É un tema que ultimamente está na fala da xente e que xera inquietudes e responsabilidades. Na vida pódense combinar moitos trazos individuais, sociais e estruturais para protexer ou debilitar a nosa saúde mental. Todos experimentamos algunha vez. É un proceso complexo no que cada un de nós afronta de forma diferente, con diferentes graos de dificultade e gravidade, con consecuencias sociais e clínicas moi diferentes.

Non hai benestar sen saúde mental. Son conceptos estreitamente relacionados. A saúde mental abarca o benestar psicolóxico, emocional e social dunha persoa e relaciónase cos seus pensamentos, emocións e comportamentos. Segundo a Organización Mundial da Saúde (OMS), a saúde mental é un estado de benestar que permite unha xestión sa e eficaz das emocións, permite ás persoas afrontar as circunstancias vitais e os momentos de tensións, desenvolver todas as habilidades, aprender e traballar adecuadamente e contribuír a mellorar a comunidade. É a parte fundamental da saúde e o benestar que sustenta as nosas capacidades individuais e colectivas para tomar decisións, establecer relacións e dar forma ao mundo no que vivimos. A saúde mental é, ademais, un dereito humano básico. E un elemento fundamental para o desenvolvemento persoal, comunitario e socioeconómico.

A relación entre saúde mental e empresa é evidente. O mundo laboral é tamén un ámbito no que a promoción e protección da saúde mental no traballo é un ámbito de crecente interese que pode ser apoiado a través da lexislación e normativa, estratexias organizativas, capacitación de equipos directivos e intervencións dirixidas aos traballadores. Para profundar no tema, recentemente, a cuarta edición dos faladoiros Elkarri Ikasiz, organizadas pola Asociación Bai Euskarari, centrouse no traballo e a saúde mental.

Trátase, sen dúbida, dun tema de reflexión, mesmo nas empresas, xa que na saúde mental inflúen factores como a carga de traballo, a presión constante, o papel e o deber de cada un deles, o liderado ou comunicación inadecuados, o desequilibrio entre o traballo e a vida persoal, a falta de autonomía, o excesivo control, a falta de oportunidades de desenvolvemento profesional... Tamén pode haber cuestións persoais. O problema está aí e se a persoa non está ben, non será capaz de afrontar o día a día.

Necesitamos empresas e contornas saudables que valoren e coiden ás persoas que traballan neles para garantir a calidade de vida e o benestar físico e emocional dos traballadores. Segundo Larraitz Urrestilla, responsable do Departamento de Persoas e Cultura de Beloki Orkli, a prevención é fundamental e as empresas, tendo en conta todo o ecosistema, deben estar preparadas para traballar en tres ámbitos: traballo, cargas de traballo, comunicación, relacións, etc. deben organizarse de forma axeitada; en segundo lugar, deben ofrecer formación, recursos e ferramentas para orientar a xestión ante situacións difíciles e de gran tensión. Por último, as que son vulnerables deben ser coidadas e débense ofrecer intervencións a quen perdeu o benestar ou está enfermo debido a unha forte ansiedade ou depresión. As empresas deben ser espazos saudables que sexan responsables da mellora activa e continuada da saúde dos traballadores.

No informe mundial sobre saúde mental publicado pola OMS, anímase a todos os países a acelerar a aplicación do plan de acción, xa que se poden lograr avances significativos na mellora da saúde mental dos cidadáns, se se traballa en tres vías de transformación: aumentar o valor que as persoas, as comunidades e os gobernos achegan á saúde mental, e que todas as partes interesadas, de todos os sectores, comprométanse e invistan nela. En segundo lugar, incidir nas características físicas, sociais e económicas dos recursos familiares, escolares, laborais e comunitarios para mellorar a protección da saúde mental e previr enfermidades de saúde mental. E, en terceiro lugar, reforzar a atención á saúde mental para que todo o espectro de necesidades neste ámbito sexa cuberto por unha rede comunitaria e servizos asistenciais accesibles, accesibles e de calidade.

Estamos a falar dun compoñente fundamental do noso benestar que necesita dunha estratexia compartida para abordar con prioridade.

Rober Gutiérrez, profesor de eúscaro