Detrás das preguntas grosas sempre hai respostas gordas. Dúas horas non dan suficiente, moito menos si á xente cústalle chegar á cidade por mor da folga de autobuses. A xornalista de Hordago, Miriam Najibi, realizou a presentación, situando o protagonismo das persoas migrantes nos medios de comunicación habituais “entre a hipervisibilización e a invisibilización”.

Lucía Mbomio: “Non temos dereito a unha narrativa B”

A xornalista Lucia Mbomio tomou a dirección da conferencia para analizar o tratamento que fan os medios de comunicación ao redor das persoas migrantes e racializadas. Nun discurso cheo de detalles, lembrou que si a xente “cree os bulos”, é porque “levamos séculos con determinadas narrativas”. En particular, o tratamento que sofren os “corpos negros”: “XVI. Desde o século XIX produciuse a deshumanización dos corpos negros —co obxectivo da escravitude— e de acordo a esa narrativa construíronse moitas das narrativas actuais”.

“Ademais do que se conta, o problema é o que non se conta”, para Mbomio: “Non temos dereito a unha narrativa B”. Por iso, reflexionou sobre as crenzas e o tratamento da propaganda ao redor dos migrantes: “Até cando es migrante? Eu son migrante, aínda que naza en Madrid? Cantas xeracións chámannos migrantes?”

Falou de “inmigracionalismo” e ofreceu moitos exemplos vergoñosos sobre iso, é dicir, sobre a tendencia dos medios de comunicación a falar de inmigración con sensacionalismo: “A delincuencia, os feitos extraordinarios ou ridículos son”.

 

Pero non se trata só dun obxectivo de investigación, senón que Mbomio fala da influencia que todo isto ten nos corpos racializados: “Sufrimos as consecuencias desta propaganda nos nosos propios corpos. Estamos a ver de novo as manifestacións da extrema dereita en Madrid”. “Temos que construír unha narrativa do cotián, non só da xente que chega aquí, senón do que xa está aquí. Teñen algo que dicir e que contar”, reivindicou.

Xalba Ramírez: “Levamos un ano publicando ataques e ameazas a migrantes”

A xornalista Xalba Ramírez, de IRUTXULOKO HITZA, falou sobre a necesidade de construír “pontes entre a comunidade vasca e os doutros países”. Para iso, hai dous anos crearon a sección Ongi Etorri Auzora, en colaboración coa asociación Ongi Etorri Eskola. Na liña que apuntaba Mbomio, dicía: “Unha vez aquí os que viñeron para crear un espazo para falar dos seus proxectos de vida e non só da condición de migrante”. É importante facer un novo punto de vista sobre esta narrativa do cotián, e reivindicou facelo “en colaboración”: “Para falar das persoas migrantes, pola contra, parece que só se pode falar en momentos de excepción e non son parte da nosa comunidade, e temos que traballar nesa dirección”. Neste sentido, Ramírez considera que “debemos democratizar as nosas propias redaccións” e “promover a participación dos axentes que traballan nestes temas”.

Doutra banda, Ramírez referiuse aos problemas de seguridade que se viviron nos últimos anos en Donostia-San Sebastián: “Coa escusa do aumento da delincuencia baixa, incrementáronse os discursos racistas, as tendencias autoritarias e a violencia policial, e tivemos que reflexionar sobre como tratalos”. De feito, si só utilizas datos da Policía para falar de delincuencia, cre que estás moi limitado: “O concelleiro de Seguridade Cidadá, Martín Ibabe, sinalou que nos últimos meses realizáronse 600 intervencións policiais en Egia, o que demostra a situación. Que significa isto? Por que 600 e non 1.200? Que se fixo en cada intervención? Para que serviron? Si a única fonte son os datos da Policía, non se trata de delincuencia, senón de actuación policial”.

Ramírez advertiu de que coa escusa da seguridade está a distinguirse entre "os bos e os malos migrantes": “Antes dicíase que viñan roubar as nosas obras. Agora non, agora queremos que veñan, para facer cousas que nós non queremos facer”. O Que Non Che Contan de Donosti analizou que cumpriu co seu labor de altofalante do “terror social” e cre que os medios locais poden axudar a aflorar “a verdadeira cara dos grupos reaccionarios” en estado de creación e a crear un apoio ás Ceas Solidarias da Rúa.

