Este venres, 17 de xullo, comezan as negociacións para o Fondo de Recuperación da Unión Europea (UE). Os presidentes dos Estados membros da UE reuniranse por primeira vez desde febreiro, cando se sabe que o cume pode durar tres días e acabar sen acordo. Na UE xa se acumularon máis de 180.000 mortos por coronavirus e as previsións económicas de Bruxelas apuntan a que para 2020 a desfeita superará o 8%, un 10,9% para o Estado español.

Yannis Varoufakis (Falero, Grecia, 1961) foi un ministro de Finanzas grego entre xaneiro e xullo de 2015. Foron os meses nos que o Goberno de Alexis Tsipras perdeu o pulso contra os programas de rescate baseados na troika e os recortes. Cinco anos despois, a zona euro vive unha nova crise, que se viu azoutada por unha pandemia. Con todo, son "dimensións máis graves" as que presentan as situacións actuais, segundo o promotor do movemento paneuropeo DIEM25. Varoufakis é agora tamén deputado no Parlamento grego. A formación Mera 25, que foi creada por ela, obtivo o 3,44% dos votos e 9 escanos nas eleccións de xullo de 2019.

Nunha entrevista concedida ao diario O Diario.é, o economista falou sobre os fondos de recuperación e as reformas que prevé nas súas condicións de vida. "Está por ver", contestou: "O meu anuncio é que o fondo non ten importancia. España terá un déficit superior ao 10% do PIB, do mesmo xeito que Italia e Grecia. E o fondo non vai facer nada con iso, porque non ten ningunha capacidade fiscal. Se o diñeiro comeza a circular en 2021 e non se adianta, chegará en marzo de 2021. O seu ministro de Finanzas vai atopar un déficit monumental mentres que o déficit de Alemaña vaise achegando a cero. E non teño ningunha dúbida de que, no momento en que o déficit alemán achéguese a cero, Berlín presionará a Bruxelas para que poña o déficit en catro ou tres puntos básicos. Non reclamarán cero, pero si menos de tres. E iso trae unha austeridade masiva."

O regreso da troika

A proposta que está sobre a mesa é un fondo de 750.000 millóns de euros, dos que 500.000 son transferencias para os estados máis afectados pola crise, como España e Italia. "O fondo de recuperación repartirase en condicións", explicou o ex ministro grego, que engadiu: "Non vai vir de golpe, vai haber un pouco de diñeiro de aquí, outro pouco de alá, sempre coas condicións que favorecen á empresa, que teñen un escaso efecto multiplicador na macroeconomía española e na do resto. Por tanto, se estás preocupado polo regreso da troika, tes razóns. E a troika volverá, máis aló do fondo de reconstrución, cando se restableza o pacto fiscal que agora está en suspenso e que non vai continuar en suspenso durante moito tempo. É o momento no que o orzamento federal de Alemaña convértese en disfuncional. E entón, ao seu ministro de Finanzas, do mesmo xeito que aos de Italia, Portugal e Francia, váiselle a oprimir de forma moi similar ao que facía a troika entre 2010 e 2015".

Outra dirección

Ao comezo da pandemia, a Comisión Europea activou a cláusula de escape do Pacto de Estabilidade e Crecemento, permitindo aos estados gastar o que quixese. Esta medida eximíalles do cumprimento do límite de déficit do 3% e da débeda do 60%. A proposta, que se debaterá este fin de semana, conta coa versión do presidente do Consello Europeo, Charles Michel, de que a UE disporá de "novos recursos propios" para repagar a débeda emitida para financiar os 750.000 millóns do fondo de reconstrución. "As propostas da Comisión Europea sobre o Imposto de Carbono, o Tipo Dixital, etc. son boas ideas, pero xa estiveron sobre a mesa e rexeitáronas", explicou Varoufakis. "Se a Unión Europea aplícaos para financiar a nova débeda do fondo de recuperación, creo que sería un problema, porque é a única emisión de débeda e necesita un acordo do Consello Europeo con promesa de non repetila. Por tanto, non son eurobonos. Se fosen eurobonos, eu estaría de parte, sería unha forma de reestruturar a débeda nacional, quedaría cunha parte da débeda española e converteríase na de Europa, coa que negociarían no futuro. Pero non falan diso.

