argia.eus
INPRIMATU
O SPD alemán e o PSOE na Transición Española (1)
  • Os vascos damos moita importancia á historia recente, e non digo que non o diga, pero o dos últimos 40-50 anos non ten menos, e aí a chamada Transición Española é, en efecto, unha das consecuencias da Constitución do 78. Vou dedicar cinco artigos ao tema, e este é o primeiro. Para empezar, por que o PSOE? Non se está gobernando en Madrid? E na CAV, co PNV? E en NFE, con Geroa Bai? Comezarei esta serie de artigos con algunhas aclaracións sobre o éxito da Transición do PSOE.
Pako Sudupe 2021eko uztailaren 26a

O 18 de abril de 1975 estiveron en Bonn Felipe González, Nicolás Redondo e Carlos Pardo, do PSOE, e do partido socialdemócrata da Alemaña Federal (Sozialdemokratische Partei Deutschlands; SPD), o máis famoso, Willy Brandt (Antonio Muñoz Sánchez: O alemán amigo. RBA. Barcelona. 2012). Felipe González convenceulles porque a súa visión da transición ía en liña coa estratexia dos alemáns socialdemócratas e decidiron dar tres tipos de axuda: económica (pago de liberados, de locais; apoio importante), pedagóxica (cursos para educar cadros) e diplomática (influíndo no Goberno español e na Internacional Socialista a favor do PSOE). O PSOE pasou, en gran medida, de ser testemuñal en 1975, en dous anos, nas eleccións do 15 de xuño de 1977, a ser o principal partido da oposición –o PSOE o 29% dos votos e o PCE o 9%–.

O partido socialdemócrata da Alemaña Federal rexeitou o marxismo en 1959 e na década dos 60, do mesmo xeito que ao dos estados comunistas de Oriente á ditadura do Sur de Europa –Grecia, Portugal, España–, abandonou a oposición radical e puxo en marcha unha política de achegamento, e como era o líder da Internacional Socialista Europea occidental, as súas estratexias tiñan un peso importante nos gobernos comunistas e mesmo nas ditaduras.

Os vellos militantes do PSOE vivían en Toulouse, en Occitania, tras perder a guerra contra a rebelión de Franco. O seu xefe era Rodolfo Llopis e ao principio relacionouse con el o SPD, pero ao darse conta de que o seu único obxectivo era derrubar a Franco, os socialdemócratas alemáns tomaron distancia e achegáronse ao PSI-PSP do profesor tenro Galván. En 1972, cando Felipe González e Alfonso Guerra rexeitaron a Llopis e aos seus colegas, o partido socialdemócrata nun principio non lles fixo moito caso, pero cando a Revolución dos Caraveis de abril de 1974 en Portugal dirixiuse á esquerda, abandonando ao xeneral Spemen, sendo o Partido Comunista de Portugal o gran partido socialista de abril de 1975, comezaron o seu apoio. O obxectivo dos alemáns socialdemócratas de acabar coa forza do Partido Comunista nas ditaduras do Sur de Europa e promover os partidos socialdemócratas. Lembremos que estaban na Guerra Fría e que Alemaña estaba dividida en dúas. Como convenceu Felipe González aos líderes do SPD?

En poucas palabras, González díxolles que a situación en España e a de Portugal eran dúas: A situación sociopolítica de España era estable, a economía española era forte e o exército leal ao ao goberno. Dixéronlles que, despois da morte de Franco, non se produciría unha revolución e que eles tampouco estaban dispostos a revoltas, é dicir, a un fin repentino da ditadura que rexeitaban. O seu desexo era que o goberno da monarquía fose o que desmontase o réxime de Franco e construíse, xunto coa oposición, a democracia burguesa centralista en España. Respecto dos comunistas, dixéronlles que o PCE era o principal partido rival e que había que derrotalo na transición, e que a consolidación das estruturas do seu partido ía debilitar ao partido de Santiago Carrillo. Tiñan que ser hexemónicos á esquerda. Os comunistas tiñan máis de 100 liberados, e eles só tiñan dous. Tamén había que reforzar a UXT para debilitar a CCOO e conseguir a hexemonía sindical.

A impresión que transmitiu aos alemáns socialdemócratas foi, fundamentalmente, a de que era un home nacionalista –acertaron de cheo–, libre de todo dogmatismo e non marxista, e que se chamaba atrevemento unir á esquerda española, o que, como en 1936, conduciría á polarización. González tampouco se refería ás mobilizacións na rúa, senón que a súa intención era conseguir unha posición privilexiada na oposición, por encima de todo, desde os partidos políticos até a democracia burguesa e evitar que a presión social recorrese á radicalización. Os alemáns socialdemócratas tiñan que axudar en diñeiro, en educación e en diplomacia para que o PSOE tivese un Comité Executivo forte, para que non os cimentos no partido, senón os xefes, e negociase a transición co goberno da monarquía.

E como sabemos, o PSOE de Felipe González tamén logrou os seus obxectivos. Por estas razóns, rexeitou a Xunta Democrática, que cría que dependía dos comunistas, e creou a Plataforma. Gustaríame insistir nas liñas xerais da comunicación entre os alemáns socialdemócratas e os españois de 1975 a 1977: O obxectivo do PSOE non foi unir, fortalecer e mobilizar á sociedade para derrubar o franquismo e construír unha nova república con bases democráticas, senón apoiar a reforma do rei Juan Carlos, proposta por Franco. Para empezar, declararon ao seu principal rival, o PCE e Carrillo, –lémbrame a outra escala, no eixo nacional, o PNV e a esquerda abertzale–, e apoiaron aos reformistas franquistas contra o exército e contra os franquistas derrotados. Niso resultoulles decisivo o triplo apoio do poderoso partido socialdemócrata alemán SPD: económico, pedagóxico e diplomático.

No seguinte artigo, a importancia das eleccións de 1977.