O Departamento de Desenvolvemento Rural e Medio Ambiente é o encargado de aplicar o Plan de Recuperación da Quebrantahuesos de Navarra e realizar o seguimento desta poboación reprodutora. Segundo informou o Departamento, en sete das nove comarcas nas que está presente o quebrantahuesos colocaron ovos e catro crías nados entre marzo e abril conseguiron voar e deixar o niño no verán; e a dispersión comezou. Entre os nove territorios que ocupa o quebrantahuesos atópase Aralar. Para os técnicos, este dato é un indicio da expansión territorial da especie.

As mamas poden vivir durante anos. A súa supervivencia, a súa baixa taxa de reprodución, baséase en compensar cunha longa esperanza de vida. Todos os anos o celo comeza a finais de outono e, se todo desenvólvese ben, as crías nadas entre febreiro e abril non volan desde a raíz do ano seguinte até o mes de agosto. Ao exceder as caídas do niño e outras causas naturais que a miúdo os desperdician, cando conseguen voar, os pitos abandonan o niño e dispérsanse. Aos 7 anos chegan á idade de reproducirse e, normalmente, volven aos seus territorios de orixe para crecer.

Aralar

Un dos territorios nos que a queima tentou crecer este ano foi Aralar, o primeiro territorio fóra dos Pireneos que se colonizó na expansión natural desta especie. A historia da colonización deste territorio pode achegar unha idea da dificultade e o intervalo temporal que pode asumir a creación dun novo territorio e, con iso, estender naturalmente esta especie fóra dos Pireneos.

O quebrantahuesos Kiriku, nacido en Arbaiun en 2006, instalouse en Aralar cara a 2012, cando chegou á idade adulta. En 2017 formouse un trío cooperativo con outro macho e unha femia (Muel), marcado en 2016 en Aragón aos 6 anos. Na tempada 2019, a femia fixo a súa primeira posta, pero fracasou na incubación. Nesta última tempada chegou a nacer a súa cría, pero unha caída do niño impediu que voase.

Navarra ten a terceira poboación da mama no sur dos Pireneos, moi por detrás de Huesca e Lleida. Con todo, aínda que a importancia numérica da Comunidade Foral só alcanza o 6,3% da poboación do Estado, a presenza desta especie na Comunidade Foral considérase fundamental, xa que se trata dun corredor natural para a expansión da especie cara ás zonas de montaña do norte de España, unindo os Pireneos coa Serra Cantábrica e o norte do Sistema Ibérico.

En colaboración

As institucións de ambos os lados dos Pireneos desenvolveron o proxecto Interreg-Poctefa ECOGYP “servizos ecosistémicos, depredadores necrófagos e hábitats” entre 2017 e 2019. As especies necrófagas estudadas dentro do proxecto foron o quebrantahuesos, o voitre branco común, o voitre leonado e o voitre negro (necrófagos agudos) e o milano vermello (como necrófagos facultativos). Editáronse e publicado en formato dixital dúas publicacións que resumen os aspectos máis relevantes do labor de peche do proxecto.

O proxecto ECOGYP, cofinanciado polo Fondo Europeo de Desenvolvemento Rural (FEDER), foi liderado pola Sociedade Pública de Xestión do Departamento de Desenvolvemento Rural e Medio Ambiente do Goberno de Navarra e no que participaron como socios: Goberno de Aragón, Deputación Foral de Álava, Fundación HAZI-Deputación Foral de Gipuzkoa, Ligue pour a Protection deas Oiseaux (LPO/BirdLife) e Fundació Catalunya A Pedrife.