- A EGA está a piques de morrer. Foi asasinado. Deron a badalada da morte e chamaron ao enterro a todo o pobo, como na praza do pobo levan ao criminal máis malvado ao cadalso, prepáranse para porse a mal coa xente e queimarse, xa que é sabido que o lobo morto non morde.
Fai cinco ou seis anos que comezou o caso Procés, que foi o fiscal xefe do Tribunal de HABE e o xuíz único. Primeiro empezouse a espantar que a EGA era o exame máis difícil do noso pobo, que moi pouca xente superábao… A metade da verdade é o preludio das grandes mentiras. Todo o referente a EGA dicíano os de fóra de EGA e os responsables de EGA calaban, porque, ao noso xuízo, non nos daban ningunha posibilidade de defensa ante este proceder de HABE (Departamento de Idiomas) que non é aceptable en absoluto. A petición do Departamento de Educación, preocupados polos riscos de acender lume en torno ao eúscaro e pola lealdade que tiñamos ao Departamento, non o fixemos e até agora non pronunciamos nin unha soa palabra, a pesar de que nos abrasaban as entrañas. Evidentemente, outros non tiveron que gardar esa lealdade e, coa axuda dos xornais, dixeron e publicado todo o que lles conviña nese esforzo por conquistar ou eliminar a EGA canto antes, e ao final, porque nos custa moito, conseguiron o tesouro que se soñou hai tempo: Eliminación da EGA e substitución do oco xerado.
Agora, na últimos EGA, insultando a nosa capacidade académica e profesional, algúns pensan que os esforzos e traballos realizados en favor de EGA non foron máis que en detrimento, vémonos obrigados a defender a dignidade de EGA e a nosa capacidade académica a máis de 150.000 persoas posuidoras do documento. Esas medias verdades que se dixeron, que se converten en mentiras, para tentar aclaralas.
1.- Nivel de exame. Capacidade esixida.
Tanto o Departamento de Educación, Lingua e Cultura como Euskaltzaindia e a Viceconsejería de Política Lingüística declararon que o nivel EGA, o nivel C1 de Europa, é un nivel que require unha alta comunicación lingüística. O Marco Europeo das Linguas define a competencia da seguinte maneira:
Usuario con nivel C1:
É capaz de ler unha ampla variedade de textos extensos e con certo nivel de esixencia, así como recoñecer neles sentidos implícitos. Sabe expresarse con fluidez e de forma espontánea sen mostras moi evidentes de esforzo para atopar a expresión axeitada. Pode utilizar a linguaxe con flexibilidade e eficacia, con fins sociais, académicos e profesionais.
É capaz de producir textos claros, ben estruturados e detallados, así como sobre temas complexos, utilizando correctamente os mecanismos de organización, articulación e cohesión do texto (marco común europeo de referencia). 2005 Traducido ao euskera por HABE).
Non cremos que no noso país haxa moitos exames coas mesmas garantías que EGA. Gustaríalle ter tantas garantías como a EGA ten para si mesmo outros exames
Non fai falta dicir, por tanto, que a EGA é unha análise que require unha gran competencia lingüística e comunicativa, é dicir, a capacidade de utilizar a lingua en moitos ámbitos de uso formal e elevado e en situacións comunicativas formais, concretas e complexas. A EGA é a competencia que se esixe aos profesores dos nosos fillos, aos locutores e xornalistas dos medios de comunicación vascos, á secretaria que debe redactar con gran precisión unha sentenza xudicial en eúscaro. Que competencia lingüística teñen os profesores dos países e estados europeos, os xornalistas, os secretarios dos xulgados, os médicos que teñen que escribir os historiais médicos? Que tipo de modelos lingüísticos queremos para os nosos nenos, novos e cidadáns? Os profesionais que utilizan a EGA son profesionais con gran capacidade de comunicación.
2.- Só un de cada catro aproba.
