Na superficie de 305,5 km cadrados que ten o val do Sakana, viven ao redor de 20.000 persoas. Nun prazo de 50 anos entre 1960 2011.urtera, 149 cidadáns denunciaron torturas e malos tratos que se atopaban baixo a custodia de funcionarios públicos. Este dato mostra a dimensión desta terrible realidade que aínda se vincula estreitamente ao conflito político vixente.

Con todo, tal e como denunciaron os impulsores do proxecto Arg(h)itzen, aínda non hai unha investigación oficial completa sobre a realidade da tortura en Navarra. En febreiro de 2020 o Goberno de Navarra presentou un informe que analizaba 169 casos de tortura acreditados no período de 1960 e 1978, pero a partir de 1978 non se investigou, despois de que o Tribunal Superior de Xustiza de Navarra paralizase o proxecto posto en marcha polo Parlamento.

Segundo os casos documentados pola Fundación Euskal Memoria, máis de 600 cidadáns navarros sufriron torturas desde 1960 até 2010.Estímase que poden ser máis de mil.

En consecuencia, o que soubemos até agora é que se trata de iniciativas impulsadas desde a propia sociedade. De feito, co documental de Arg(h)itzen queren facer unha “pequena achega” a ese enorme esforzo colectivo.

O documental de “Arg(h)itzen, a partir de testemuños de persoas de Sakana que sufriron tortura, e coa colaboración de profesionais do dereito, a psicoloxía e as ciencias da saúde e a política de comunicación, pretende investigar e divulgar a “construción” política, legal, xudicial e ideolóxica que posibilitou a práctica da tortura. “Para axudar a visibilizar a rede de ferramentas e complicidades que fixo posible que a práctica da tortura sexa invisible e impune”.

O obxectivo principal é, por tanto, axudar a coñecer a verdade que pasou, sabendo que ninguén ten toda a verdade, que ninguén pode ter unha memoria completa de todo o sucedido.

Para sacar adiante o proxecto, púxose en marcha un financiamento colectivo a través da web de verkami. O documental, de 10.000 euros, está previsto que poida ser levado á pantalla ao longo de 2022.