Unha manifestación de mil colorees, representando un feminismo de mil colorees. O pasado 6 de marzo finalizou a V Marcha Mundial das Mulleres de Euskal Herria (EMM), na ponte de Santiago entre Hendaia e Irun, superando o límite administrativo imposto polos estados. "Esta fronteira é a fronteira política imposta polos Estados nacionais, unha estrutura militar que fortalece a xestión patriarcal e racista das nosas terras", lembrou no seu discurso inicial.

Garazi Goienetxea Díez, organizadora da iniciativa, di que o 17 de outubro do ano pasado han dado un final "digno" á iniciativa. Unhas 300 persoas congregáronse na ponte, dando continuidade á manifestación de varias decenas de persoas que saían das casas de Hendaia. Nesta quinta edición quixéronse visibilizar e denunciar as transnacionales, as fronteiras e as políticas migratorias como "ferramenta do sistema racista, colonial, capitalista e heteropatriarcal que pisa as vidas tanto das persoas migrantes como das que están nos territorios de orixe". Como non, coa cita na fronteira, produciuse un choque coa crúa realidade deste sistema: que ao final os que tiñamos a cidadanía local puidésemos pasar a fronteira, mentres que os inmigrantes que querían pasar de Irun a Hendaia tiñan a prohibición policial. É dicir, a realidade racista cotiá, denunciada pola EMM: o racismo sistémico e os privilexios que achegan a blancura e os papeis a este respecto.

No fondo, acordáronse das mulleres migradas que participaran en tarefas organizativas e que polo risco que supuña a estrutura administrativa non puideron chegar á fronteira. Tamén se deron as grazas especiais aos colectivos de mulleres racializadas e migrantes que traballaron na organización: "Sen eles non era posible levar a cabo esta acción de crear fisuras do sistema heteropatriarcal, capitalista, racista e colonial", engadiu.

Recolleron decenas de panos cosidos en diferentes recunchos de Euskal Herria, formando unha fila reivindicativa: "Por baixo de todas as néboas, por encima de todas as pontes, as feministas preparadas! "; "Construímos pontes, construímos pontes"; "Cambiamos a vida das esposas, sen muros, sen fronteiras"; "Construímos fronteiras con (deas) accións"; "Construímos pontes para romper fronteiras, contratos dignos aos empregados da nosa casa! "; "Crear pontes en Larrabetzu, creando unha responsabilidade colectiva", e puidéronse ver outras decenas de reivindicacións. Co fin de canalizar unha visión antiracista e decolonial, este foi o colosal final que se deu á reflexión colectiva que levou a cabo nos últimos meses. Os organizadores cualificaron de “importante” a reflexión colectiva e a confección local dos panos, xa que con este proceso participativo han partido de diferentes realidades locais.

"Vidas dignas para todas as mulleres"

Os representantes de EMM fixeron público o obxectivo de construír un movemento que "de forma permanente" sosteña "a loita feminista, anticapitalista e antiracista". A pesar de que neste camiño deuse un novo paso, nada terminara coa acción V: En palabras de Goienetxea Díez, "o camiño é longo, todo está por facer".

Desde a fronteira manifestaron a súa determinación de seguir traballando por un movemento que recoñeza a todas as persoas que viven no seo de Euskal Herria: "O noso feminismo quere construír un territorio que garanta unha vida digna para todas as persoas que vivimos nel", engadiu. Neste sentido, a EMM considerou esencial recoñecer e denunciar "o racismo estrutural", o "racismo institucional" e o "racismo social nas rúas en proceso de normalización".

Pero tamén subliñaron desde Hendaia e Irun o paso de cada un por recoñecer e asumir a súa "responsabilidade": "É imprescindible eliminar as fronteiras invisibles. Neste sentido, propomos situarnos como parte desa estrutura racista, asumir a nosa responsabilidade para facer fronte ás causas da violencia que sofren as mulleres migradas e racializadas, e non só facer fronte aos síntomas".

Goienetxea Dez engade que tamén temos o reto de inventar o camiño da confrontación dos vascos feministas brancos á loita antiracista, “sempre tendo en conta que non somos suxeitos desta opresión”. Para este exercicio, a V edición da EMM di deixar elementos interesantes: "Serviu para canalizar pola súa boca o que as mulleres racializadas e migrantes tiñan que dicir"; "serviu para definir o que significa a fronteira... para aclarar por onde queremos mirar á migración", e outros. Por exemplo, tamén serviu para definir a ‘ponte’ que foi o termo principal desta edición: "As pontes non significan o mesmo para todas as persoas migrantes, xa que as pontes que nunca serviron para conectar á xente convertéronse en murallas e non permiten o paso das persoas, senón que discriminan, pisan, marxinan e mesmo asasinan as persoas". Tras redefinir as pontes como ‘murallas de ponte’, a manifestación concluíu cunha longa fileira de panos dun a outro extremo da ponte, "de forma colectiva e individual, para derrubar, desmontar e vestir dunha nova folla". A artista Zarys Falcón foi a encargada de redondear a mensaxe, dando vida á creación a partir das fronteiras.

A V Acción completouse nun contexto rimizado pola pandemia de COVID-19, e aínda que iso "dificulta moito" o camiño, en xeral, os organizadores valoraron "moi positivamente" o camiño percorrido. A nivel internacional, si o ano pasado celebrouse a V edición da EMM, os axentes do País Vasco decidiron aprazala: "Parecíanos que era unha oportunidade importante para expor o eixo antiracista, para ter o espazo que necesitaba e animar á xente á reflexión colectiva, así que decidimos pospolo no contexto do COVID-19. Os pobos acolleron con alegría a dinámica, tal e como se dixo en Durango, porque o necesitaban", di Goienetxea Dez. Lembremos que nas Xornadas Feministas de Euskal Herria 2019 celebradas en Durango as mulleres do movemento racista e as migrantes subliñaron a necesidade de incorporar a perspectiva decolonial e antiracista ao movemento feminista.

Os asistentes tamén agradeceron que nesta época do COVID-19, propiciada pola lóxica do illamento e a volta a casa, as rúas enchésense de reivindicacións e de irmandade, garantindo sempre a convivencia e as medidas de saúde. Proba diso son as risas, os berros, os pasos de baile.

Aquí é o momento no que cruzaron a fronteira administrativa entre Irun e Hendaia: