O atentado provocou unha gran polémica no seo da organización ETA, que xa tiña bastantes problemas internos. O Xuízo de Burgos de 1970 deu moito prestixio a ETA, tamén en España, e nada que dicir os atentados mortais contra o xefe do Exército español, Carrero Branco, en decembro de 1973. O réxime consideraba a Carrero Branco Franco como a persoa que ía suceder a Franco.

O caso é que o 13 de setembro de 1974, sobre as 14:35 horas, un artefacto explosivo estalou na cafetaría do barrio madrileño de Sol, onde morreron trece persoas e outras 70 resultaron feridas. Ao parecer, dúas persoas entraron na cafetaría e ao cabo dun tempo deixaron a bomba lista para explotar, sen dar a coñecer a que hora ía ser.

O Café Rolando atopábase nun dos laterais do edificio da Dirección Xeral da Seguridade (famoso DGS) e era frecuentado por policías locais. Para ETA a maioría deles, incluídos os servidores, mantiñan vínculos co DGS, e a maioría dos que estaban alí eran policías. O DGS era unha terrible dirección que dirixía a policía política do franquismo, que perseguía e castigaba con dureza aos cidadáns que loitaban contra o franquismo. O DGS era o principal centro de tortura do franquismo.

ETA dispuña dunha rede de apoio por mor das accións armadas que realizou en Madrid, sobre todo a ofrecida polos militantes da volta dos partidos comunistas de esquerda. Por iso, dise que algúns destes militantes expuxeron a ETA o atentado contra a cafetaría Rolando.

No seo de ETA, con todo, non todos estaban de acordo con isto, nin coa forma en que se fixo, porque a falta de notificación do artefacto podería ter graves consecuencias. Iso seguramente quedará para sempre no aire, a ver si os que prepararon o atentado tiñan ou non vontade de dar a coñecer a existencia do artefacto. Por que, entre outras cousas, dise iso? A un etarra detido en Donostia-San Sebastián o 29 de agosto preguntoulle polo caso “Rolando: 2:15-2:45” porque se lle atopou a nota escrita nun papel e dise que iso impediu dar a coñecer o artefacto.

Outros moitos cren, con todo, que ETA vinculaba máis ou menos ao DGS a quen traballaban na cafetaría e que, por tanto, esperaba que a maioría dos falecidos fosen policías ou espías. Por iso, non informar nin avisar a un artefacto de gran tamaño.

ETA-m e ETA-pm

O atentado chegou nun enfrontamento entre ETA-m e ETA-pm e a súa autoría, pública ou non, foi unha fonte de conflitos nunha reunión da dirección de ETA. A volta de ETA facíase a favor do recoñecemento do atentado, argumentando que en calquera guerra matábase a inocentes e crendo que a verdade de face ao futuro daría máis credibilidade a ETA.

Pola contra, as de ETApm parecían oporse ao recoñecemento da autoría do atentado, co conseguinte prexuízo para a organización. Os membros da Volta de ETApm dixeron que o atentado fora perpetrado pola extrema dereita ou por grupos parapoliciales. Moitos creron esta versión. Naquela época, a división non se executou do todo, polo que algúns dos que a investigaron cren que os membros de eta implicados na preparación do atentado eran bilaterais. Finalmente, e nos últimos pasos para a súa desaparición, o boletín Zutik de ETA recolleu o atentado que xa foi reivindicado en 2018.

Este atentado produciuse tras o caso de Burgos e o atentado de Carrero Branco, no que morreron 23 persoas. ETA non tiña ningún vínculo operativo cos grupos antifranquistas de esquerda de España, pero a relación cos seus membros era diferente, o que levou a ETA a buscar numerosos puntos de apoio, especialmente en Madrid. Este atentado supuxo un grave prexuízo para a imaxe que ETA construíra até o momento.

Os que investigaron a historia de ETA na prensa española e posteriormente desde unha perspectiva antiterrorista consideran este atentado como o primeiro atentado indiscriminado de ETA. Trátase do segundo atentado máis mortífero da historia de ETA, xa sexa neste caso, tras o de Hipercor de 1987, no que morreron 21 persoas. O tema menciónase en moitos medios e libros, entre os que se atopa Lida Falcón, militante feminista coñecida en España, que utiliza o Venres e 13 na Rúa do Correo. Falcón, Eva Forest e outros membros dos movementos de esquerda de Madrid foron detidos tras o atentado que acabou coa súa vida. Un das análises comparativas máis serios sobre o atentado e as súas fontes é o realizado por Emilio López Adán Negro, no libro A loita armada en Euskadi (1967-1980).