A tempada do txotx comezou e a cidadanía comezou con ilusión a probar a colleita criada nas adegas das sidrerías. Non podemos faltar ao ritual anual, a esta forma de impulsar e vivir a cultura vasca. Pero toda tradición, voluntaria ou non, cambia e a esencia do costume se difumina a miúdo, como a visión dos sidreros se difumina trágicamente. Como se transmitiu a tempada do txotx ás novas xeracións? Como entenden os actuais sidreros, ou simplemente parranderos, a cita de sidrería?

“De xaneiro a abril, todos os fins de semana, as rúas do pobo énchense de persoas de todas as idades que queren gozar desta experiencia”. Así o describe a web do Concello de Hernani. Con todo, máis que encher as rúas, nos últimos anos as rúas desbórdanse e parece que os espazos públicos de Astigarraga e Hernani están reservados para sidreros durante unhas catorce semanas consecutivas. É fácil dicilo: case catro meses de festa ininterrompida e xigante, á conta de xente bébedo que non quere límites.

Moitos astigartarras e hernaniarras tamén queren festa e gústalles a cultura da sidra, pero no seu pobo négaselles a facelo. “Os sábados pola tarde moitos veciños dos nosos pobos senten desprazados do seu lugar de residencia”, confirmaron os representantes municipais de Astigarraga e Hernani na presentación da campaña Hartu ardura, advertindo de que a multitude xera “problemas de convivencia”. Os dous concellos recoñeceron que a tempada do txotx foise das mans e solicitaron á Deputación Foral de Gipuzkoa e ao Goberno Vasco unha reunión para axudar a xestionar a situación no inicio do período 2024. Pero ten volta atrás o que se converteu nunha tempada de abusos?

É evidente que os pobos non están dispostos a recibir cada semana miles de turistas de sidra. Autobuses en bandos, berros e ruídos día e noite, en todos os recunchos e medio dos ouriños, na metade da praza do que non comeu e bebido con moderación na sidrería, rotos de coches aparcados.. e o máis grave: todo tipo de agresións. As rúas e bares cheos de sidreros non son seguros nin para as mulleres, nin para as persoas da comunidade LGTB, nin para as persoas racializadas, nin para ningunha parte das minorías. Non é sidra, es ti. Os concellos queren evitar os ataques mediante a campaña de concienciación. Pero inflúen os carteis e anuncios anuais nos agresores co alcol e outras drogas?

A cultura das sidrerías foi un orgullo que se impulsou desde hai anos, e foi unha delicia para atraer a turistas locais e foráneos. O problema é que non se tomaron medidas para facer sostible ese turismo, si é posible. Agora que a situación está fóra de control, é difícil que os sidreros que veñen beber litros atrásense. Como delimitar o que é unha actividade económica importante para o pobo? Quen debe pór os instrumentos para sanear o embriaguismo?