Os municipios vascos han sufrido nas últimas décadas unha importante perda de coñecemento do eúscaro na Comunidade Autónoma do País Vasco, cun descenso aínda maior do seu uso. A Mancomunidade de Municipios Vascos (UEMA) publicou o mércores o informe que recolle estes datos e mostrou a súa preocupación polo perigo de que desaparezan as localidades nas que se respira o eúscaro. Redúcese o coñecemento, redúcese o uso doméstico e redúcese a porcentaxe de quen tiñan como primeira lingua o eúscaro.

Nas localidades vascas o coñecemento mantívose en torno ao 73% desde 1991, pero o uso doméstico ha descendido do 54% ao 41%. Agrávase aínda máis nas zonas respiratorias, onde o coñecemento diminuíu considerablemente, pasando dun 81% de uso a un 59%. É dicir, cada vez máis euskaldunes fai uns 30 anos, a maior perda de coñecemento e uso doméstico.

O pasado mes de maio, o Cluster de Sociolingüística publicou os datos do uso do eúscaro na rúa, resaltando o descenso nas zonas máis euskaldunes.

A UEMA considéraos vascos cando máis do 70% da poboación domina o eúscaro. Tamén establece outro nivel, a zona respiratoria do eúscaro:Está formado por persoas con coñecementos superiores ao 80%. Analizaron a situación sociolingüística do eúscaro en 2021, e para iso baseouse no Censo de Poboación e Vivendas do Eustat. Por tanto, estes datos limítanse á CAPV. Comparadas con 1991.

O eúscaro tamén é a primeira lingua

A taxa de primeira lingua seguiu a mesma tendencia. A poboación euskaldun cada vez ten menos euskera como primeira lingua. Segundo o informe publicado o mércores por UEMA, o cambio na situación sociolingüística do eúscaro débese, por unha banda, a que nos pobos euskaldunes viven máis castellanoparlantes que antes, que non saben eúscaro, e, por outro, ao cambio nos costumes lingüísticos e sociais dos vascos.

Pola contra, nos países da CAV que menos vascos reunían, o coñecemento e o uso creceron nos últimos anos. Así, son máis os pobos que dominan o eúscaro o 70% da poboación, polo que se consideran euskaldunes:Son 129, algo máis da metade dos municipios vascos. As poboacións que experimentaron unha subida sitúanse en Álava, Bizkaia oeste e nas inmediacións de San Sebastián.

Ao fío destes datos, Iraitz Lazkano, presidenta de UEMA, considera que a conclusión é clara: que os respiratorios do eúscaro son "fráxiles", polo que non se pode relaxar. Lazkano considera imprescindible establecer medidas estruturais e adoptar políticas lingüísticas sólidas que se estendan a todos os ámbitos.