Ultimamente os vascos queixámonos das agresións que estamos a sufrir desde os tribunais. O ano novo comeza así, coas recentes sentenzas coñecidas de San Sebastián e Llodio. Anteriormente foron numerosas as sentenzas dos xulgados da CAV e Navarra contra o eúscaro e os vascos. En Iparralde tampouco foron poucos. Non só dos tribunais, senón dos nenos e familias da ikastola e da ikastola. O 4 de novembro de 2023 estivemos na multitudinaria manifestación de Bilbao para facer fronte a esta agresión.

Xa somos conscientes de que todos os ataques do Sur prodúcense baixo a Constitución (praza) imposta polos españois. Os vascos do Sur non aceptamos a Constitución porque, entre outras moitas razóns, establece ao español como lingua oficial de coñecemento xeral, e o eúscaro, cooficial, é dicir, secundario e opcional, e hai que utilizala con coidado sen molestar aos monolingües españois. Para iso están os xuíces, para facer respectar os seus dereitos lingüísticos, non os nosos.

Os modelos educativos A e B tamén son agresivos, e non son os actuais, teñen uns anos. Obxectivo? Crear non vascohablantes a través da educación e dificultar o uso do eúscaro. Posteriormente, será función dos xuíces de xustiza española (in)protexer os dereitos deste non vascos. Ademais de na educación, en todos os ámbitos da vida, os vascos sufrimos nos últimos 45 anos, en nome da Constitución, numerosas vulneracións de dereitos lingüísticos.

E nestes últimos 45 anos, en Donostia e nos medios de comunicación, a Praza da Constitución na fala da xente. Esta praza nunca se denominou Praza da Constitución, pero si a Praza da Constitución (1812) en español, pero o pobo utilizaba a Praza Nova até 1936. Ese ano os franquistas chamáronlle 18 de Xullo. Temos claro que foi unha ofensiva constante o franquismo contra o eúscaro e os vascos. En 1979 quitóuselle o nome de 18 de Xullo e chamouse Praza da Constitución, esta vez tamén en eúscaro, Praza da Constitución. Debido ao franquismo e á Constitución de 1978 quíxose borrar da nosa memoria o nome de Praza Nova, nome que os donostiarras deron e utilizado desde a construción da primeira praza en 1772 ata que foi prohibido e suprimido polo franquismo.

O 18 de xuño presentamos unha declaración coa intención de recuperar o nome orixinal, a Praza Nova, asinada por moitos individuos e axentes sociais. Podedes atopar a declaración completa en Blogak.eus/PRAZA-BERRIA e información adicional sobre a praza e o seu nome.

Tras a introdución da declaración finalizabamos a proposta da seguinte maneira:

“Por iso, os asinantes, tanto individuais como institucionais e axentes, propomos:

1. Inscrición oficial da Praza Nova (en castelán Praza Nova). Nós utilizaremos este nome en todas as nosas actividades para recuperar definitivamente o nome que os donostiarras deron á praza.
2. Facemos un chamamento a todos os donostiarras que se adhiran a isto a que actúen da mesma maneira.
3. Iso é o que pedimos ao resto de axentes, e especialmente aos medios de comunicación, para que tomen o noso uso con respecto.”

Aos poucos imos vendo que cada vez son máis os individuos e axentes que están a utilizar o nome de Praza Nova. A nosa intención é acelerar este proceso e para iso consideramos imprescindible que os medios de comunicación súmense a esa vontade cidadá. Algúns non utilizarán o nome ata que sexa oficial, pero cremos que outros poden ter en conta a vontade da cidadanía e dos lectores ou espectadores. En Bilbao, a Praza Nova segue sendo Barria e a Praza Circular recuperou o seu nome en 1995, declarado polo franquismo Praza España. No caso de Vitoria-Gasteiz, é habitual o uso da denominación de Praza Nova nos medios de comunicación; a propia ETB deu a benvida ao ano 2024 na Praza Nova, cuxo nome oficial segue sendo Praza de España, modificada no franquismo.

Por tanto, pedimos aos medios de comunicación de Euskal Herria que reflexionen e, se o consideran oportuno, que empecen a utilizar o nome de Praza Nova ao falar de San Sebastián. Pode ser unha oportunidade inmellorable para nomear, nos próximos sansebastianes, a quen tivo praza de orixe e nunca tivo que perder: Praza Nova.

Imos, nós tamén, nós sempre alegremente, sempre alegres!

Recuperemos a Praza Nova

Asinantes: Dani Goñi, Marije Manterola, Jexux Arrizabalaga, Mikel Legorburu, Kepa Sarasola, Josu Tellebide, Marko Sierra