Agosto é o mes das vacacións para moitas persoas, incluídas as que gobernan. E, con todo, é habitual aproveitar o mes de agosto para tratar algúns temas sen moito ruído, aínda que de gran importancia.

É o que está a suceder co proxecto de centralización da xestión de lodos da depuradora de Navarra. Este proxecto, que foi sometido a información pública durante estes días de vacacións, puxo de manifesto a intención do Goberno de Navarra de que os residuos das depuradoras de toda Navarra só xestiónense en dous puntos: A depuradora de Tudela, que albergaría o 40% dos residuos xerados en Navarra, e a de Arazuri, preto de Pamplona, que alcanzaría o 60% restante.

O proxecto podía pasar desapercibido, xa que se trata dunha pequena parte do que se quere facer na depuradora de Tudela. Con todo, todo o proxecto pretende extraer biogás destes lodos e, ao parecer, posteriormente, dispersar un posible abono nos campos de cultivo da Ribeira. E parece que o dicimos, porque aínda non se coñece o detalle desta última fase do proxecto. Cunha clara vulneración da lexislación de avaliación ambiental, o proxecto dividiuse artificialmente en tres fases. Desta forma, non é posible analizar adecuadamente o impacto ambiental do proxecto global. Hai que ter en conta que na última fase concretarase que facer cos residuos, que poden ser contaminantes para os cultivos.

Ademais, este proxecto prevé a xestión centralizada destes lodos unicamente en dous puntos de Navarra, o que é contrario á planificación que realizou o propio Goberno de Navarra. O Plan Director do Ciclo Integral da auga do Uso Urbano de Navarra 2019-2030 estableceu que os lodos deberían ser tratados en tres puntos: Tudela, Arazuri e un terceiro en Terra Estella para o tratamento dos xerados no seu ámbito. Con todo, con este proxecto modifícase totalmente a planificación realizada, e ese cambio realizouse sen analizar a situación actual e descartando novamente á opinión pública.

Así vemos que se está centralizando toda a xestión dos residuos de Navarra, tanto sólidos urbanos como líquidos, en Tudela e na Comarca de Pamplona. Non hai que esquecer que a maioría dos residuos urbanos non clasificados de Navarra seguen sendo tratados nas instalacións situadas no vertedoiro dO Culebrete de Tudela, onde só se recicla unha pequena cantidade de residuos que chegan. Preténdese, por tanto, estender o modelo de xestión centralizada de residuos urbanos, que está en pleno fracaso, á xestión destes lodos potencialmente contaminantes. Despois do outro, un novo timo.

En Navarra xa estamos a sufrir un gran número de proxectos con grandes impactos ambientais, dando as costas á cidadanía navarra. E moitos deles na zona dA Ribeira, con terreo castigado. Xunto coa estación depuradora, temos o Tren de Alta Velocidade (TAV). Agora, queren sacar a estación de Tudela do centro da cidade, afastándoa espacialmente das necesidades da xente. Agora, si as persoas de Tudela poden ir andando a coller o tren, coa escusa do TAV, deberán utilizar os vehículos para chegar a unha estación que poida estar afastada do centro entre 2 e 4 km, sen esquecer o recorte de servizos rexionais e locais que pode traer esta nova infraestrutura.

Así, atopámonos con institucións de Navarra que seguen empeñadas en proxectos devastadores, especialmente en Tudela e a Ribeira de Navarra. Proxectos a pequena escala distribuídos por todo o territorio e baseados nas necesidades da poboación local. E non os grandes proxectos que están a impulsar a clase política, que teñen o único beneficio aparente de encher aínda máis os petos das grandes empresas construtoras.

Nerea Martiarena Vallero e Martín Zelaia Garcia, membros da fundación Sustrai Erakuntza