Os resultados que obteñen os nosos alumnos na competencia comunicativa que teñen en eúscaro nas avaliacións que se realizaron na última década na educación son abundantes. Os resultados obtidos polos alumnos nas avaliacións diagnósticas e doutro tipo realizadas desde o oito até os 16 anos (as realizadas por ISEI-IVEI e as realizadas por PISA) non foron aplaudibles e analizáronse en varias ocasións no Parlamento.
ISEI-IVEI (Instituto Vasco de Avaliación e Investigación do Sistema Irakas-Instituto Vasco de Avaliación e Investigación) en 2005 investigou a competencia lingüística dos alumnos de ESO, ou mellor dito, a competencia comunicativa dos alumnos en eúscaro, e concluíu que: Só o 47,3% dos alumnos de 4º da ESO obtiveron o nivel B2. Os estudos realizados desde entón, realizados por ISEI_IVEI e Pisa, non obtiveron mellores resultados. E mediron a lectura, é dicir, a capacidade pasiva. Que poderían significar estes estudos se se mediron as destrezas creativas, é dicir, a expresión escrita e a expresión oral?
Como se ve, o resultado de EGA confirma os datos doutras avaliacións e investigacións levadas a cabo polo Departamento de Educación.
EGA colócanos ano tras ano ante o espello e dinos que o noso Sistema Educativo non cumpre cos obxectivos que unha e outra vez se impón a si mesmo na súa capacidade de comunicarse en eúscaro. Iso fai dano a alguén e prefire ao mensaxeiro, a EGA, acabar antes de analizar a situación e de emprender o camiño para pór os medios.
3.- O prólogo é o diaño máis diabólico do akelarre.
Hai que recoñecer que o Preámbulo non mide en todo momento a competencia lingüística e que sería mellor realizar as probas orais e escritas a todas e todos os examinandos. Con todo, este non é o caso dos últimos anos. A EGA, ano tras ano, presentáronse máis de 10.000 aspirantes cada ano, e a ninguén se lle pediu que supere o nivel B2, só ter 17 anos ou cumprilo nese ano. Por outra banda, tamén se expuxo ao Departamento de Educación a realización da proba oral e escrita a todos os examinandos. A resposta que recibimos é a seguinte: “Tendo en conta o número de matrículas e os recursos que temos, neste momento é imposible”. Nós, desgraciadamente, nunca tivemos a abundancia e a prosperidade económica que tivo HABE, non vivimos na espuma. Non sempre puidemos cumprir os nosos criterios académicos como nos gustaría, porque en moitas ocasións non nolo deixaron.
Pero fixemos moitos estudos sobre o Preámbulo. Moitos e profundos estudos coa Universidade do País Vasco. Analizamos cada un dos ítems do Preámbulo. Analizamos a capacidade de discriminación do Preámbulo, o rumbo dos ítems, é dicir, si existe algún ítem que exclúa a algún alumno polo seu dialecto, primeiro idioma, idade ou xénero, e analizamos as correlacións existentes entre os resultados do Portal e o resto de competencias. Analizáronse as taxas de capacidade en función dos resultados do Preámbulo e chegouse á conclusión de que o Preámbulo representa perfectamente o nivel doutras competencias. Tras a análise repetida, constatamos que o número de superacións da EGA entre quen xustamente superan o Preámbulo non chega ao 10% e que a taxa de superación alcanza o 75% entre quen superan con facilidade o Preámbulo. E convencemos ás institucións europeas de que se non hai outra opción, se non hai recursos económicos, o Preámbulo é un recurso moi xusto. Estamos orgullosos, por tanto, de que o noso Preámbulo sexa o estudo máis xusto de todos os anos cando máis de 10.000 examinandos non tiveron a oportunidade de facer oral e escrita. Vai realizar HABE un exame completo, é dicir, escrito e oral, a todos eses miles e miles de persoas?
4. - Que garantía ten EGA?