Dirección

Segundo Varoufakis, estas propostas "eclipsan o diálogo que debería ser sobre a integración e sobre o feito de ter unha política mínima para a Eurozona". Na súa opinión, a UE está a moverse "nunha dirección contraria". Este fondo de recuperación, estes e todos os demais paquetes de quantitative easing, é dicir, as compras do Banco Central Europeo para reducir a presión sobre as curmás de risco, “non son movementos de integración europea”, senón que “se fan para non integrar a UE”, é o que máis preocupa a Varoufakis. Na súa opinión, a UE está a moverse “na dirección equivocada”: “Algúns critican á UE por ir demasiado amodo e din que vai na boa dirección, pero moi amodo. Non é unha crítica. A miña crítica é que nos movemos na dirección equivocada. Non é cuestión de velocidade. É cuestión de dirección.

Con velocidade

En canto ás velocidades, parece que a UE está a reaccionar máis rápido que na crise anterior: A eurozona aprobou un paquete de 540.000 millóns de euros, entre eles 200.000 millóns en avais do Banco Europeo de Investimentos, 240.000 millóns para gastos derivados do COVID-19 con MEDE sanitario e 100.000 para Expedientes de Regulación de Emprego. Esperan que estea dispoñible antes de que finalice o mes de xullo. -Cre vostede sinceramente que teñen présa? ", preguntou Varoufakis. -Quero dicir, con que calma poden ir? O fondo de recuperación activarase o ano que vén, e o desastre que se está rexistrando está a rexistrarse agora. Refírense, por Deus, a algo que sucederá o ano que vén! ". Cando lle lembraron que as decisións se tomaron máis rápido que en 2015, "si, pero iso non é difícil", respondeu o ex ministro grego: "A outra vez non se moveron ata que colapsaron todo. Non creo que teñan ningún mérito ", afirmou o técnico en rolda de prensa.

“O BCE só pode comprar tempo”

Ao mesmo tempo, o BCE está a mobilizarse miles de millóns para aliviar a presión dos mercados sobre a débeda dos estados máis golpeados, como España e Italia. "O BCE non pode comprar máis que o tempo", subliñou Varoufakis: "En 2010 tampouco o fixo, porque Jean-Claude Trichet, con quen Trichet fora culpable por completo, foi culpable por iso. E con Mario Draghi creou as condicións para crear liquidez para bancos e estados, empezando a actuar como un banco central. Pero o problema é que estas ferramentas xa non son eficaces. Está a imprimir diñeiro para que poida haber crédito, pero o problema que ten que afrontar Europa é o da quebra dos bancos e o dun banco central que só pode dar créditos e comprar tempo. E o último que necesitamos é gañar máis tempo para seguir atrasando o que hai que facer". Varoufakis foi preguntado por si está a esperar a un New Deal que non chegou. "É certo, pero estamos a expor algúns. Nos últimos cinco anos traballamos moito deseñando o noso Green New Deal para Europa. E agora estamos a cruzar as fronteiras de Europa coa Internacional Progresista. Pero é un camiño moi empinado.

España e Italia

O ex ministro tamén se referiu á situación en España: "España e Italia son diferentes, aínda que hai xente que quere comparar aos dous países. A principal diferenza é que España ten en total unha maior proporción de débeda privada que Italia. España podería subir se non fose polas limitacións fiscais, pero os bancos con problemas, os elevados niveis de débeda privada e a incapacidade do Goberno para actuar e evitar quiebros, paralizárono, facendo inaceptable e inasumible a débeda privada. E isto é debido a que estamos nunha Eurofederación sen os instrumentos federais que son necesarios para influír na capacidade económica de España ".

Conta de poder

Respecto de Italia, que ten máis débeda pública que o Estado español, “non foi capaz de baixar do 130% nos mellores anos, e despois desta crise, será aínda máis difícil reducila”, subliñou o grego. -E a quen lle importa? ", preguntou: "A sustentabilidade da débeda pública é un tema político. Non é un tema económico e depende das institucións e regras de xogo que teñas. Se miras a Xapón, ten unha débeda pública do 250% do PIB. E a quen lle importa? Segue vendendo bonos con tipos de interese negativos, a maioría da débeda está en mans xaponesas, teñen un banco central, un superávit na balanza comercial. E está ben, é sostible. Se non tes un banco central e o banco central non ten capacidade para manter a túa débeda, comprar e aparcar e esquecela, a pesar do superávit comercial que tiveron España e Italia, é unha decisión política do Eurogrupo. Todo o que necesita para saír da crise e para que caia o seu Goberno é un comunicado do Eurogrupo no que se di que España non está a facer ben. Tampouco o teñen que facer formalmente, xa que basta con contarllo a uns amigos correspondentes de Bruxelas: -Sabe vostede? Temos problemas con España. Non lle vai ben. E acabouse. España está morta. Ese é o problema, e non que a partir dunha porcentaxe determinada da débeda xérese un problema. Sentes ben mentres dispós dunha moeda real compartida e de políticas de mellora do investimento, e non como o euro, que non está realmente compartida. A eurozona non é iso".

O Tesouro de Bruxelas

En Bruxelas tamén se está producindo un debate sobre España, Italia e o Fondo de Rescate Sanitario da Unión Europea (MEDE). Na medida na que Chipre solicitouno en solitario, Varoufakis foi preguntado por si hai tanto estigma. De feito, cre que "hai un estigma, porque é a carteira da troika MEDE, que é legal". Que sinais envías cando lle pides diñeiro á troika? Se a troika responde 'De acordo, tomamos e falaremos despois', é como ver ao veciño ir pedir diñeiro ao prestamista do barrio. Vostede cre que está nun apuro. A pesar de que o préstamo está en bo estado, aínda se atopa en dificultades se ten que acudir ao prestamista. MEDE é un prestamista da zona euro. Non hai dúbida de que os seus tipos de interese son baixos, moito máis baixos que o acceso aos mercados. Pero hai condicións que están vinculadas. Debes solicitalo, e aínda que en principio non hai condicións, estarán máis adiante. E é un sinal que vas a casa do prestamista do barrio.

Con esta análise, Varoufakis non ve a saída da crise: "Só sei que si seguimos facendo as mesmas cousas non haberá recuperación. A Europa continental sufriu unha decadencia de séculos e, unha vez máis, está nas nosas mans. Non debemos ser fatalistas. Mañá podemos cambiar as cousas se tomamos nas nosas mans o noso destino. Non vale a pena facer predicións. Temos que empezar a cambiar as cousas".

Erro de Sánchez

Nas negociacións que levarán a cabo este fin de semana, Varoufakis cre que Pedro Sánchez "cometeu un erro definitivo" na súa traxectoria política, porque "deixou de pelexar polos eurobonos e seguramente por iso vaise a quedar marcado". Pero Varoufakis argumentou que "non é o único socialdemócrata que o fixo": "O ex presidente francés, François Hollande, rendeuse ante Angela Merkel co pacto fiscal e coa creación dun pacto de estabilidade e crecemento. Ou mire, o ex primeiro ministro grego, George Papandreu, que celebrou o rescate de Grecia, e agora os seus amigos non lle saúdan desde a rúa".

“Non controlan o que teñen entre mans”

Tamén se referiu ao liderado de Merkel e de Macron, unha medida que inspirou a proposta da Comisión Europea para as axudas de 500.000 millóns de euros. "Eles tampouco controlan o que teñen entre mans. Non teño ningunha dúbida de que Macron pode estar desolado por como van as cousas, e Merkel é un microgestor do cotián", opinou Varoufakis. Tamén se mostrou escéptico sobre a incorporación de Unidas Podemos ao Goberno de España: "Unha vez no Goberno, perderon toda importancia", dixo, "están a encherse as lagoas" e, en consecuencia, "vanse a levar as culpas dos erros e os éxitos non teñen ningún beneficio".