O Goberno de Castela e León presentou o pasado 20 de abril no Boletín Oficial da Comunidade Autónoma un proxecto para a construción de dous parques eólicos na Serra de Gorobel. Ambos os proxectos están agora "en competencia coas empresas", é dicir, as empresas interesadas en instalar aeroxeradores teñen un mes de prazo para presentar os seus proxectos. Unha vez presentado o proxecto, a resolución está en mans da Administración de Castela e León.

O que sucede alén da fronteira, con todo, inflúe directamente no medio natural de Aiaraldea. Pico do Frade e Llorengoz son os nomes dos parques eólicos que Castela e León ten previstos na zona de Gorobel. O primeiro, o Pico do Frade, contaría con 10 aeroxeradores a partir do porto de Angulo pola serra de Carbonilla, no alto de Artziniega.

No parque eólico Llorengoz, seguindo o límite entre Castela e León e Álava, prevense 11 aeroxeradores nas proximidades de Tologorri, Mojon Alto e Kobata.

Castela e León competente

A alerta foi activada pola Mesa Eólica das Merindades de Burgos, que segue vixente. O obxectivo é defender os espazos naturais do norte de Burgos e alertar dos danos que poidan sufrir os parques eólicos. Fundado no ano 2000, foi o primeiro grupo de cidadáns que foi convidado o Senado de España no ano 2002. Aiaraldea Hedabidea púxose en contacto cos membros da plataforma para coñecer os detalles dos parques eólicos que se pretenden construír en Gorobel. Os membros da asociación expresan a súa preocupación porque o futuro de ambos os proxectos está en mans do Goberno de Castela e León: “A Administración de Castela e León é un coladero para dar paso a este tipo de proxectos destrutivos, na nosa comarca xa son moitos os exemplos”. De feito, os parques eólicos, que contan con aeroxeradores de potencia superior a 50 megawatts, dependen directamente do Ministerio de Industria e Enerxía. Pola contra, os parques que se pretenden construír en Gorobel contarán con aeroxeradores de menor potencia, polo que deben pasar por órganos administrativos menos estritos.

Desde a Mesa Eólica das Merindades explicaron que “informes de impacto ambiental falsos e falta de información” son o pan cotián deste tipo de proxectos: “Hai moita falta de transparencia, os concellos e as entidades locais tampouco teñen información suficiente. Trátase dunha normativa a medida dos empresarios, cuxo único obxectivo é o beneficio económico mediante a destrución do medio natural”.

Os veciños das Merindades denunciaron que os parques eólicos constrúanse á conta dos cidadáns e sen ningún proceso de participación. Segundo sinalaron, as institucións públicas non cumpren co acordado no Convenio de Aarhus (1998), segundo o cal os cidadáns teñen dereito a participar nas decisións medioambientais

Impacto ambiental

Trátase de aeroxeradores de case 100 metros de altura que se instalarán nos parques eólicos de Gorobel. Máis aló do prexuízo paisaxístico, os parques eólicos e as súas obras de construción, as pistas xigantes para o transporte de aeroxeradores, as liñas de alta tensión, etc. “Cando vemos fotos de simulación de parques eólicos non vemos as estradas, non vemos as canteiras que hai que construír, nin tampouco o tráfico pesado que haberá que atravesar Gorobel”, suxeriron os integrantes da Mesa Eólica, “a destrución é tan salvaxe que non podemos imaxinar todo o que perderemos para sempre”.

Biodiversidade en xogo

Fóra das merindades, tamén nesta parte da fronteira comezáronse a difundir mensaxes en contra do proxecto. Juan Manuel Pérez de Ana é un biólogo que traballa como garda forestal da Deputación Foral de Bizkaia. Coñece moi ben os arredores da Serra de Gorobel, onde dedicou varios anos a investigar a fauna autóctona. Lembra que a Serra de Gorobel está declarada como Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA): “Alí hai niños de moitos voitres leonados, voitres brancos e falcóns”.

Nos proxectos presentados non hai ningún aeroxerador proxectado dentro dun espazo natural protexido, pero si a menos dun metro desas zonas, “Empresarios e políticos pensarán que existe un límite ríxido, un muro, entre zonas protexidas e desprotexidas, pero non o hai na natureza. O parque eólico vai causar danos tremendos nas especies autóctonas”.

Protección xurídica

Proximamente presentaranse alegacións aos proxectos de Gorobel. Desde a Mesa Eólica das Merindades explicaron que esta é unha das poucas vías que teñen para loitar contra estes proxectos: “Deberían ser as institucións públicas as que presenten estas alegacións, pero dado que pasan polo tema, a cidadanía debe saír adiante”.

Trátase dun traballo importante, xa que cada proxecto ten que presentar as súas alegacións de forma individualizada, e normalmente os prazos adoitan ser moi limitados, sobre todo pola falta de información. A todo iso hai que engadir o custo económico do proceso xurídico.

Por iso, varias asociacións que traballan o tema das eólicas puxeron en marcha unha campaña de crowdfunding para crear o fondo de defensa xurídica da Cordilleira Cantábrica.

Jesuri e Ganekogorta

Non é a primeira vez que se ameaza cun parque eólico na comarca, senón que é a primeira vez. O Goberno Vasco autorizou en 2010 a construción de parques eólicos nos montes de Jesuri e Ganekogorta.

Un grupo de cidadáns crearon entón a plataforma “Jesús e Ganekogorta Bizirik!” e realizaron varias iniciativas para denunciar os danos que se producirían nos proxectos. O proxecto máis próximo á execución foi o de Jesuri. A empresa Guascor S.A. tiña previsto instalar 8 aeroxeradores para a xeración de enerxía eléctrica.

Os concellos de Aiaraldea tamén rexeitaron os proxectos por unanimidade, e as mocións contra os mesmos foron aprobadas grazas ao apoio de todos os grupos políticos municipais. A día de hoxe, os proxectos están paralizados.