EGA é membro de ALTE (AssociationofLanguageTesters in Europe) desde 2007. Dentro do ALTE atópanse, entre outros, os seguintes organismos de exame: Cambridge Assessmen tEnglish, Cervantes, Goethe Institut, Centre Internationaled´etudes Pedagogiques, Universita di Perugia (Italia), 36 institucións que representan ao Goberno de Navarra, a Generalitat de Cataluña e as 26 linguas europeas.
Traslado ao patíbulo do único exame co certificado europeo de calidade
ALTE ten entre as súas funcións garantir a calidade, fiabilidade e equidad dos exames que realizan os membros da organización. ALTE garante, en dúas palabras, que o nivel de competencia requirido polos exames que realizan os seus integrantes é o mesmo en todas as linguas, o que se pide en eúscaro, o que se pide en inglés, o que se pide en francés ou o que se pide en alemán, por exemplo, son iguais. Para iso, as sociedades de exame deben cumprir os 14 estándares e aprobar a auditoría cada cinco anos. Nesta auditoría as organizacións deben demostrar que o seu exame é o nivel que indica, no caso da EGA C1; que os exames que se realizan son os mesmos de convocatoria en convocatoria; que os exames teñen a calidade suficiente e que os traballos de avaliación dos examinadores son suficientemente exactos e fiables, entre outras cousas. Para iso, EGA, antes de realizar os exames, prepara e analiza, e realiza todos os cambios necesarios antes de realizar o exame; unha vez realizado a análise, realiza análises exhaustivas dos resultados para comprobar nas convocatorias que o nivel de esixencia é similar, aplicando as medidas correctoras se non é así; tamén analiza empíricamente e sistematicamente o traballo dos examinadores e cada un dos examinadores demostra mediante datos que o traballo realizado en cada convocatoria é fiable. EGA realiza todos estes traballos en todas as convocatorias e presenta os resultados de todas elas en ALTE. Como consecuencia de todo iso, EGA conta co certificado europeo de calidade Q desde o ano 2010 e en decembro de 2016 ratificáronnos este certificado europeo de calidade Q. Non cremos que no noso país haxa moitos exames coas mesmas garantías que EGA. Gustaríalle ter tantas garantías como a EGA ten para si mesmo. Por tanto , que razóns ocultas hai detrás dese intento irracional de enviar ao patíbulo o único exame internacional, europeo de calidade? Como se entende que o Departamento de Educación prohiba tamén dar a coñecer en prensa o Certificado Europeo de Calidade Q de EGA desde 2010?
Para terminar, queremos facernos algunhas preguntas:
É o problema de EGA? Na nosa humilde opinión, a EGA e os exames que se realizan no noso país para o recoñecemento da competencia lingüística móstrannos a realidade. Ignorar e ignorar esta realidade, por dura que sexa, non é boa nin para a nosa lingua nin para a nosa sociedade. É o momento de analizar a situación, falar tranquilamente e tomar medidas, e non ás costas, desatendendo e levando ao patíbulo o único exame co certificado europeo de calidade. Non esquezamos que tamén nós, os vascos, como o resto dos pobos, necesitamos modelos lingüísticos bos, dignos e sólidos, tanto no ensino como nos medios de comunicación e noutras moitas profesións. Os examinadores de EGA sempre tentamos levar a cabo o noso traballo con dignidade e elevalo ao nivel de calquera profesional dos outros pobos. Por tanto, non imos tolerar que o recoñecemento da EGA e os centos de profesionais que traballamos nel non perdan a capacidade e a reputación.
Condenáronnos á morte sen darnos a oportunidade de defendernos, pero estamos orgullosos do traballo realizado. E a partir de setembro a asunción por parte de HABE da responsabilidade do nivel C1 non suporá que de súpeto se mellore o nivel de eúscaro dos examinandos, e se os resultados melloran, sabemos que mellorarán, porque é unha decisión política, non será porque o nivel dos que se presentaron ao exame mellore considerablemente, senón porque HABE baixará notablemente o nivel de esixencia. O futuro dígao.