A terraza do Gaztetxe Txantxarreka está chea. Comeza o Festival Alternativo de Cine de San Sebastián co documental Sen o teu permiso, centrado no hardcore e o punk feminista en España. Para iso, os asistentes tivemos que esperar a que a luz do sol rebáixese para poder ver as imaxes que se proxectan nunha parede branca. Bebendo uns refrescos e charlando sen présa, estivemos esperando nun ambiente tranquilo. Tras a proxección, tivemos a oportunidade de charlar con Lide Hernando, do grupo de música Liher.

O Festival de Cine Alternativo seleccionou espazos non convencionais durante seis días cunha oferta alternativa ao Festival de Cine de San Sebastián.

Esta oferta pódese mirar desde dous puntos de vista: como o resto da revolución que o Festival de Cine de San Sebastián coñeceu coa sección Barrios e pobos, ou como un intento de ofrecer outro proxecto xunto ao actual Festival de Cine.

En 1953, o Festival Internacional de Cine de San Sebastián foi promovido polo Franquismo para a depuración da súa imaxe. En 1977, tras os disturbios dos dous anos anteriores, comezou unha nova andaina. Con motivo do Festival de Cine do ano pasado, Gorka Bereziartua publicou 1977: Egarri egunak Zinemaldia, un magnífico artigo no que se fai un repaso da renovación que a sección Barrios e pobos trouxo ao Zinemaldia.

Cando comecei esta serie de artigos coa escusa do Zinemaldia, deime conta do perigo que podían ter os meus escritos: a dor de pasado e a sensación de vello. O que é difícil de evitar cando se mira cara atrás.

Decidín facer fronte a este risco, porque a recuperación das contas do pasado pode axudar a enriquecer os pasos a dar no futuro, porque se pode entender como chegaron a ser como son agora.

No citado artigo dicía Bereziartua: “A edición de 1977 mostra as posibilidades doutros futuros para os Festivais que se van a organizar a partir de agora”. Esta edición permitiu aos habitantes de doce barrios e pobos da zona achegarse ao cine. O seguinte estendeuse a trinta e cinco zonas, ata que a iniciativa foi apagándose aos poucos da man das poderosas brigadas de bombeiros.

Para moitos, FIAPF arrebatoulle a categoría A en 1980 por ameazar con trasladar o evento a outra cidade e polo camiño que estaba a tomar o Festival. A recuperación do mesmo converteuse no obxectivo declarado dos organizadores, que parecía non recoñecer, senón a eliminación dese ton popular que lle quitaba a categoría.

Recordo sen nostalxia as multitudinarias actuacións dos sábados pola tarde nas Belas Artes. Entón, a sala enchíase até o galiñeiro para ver unha película dos irmáns Marx, flocos de millo e pebidas, aplausos, risas e berros e un estalido producido ao golpearse as pernas no solo.

Cinema Paradison, realizada por Giuseppe Tornatore en 1988, mostra de forma emotiva eses tempos nos que o cine vivía doutra maneira. E por certo, Zhang Yimiou tamén nolo mostra na película Segundo bat, que presentou na Sección Oficial do Festival de Cine de San Sebastián . Pero tamén os documentais Africa en cinecicletak (Juan Zavala, 2019) que se proxectarán o 25 de setembro na praza da Trindade dentro do programa do citado Festival Alternativo de Cine. Ambos teñen como base o cine sobre o cine, lembrando a época na que o visionado de películas era un feito social público.

Poida que sexa porque temos que sentarnos coas butacas intercaladas, e por tanto non temos a ninguén ao noso lado que nos moleste, ou porque temos que levar a cara medio tapada, pero aínda que a sala estea chea, ver unha película converteuse nunha tarefa solitaria e fría.

Gustaríame sentir as emocións que me produce a película naqueles que me rodean. Charlas previas á entrada á sala e intercambio enriquecedor de comentarios posteriores. E por que non, charlas cos autores.

Así o relata un dos que viviu ese Festival revolucionario de 1977: “Bertolucci foise a Intxaurrondo coas bobinas de Novecento debaixo do brazo, dixo que quería sentir a reacción da xente. E a actriz Laura Betti e ela volveron cos ollos húmidos”.

E así segue: “Eramos a voz crítica do Festival. Tiñamos un orzamento moi modesto. Non nos fixeron publicidade, deixáronnos seguir, pero morreu. Tamén os cineclubs afundíronse. O final foi triste, pero o Festival foi o motor da popularización da sección Barrios e pobos, xente corrente, que non tiña gran poder adquisitivo, comezou a acudir coas súas roupas habituais”.

Na columna de onte esquecinme de mencionar que me pareceu un bo momento para ler Argiantza, de Pello Lizarralde, nos intervalos que me permite a observación dunha e outra película. Neste relato, ambientado nos anos 80, o xerente encargado dalgunhas salas de cine dedicarase a inspeccionar o terreo co obxectivo de comunicar a crúa situación ao novo propietario responsable do negocio.