Ramírez reflexionou sobre a “potenciiltate” da prensa local: “Sobre todo, a prensa local en eúscaro viuse como parte deste tipo de ‘acontecementos’: concurso de queixo, deporte escolar, sesión de bertsos e festas dos barrios… Aínda que nós facémolo, temos outra cousa que non pode facer o resto da prensa: facer un seguimento próximo aos problemas”. A diferenza entre os diferentes modelos xornalísticos é que, segundo Ramírez, unha noticia é e non é: “Nós levamos un ano publicando ataques e ameazas contra as persoas migrantes, e a genealogía tamén se pode ver facilmente que é o que vén”.

Para Ramírez, o xornalismo local ten a vocación de ofrecer “a crónica da época e as diferentes narrativas da cidade” e, no tema do racismo, axudar a entender “como se está enraizando o gran problema, e sobre todo, como se pode cortar”.

Hibai Arbide: serve o xornalismo para algo?

Hibai Arbide é unha xornalista internacional que agora traballa sobre todo para O País en Grecia. Arbide falou sobre o contexto da criminalización dos migrantes. Ao principio, Grecia foi un exemplo de proxectos solidarios como o Open Arms, e en poucos anos produciuse un enorme xiro á extrema dereita: “Entre outras cousas, porque prohibiron á ONG traballar no mar”.

Traballa en Lesbos, a illa onde hai dez anos chegaron miles de refuxiados: “Esta situación se cronificó, pero cambiou a atención mediática. Ao principio, o obxectivo dos medios de comunicación foi mostrar solidariedade, pero logo foron os problemas que lles causaba aos veciños”. Arbide explicou que todos os medios de comunicación falaron do “colapso” dos servizos, pero ninguén explicaba por que estaba a suceder isto e, sobre todo, por que non ofrecíase outro “camiño seguro para as persoas migrantes”. Desta maneira, a dereita aproveitou esta “inquietude” para “non atacar aos gobernos, senón atacar ás persoas migrantes”. Explicou as situacións límite: “Empezaron a facer checkpoint fascistas, pegando á xente, queimando casas e coches… Actuaron con total impunidade”. Deste xeito, “o Goberno decidiu non crear máis molestias aos veciños e entre outras cousas, comezou a aumentar as expulsións inmediatas”.

Arbide lembrou que estas expulsións se producen na mar e, por tanto, convértense nunha pelexa entre barcos: “Eu escoitei isto, pero non quería crelo do todo ata que empezase a traballar. Os niveis de violencia están a suceder, e isto estase producindo día a día”. Arbide realizou numerosas reportaxes e investigacións sobre estas violencias, e nalgún momento pensou que con iso conseguiría “cambiar algo”. Pero non.

Isto leva a reflexionar sobre o modelo xornalístico: “Onde queremos traballar como xornalistas? Nun gran medio de comunicación de prestixio? Ou en algo máis pequeno, pero en consonancia cos nosos valores?”. Contestou pesimista: “Quizais en ningún dos dous casos cúmprense os obxectivos desexados”. Entón, para que facer este traballo?

Lembrou a unha asociación de traballadores paquistanís de Grecia. Entre 2010 e 2012, os militantes do partido nazi Egunsenti Urrekara golpeaban aos campesiños paquistanís de Aspropyrgg, nunha malleira que se produciu case cada dous días. Con todo, cando ían presentar unha denuncia ante a policía non tiñan garantías e, como non tiñan permiso de residencia, recibían a ameaza de ser expulsados. Así, organizaron aos traballadores entre eles e realizaron un rexistro detallado das malleiras sufridas: día, hora, lugar, descrición… Non publicaron, non fixeron nada con iso, só fixeron un traballo de arquivo.

Tras o asasinato do rapero Pavlos Fyssas, foi unha ofensiva social e xudicial contra o partido nazi e unha das probas máis importantes que se presentaron no xuízo foi o arquivo do agricultor paquistaní de Aspropyrgás, que mostraba que a delincuencia do Partido Dourado era unha actividade “continuada e sistemática”. Deste xeito, “esta lista, que crían que non servía para nada, serviu para ilegalizar ao partido nazi máis importante de Europa”.

“O traballo que facemos ás veces non serve para nada, pero temos que seguir facéndoo, porque algún día vai servir”, engadiu.