44 anos despois, a pesar da forte erosión, o PNV segue gañando eleccións. Otxandiano anunciou que viña o cambio do ciclo político, pero non foi así, e de momento as maiorías para formar o goberno non se renovarán. Quizais EH Bildu aínda non pagou todas as débedas da esquerda abertzale.

Nos últimos días da campaña electoral ha aparecido a sombra de ETA e, unha vez máis, o PSE-EE impulsou a cuestión do “solo ético” para rexeitar calquera acordo con EH Bildu. Andueza ve o seu futuro máis seguro baixo os auspicios do PNV. E o acordo sen complexos que se dá en Madrid aquí, de momento, non é “ético”

Os perfís dos candidatos foron moi traballados para evitar distorsiones. A maioría dos líderes das listas foron homes, nacidos nos anos 80, con títulos universitarios e poucas experiencias en loita social. Supoño que todos os partidos limparon as mochilas dos candidatos, incluído o último peto. Estes comportamentos buscan a eliminación selectiva da memoria colectiva, reiniciando así as traxectorias dos partidos coma se comezasen por cero. Os crentes de cada oportunidade deben manter a fe nos seus elixidos e ser os mellores crentes.

Seguro que ao PNV non lle foi fácil entrar en listas ninguén que consiga bos negocios para os clientes do partido ou para os viaxeiros de portas xiratorias. O PSE-EE vixiou que non aparecesen os defensores da guerra sucia (Ramón Jáuregui, a pesar do seu minuto de gloria no panegírico de Ardanza, foi unha pantasma do pasado). EH Bildu conseguiu que ningunha persoa sancionada pola lei antiterrorista española figure nas papeletas de votación, aínda que iso supoña a anulación de case toda unha xeración militante.

Pero a comunicación política dos nosos candidatos foi máis aló. Na campaña electoral, os temas tamén foron moi medidos: Osakidetza, vivenda, coidados e Ertzaintza. Neses ámbitos fixéronse promesas como na poxa, iso si, sen tocar os modelos.

Ante unha profunda crise ninguén explicou como afrontar o futuro. Eu creo que as principais preguntas quedaron no aire. Cando o mercado neoliberal apoderouse de todo (sanidade, educación, vivenda, coidado), como cubrir as necesidades das persoas? Manteremos o hiperconsumo cego explotando outros pobos? No dilema da protección e consumo enerxético industrial da terra, onde nos situamos? Seguiremos sufrindo as mulleres violencia machista estrutural, aínda que a lei sexa ao noso favor? Como conseguiremos que o eúscaro sexa o idioma dominante nas nosas comunidades? Onde e como vivirán as persoas maiores o final da súa vida nos próximos anos? Na sociedade vasca, o desenvolvemento dixital vai acabar co humanismo e o comunitarismo?