perdida para euskaldunizar a administración. Non responde ao que a situación esixe, nin ao que esixe a euskaldunización da administración, nin ao proceso de normalización do eúscaro. Tampouco aos retos que temos ao límite.

Hai avances no decreto?

Hai avances, pero hai que ter en conta que o anterior é de 1997, estivo vixente durante 27 anos, polo que si hai algúns avances. Entre elas, que o actual decreto afectará a todo o ámbito público, xa que até agora algúns ámbitos estaban excluídos. O novo Decreto afectará á totalidade dos empregados públicos, ao redor de 140.000 traballadores.

Con todo, aínda que se estendeu a todo o ámbito público, ofreceuse á Ertzaintza, á Xustiza e a Osakidetza un prazo de nove anos para aplicar as medidas do Decreto. Hai ámbitos que poden acelerar o proceso porque están máis avanzados ou teñen máis posibilidades, pero a algunhas entidades dálles un prazo de nove anos.

O Decreto ten avances respecto de 1997, pero outra cousa é o que sucedeu desde fai tres ou catro anos até a última versión. LAB viu con preocupación a evolución da versión inicial á última: algunhas das mencións e medidas iniciais desapareceron ou se han difuminado.

Nos borradores iniciais do Decreto aparecían medidas e mencións para priorizar o eúscaro, que se eliminaron na última versión. De feito, así botaron de atrás nos xulgados, dentro da agresión xudicial.

"A Viceconsejería de Política Lingüística recollía explicitamente que nas versións iniciais do Decreto poderíase dar prioridade ao eúscaro, e estas mencións desapareceron"

Di que foi unha oportunidade perdida.

Ao longo destes anos o coñecemento do eúscaro aumentou e os novos traballadores serán en gran medida euskaldunes. Pois non ter en conta a evolución do coñecemento na euskaldunización da administración, ou non expor medidas máis atrevidas, non o valoramos positivamente. En particular, ademais, o decreto expón como reto fomentar o uso do eúscaro como lingua de traballo, ademais de garantir o servizo á cidadanía en eúscaro, por suposto. E nese reto compartimos, pero este obxectivo non se reflicte en medidas valentes e concretas. Só dous exemplos: os circuítos en eúscaro e a formación orientada ao persoal para poder traballar en eúscaro non se mencionan.

O decreto recolle novas formas de acreditar o nivel de eúscaro.

Preocupámonos por abrir novas vías para acreditar o eúscaro. En primeiro lugar, nos últimos anos cada vez hai menos tensión para avanzar na euskaldunización da administración. Cada vez está a suceder máis: o persoal que ten acreditado o perfil lingüístico incorpórase e non imparte ou non é capaz de traballar en eúscaro. En 2012, o goberno de Patxi López [PSE] aprobou un decreto no que se establecía que a realización de estudos en eúscaro levaría o perfil lingüístico. Non todos os alumnos do modelo D alcanzan o nivel suficiente. A realidade dinos que hai un grupo de traballadores que non son capaces de traballar en eúscaro.

Neste ambiente de distensión, aínda se estenderán máis os supostos modos de verificación. O exame da oferta de emprego público en eúscaro ou mediante a exhibición da expresión “uso fehaciente do eúscaro no posto de traballo” terá a consideración de eúscaro acreditado. Como se medirá que o traballador traballa en eúscaro? Que significa que é capaz de traballar en eúscaro? Estas dúas novas vías asegurarán a capacidade de traballar en eúscaro?

Podemos ter un gran número de traballadores con acreditación, pero a realidade dinos que non é certo, que os traballadores non son capaces de traballar en eúscaro. Non estamos en contra da utilización de novas formas de verificación, pero hai que pór medidas e facer un seguimento.

"O decreto tamén pode ser levado a xuízo, vímolo, calquera persoa pode recorrer a calquera cousa"

Outra novidade é a asimetría dos perfís lingüísticos.

A partir de agora poder realizar diferentes perfís lingüísticos orais e escritos. É certo que no decreto recóllense uns criterios e un procedemento para a súa fixación, pero debería utilizarse en situacións moi xustificadas e non xeneralizarse. Os condutores, os limpadores... din que pensan en profesións pouco escritas. Dito así, non o vemos mal, pero que sexan excepcións. Pola contra, pode ser outra rendija para profundar na perda de tensión á que fixen referencia. Pode abrir a porta ás baixas dos perfís lingüísticos.

Está condicionado pola agresión que temos?

Non temos dúbida de que condicionou. Lembrarei o exemplo que mencionei anteriormente: A VPL contiña explicitamente que nas versións iniciais do decreto [Viceconsejería de Política Lingüística] poderíase dar prioridade ao eúscaro, referencias que desapareceron. Nos tribunais están a castigarse estas mencións. Esa é a única explicación que atopamos para quitar as mencións de priorización do eúscaro.

Outro exemplo é o índice de obrigatoriedade. Non estaba explicitado no decreto anterior, pero se entendía que, á hora de determinar o número de perfís lingüísticos, este índice era o mínimo e non o máximo que debía cumprir a Administración nas convocatorias de emprego. Nas últimas sentenzas dise que este índice representa o máximo. Aí está o caso de Uliazpi, por exemplo. O novo decreto non recolle explicitamente que este índice significa ‘mínimo’. Na nosa opinión, o índice debía ter un carácter mínimo e facultar ás entidades para incrementar o número de prazas con perfil lingüístico por encima de devandito índice. Claramente, así se recolle no decreto pensando nas sentenzas.

Por tanto, a agresión continuará.

Esa é outra das principais críticas que nós facemos. Agora estamos en pleno ataque e aprobarase o decreto. Non se fai ningún esforzo para apoiar xuridicamente os pasos que se dan para euskaldunizar a administración. O decreto tamén pode ser levado a xuízo, vímolo, calquera persoa pode recorrer a calquera cousa.

 

Nota de valoración de LAB: O decreto que aprobará o Goberno Vasco para a normalización do uso do eúscaro no sector público da CAV perdeu a oportunidade de saltar na euskaldunización da administración