No berce do Lingua Vasconum Primittiae, no Antigo Reino de Navarra, o futuro do eúscaro cambaléase, xa que ademais da resonancia mediática de Nafarroa Oinez, a crúa realidade demostra que en Navarra a expansión do eúscaro vai cara ao estancamento, a pesar de que nos últimos 15 anos produciuse un incremento. Á vista da situación cuestionable do eúscaro en Navarra, conclúese que necesitamos unha reflexión profunda e unha crítica construtiva. A debilidade do eúscaro esíxenos o compromiso de vivir en eúscaro: os euskaldunes actualizamos, melloramos e aumentamos o seu uso; e os castellanoparlantes, empeñados en aprender eúscaro. Porque a clave do futuro está no uso do eúscaro.

Por tanto, evitar o parón do eúscaro en Navarra vai requirir un esforzo enorme para os euskaldunes e para evitar esa “fosilización” é necesario incrementar os orzamentos en favor do eúscaro, así como visibilizar o eúscaro en todos os ámbitos da vida cotiá, para que o eúscaro se converta nun ben cultural e un instrumento de unión para os que vivimos en Navarra. Desgraciadamente, o novo Decreto Foral do Goberno de Navarra que regulará o uso do eúscaro nas administracións públicas acabará coa valoración do eúscaro nas zonas non vascófonas. Si a isto súmaselle a redución das matrículas no modelo D e a actitude do PSN e do inglés de Navarra Suma, dá un horizonte incerto para o eúscaro, polo que urxe unha mobilización xeral a favor do eúscaro.