argia.eus
INPRIMATU
Pranto de paxaros
  • Os paxaros choran. Non como nós, en calquera lugar, en calquera momento, nun parteluz, ou simplemente sen poder aguantar o interior… Non me esquecerá de inmediato o que ocorreu en Bera: cada ano celebrábase un prestixioso festival de música de Aresta, e de cando en vez realizabamos algún evento relacionado coa paisaxe; nun deles creamos un paseo polo pobo coa escusa de árbores, paisaxes, hortas, etc. Tamén xurdiron curiosidades na preparación do percorrido, como un forasteiro reparando a beirarrúa baixo un gran cedro do Himalaya (Cedrus deodora), situado en pleno pobo. Cando volvo á árbore, imaxínome: “Ese non vai ser o que naceu lonxe da avoa desta árbore”. Preguntarlle de onde era e o paquistaní. Harrapazank! O solo da vea da árbore! Díxenlle a súa traxectoria e emocionouse. O seu nome é Xϕ e fixémonos amigos…
Jakoba Errekondo 2023ko martxoaren 20a

Preparei un percorrido pola paisaxe traballada ao longo da historia dos beratarras, árbores e hortas, xardíns e montañas escarpadas. Eu, un vindo de fóra, viña falar de si mesmo aos seus, a dar algunhas interpretacións do que eran eles e do que as súas avoas e avoas fixeran. Saímos aquí o Himalaya, os allos porros da horta (Allium porrum), o aliso do río (Alnus glutinosa) e chegamos á escola de música local. Empecei coa ttalaka sobre as plantas da zona que escoitan a música creada polos nenos e os alumnos da zona, e non hai que esquecer o que deu nome á escola: Isidoro Fagoaga Larratxe, un gran tenor nado na casa Agramontea do barrio de Illekueta. Só quería dar un dato respecto diso: cando o tenor que mellor cantaba a ópera de Wagner en todo o mundo soubo que os alemáns bombardearon Gernika, decidiu calar, deixar de cantar e volver a Euskal Herria. Antes de terminar de dicir, rodeado polos que viñan á visita guiada, estaba na bágoa, póndome no lugar das súas cordas vocais e pensando que eu faría un raio… E decidiu calar para sempre.

E si, os paxaros tamén choran. Non onde queiras, cando queiras. Só sobre determinados árbores. En árbores de froita con óso: pexego ou pexego (Prunus persica), ciruela (Prunus domestica), cereixa (Prunus avium), gingondo (Prunus cerasus), brinón (Prunus persica var). nectarina) ou paraguaio (Prunus persica var. nucipersa) nos troncos e ramas das árbores que dan. Estas árbores expulsan unha gran cantidade de suor na zona dunha ferida e cócense ou endurecen co aire, facéndose pasar por unha mucosa de cor ámbar moi claro, ás veces grande e rechamante. As bágoas do paxaro que chorou son para os vascos. Chámaselle "pranto de paxaro". "Txori-muki", "txori-ezti", "txori-kandela" e "txori-minger".