Non parece que esteamos en plena sokatira lingüística, pero estamos niso. No País Vasco peninsular, aquí, todos os días, traballamos na sokatira a favor do castelán ou do eúscaro. Pero hai unha desproporción tremenda entre os dous grupos, porque quen tiran a favor do castelán teñen como garantía ao Estado español, a súa lexislación e os seus xuíces, e as forzas autonómicas que o defenden, tanto en Navarra como na CAV. No lado castelán, dez tiradores; e no outro, en Navarra, un tirador; e na CAV, dous tiradores. Non fai falta ser un adiviño ou un feiticeiro rápido para adiviñar quen vai con gran diferenza aos gañadores.

No parque tecnolóxico de Miramón de Donostia-San Sebastián, por exemplo, vese moito público novo. Salvo algunha excepción, nove de cada dez escóitanse en castelán. Será o parque tecnolóxico máis euskaldun. En que idioma traballarán principalmente? En castelán… e inglés? Óuvese con frecuencia: “As empresas están para gañar”, e o eúscaro non é unha lingua de traballo interesante, salvo excepcións. Xa sabedes, nas empresas privadas…

O Parlamento Vasco rexeitou a proposición non de lei de fomento de plans de eúscaro nas empresas de máis de 50 traballadores. ELA, LAB e o Consello acordaron a proposta, que foi levada ao parlamento por EH Bildu. Si nos acordos interprofesionais a patronal ou os traballadores expresan a súa vontade, a proposta recolle a necesidade de negociar os plans de eúscaro. Os plans de eúscaro adoitan ser flexibles, e os resultados, en xeral, modestos; con todo, en contra da proposta, o ocorrido serve para mostrar en que lado sitúase cada un dos datos de sokatira das linguas.

Agora, CCOO recorreu a pasada semana á oposición para incorporar a doce policías municipais en Irun, e esta vez á bolsa de traballo da Policía Municipal sustitutoria de Bilbao, por solicitar o B2 en eúscaro. Como é sabido, ter o perfil lingüístico B2 non garante poder realizar unha entrevista en eúscaro. É moi habitual que o B2 saia hai tempo e xa non sexa capaz de facer unha entrevista normal en eúscaro. De feito, a única maneira de garantir a competencia é pór na oposición unha proba na que os concursantes, ademais do exame escrito, deberían facer unha entrevista normal en eúscaro, para que os que saben eúscaro pero non teñen o B2 non teñan ningún problema, é dicir, para descartar a titulitis e funcionar como en Madrid ou París. Aí tamén está claro onde se colocan as cordas. Non nos faltan exemplos, pola contra é o último (polo momento): Moción presentada por Ezker Anitza-EU, membro do Goberno Vasco, Elkarrekin Podemos, ao pleno municipal de Irun, na que se pide “flexibilizar o perfil de eúscaro nos postos públicos”.

Na sokatira lingüística diaria, o Goberno de Navarra, valorando como mérito o alemán e o inglés e rexeitando o eúscaro, e o Parlamento Vasco, rexeitando a proposta de plans de eúscaro, e CCOO recorrendo os perfís lingüísticos, e aceptando os recursos dos xuíces, están a tirar con forza contra o eúscaro. Como imos resistir nesta desproporcionada sokatira euskaldun? con estas condicións sociolingüísticas e políticas?

Durante a ditadura de Franco, a brutal opresión dos dereitos civís e lingüísticos provocou unha reacción admirable entre os que sentían vascos, pero agora, nesta democracia autoritaria e autonomismo morno de España, apenas se mostran reaccións ofensivas. O mellor medidor para saber quen é o patriota é o da lingua, pero a lingua é un fenómeno social, e si non se dan as condicións sociolingüísticas axeitadas na sociedade, os individuos abertzales euskaldunes tamén teñen festa, xa que o fío segue cortando da forma máis sutil neste comezo tecnolóxico-dixital do século XXI, e non menos, máis que en épocas anteriores.

Do mesmo xeito que no franquismo, a reacción debería ser tamén, con urxencia, a iniciativa popular. En balde estamos á espera do impulso das institucións públicas, porque en Navarra están en mans das forzas uniformizadoras españolas en xeral e na CAPV, dunha coalición de uniformizadores españois e celadores tépedos. Para gañar nesta contrarreloxo tan desigual, necesitamos a tirada unitaria da maior parte dos euskaltzales. Tamén naquela época máis escura soubemos xogar xuntos.

Necesítao agora, máis pronto que tarde.