O coñecido agricultor e sindicalista vasco Mixel Berhokoirigoin faleceu en Gamarte, o seu pobo natal, no mesmo lugar onde viviu e traballado estreitamente ligado á terra. Un dos fundadores da Unión de Agricultores do País Vasco (ELB) e ex secretario xeral de Confédération Paysanne, coñecido polo seu rastro no traballo, a militancia e o compromiso, levou a Gamarte a ser unha das principais referencias dentro e fóra do País Vasco.

Fundou a ELB en 1982 con outros labradores, co obxectivo de traballar en favor da agricultura popular. Até entón, a FNSEA era o único sindicato agrario que traballaba no sector sindical, co obxectivo de orientar políticas, medidas e axudas en favor dos pequenos agricultores. Pero o monopolio da FNSEA foi a favor doutra agricultura, sacaron e crearon a ELB. Segundo relataba, no contexto da época houbo que convencer á cidadanía de ambas as ideas, facendo un gran traballo pedagóxico. Por unha banda, a necesidade dunha estrutura a nivel de Ipar Euskal Herria, xa que entón o territorio non contaba con recoñecemento institucional; e por outro, que a saída da FNSEA e a creación da OCDE non era unha división, senón unha decisión motivada polo obxectivo de apostar por outro cultivo.

O ELB logrou o recoñecemento dos labradores ofrecendo alternativas e actuando en contra dos monopolios que dominaban o sector; e converteuse no principal sindicato agrario de Ipar Euskal Herria. En Berhokoirigoin o seu rostro e a súa linguaxe permaneceron durante anos.

Formado no Liceo Laborantza de Hazparne, do mesmo xeito que outros militantes de Ipar Euskal Herria, MRJC recibiu gran parte da súa formación política en Mocidade Vasca na década dos 70, e así coñeceu á súa parella Mikele Hirigaray.

Presidente da Cámara de Agricultura do País Vasco

Ante un modelo agrario intensivo e agresivo, a necesidade de construír unha auténtica estrutura agraria democrática que recoñeza a Iparralde e unha cámara de cultivo que teña en conta a realidade agraria de Euskal Herria, en 2005 creouse a Cámara de Agricultura do País Vasco (EHLG), impulsada pola ELB de Ainhize-Monjolos, presidida por Berhokoirigoin.

Previamente, nas eleccións á Cámara de Agricultura de Pau, levou a cabo unha campaña levando a cabo o clamor dunha Cámara de Agricultura do País Vasco, e determinando que si gañasen as eleccións crearían unha estrutura. En Ipar Euskal Herria saíron as primeiras forzas e entón, pasando da palabra á acción, crearon a estrutura.

O Estado francés opúxose de maneira inmediata a esta organización, co apoio da Cámara de Agricultura de Pau, por utilizar o nome doutra institución oficial, o que levou a xuízo ao sindicalista de Gamarte en dúas ocasións, en 2008 e 2010, ambas as declaradas inocentes. “Non coñezo unha militancia fácil, pero se non se implica, a situación é difícil de mellorar”, dixo a este medio nunha entrevista realizada en 2012.

Foi presidente da Cámara durante dez anos e, tras abandonar o cargo, así o expresou na revista Laborari, preguntado polas funcións e retos desta institución: “A tirada de corda é difícil entre os modelos de cultivo, entre a industrialización e a sustentabilidade. Sabemos onde tiran. Nós somos os que tiramos nesa corda xunto a outros sobre o cultivo sostible”.

No seo da EHLG e a través doutros moitos proxectos, como Lurrama ou o grupo Etxalde pola soberanía alimentaria de Euskal Herria, Berhokoirigoin traballou en contra da especulación e en favor do modelo ecolóxico, e as súas ideas foron amplamente difundidas en entrevistas e conferencias. En 2017, na Asemblea de Alimentación 21 explicou algúns deles: “Si a misión da agricultura é crear alimentación ao mundo, que a xente alimente, con cantidade e calidade... o problema é que vemos que no mundo actual hai mil millóns de persoas famentas, mil millóns máis malalimentados… Non é un problema técnico, senón político”.

Artesá da paz

Ademais de cultivar e sindicalizar, Mixel Berhokoirigoin tamén estivo moi implicado no sector da construción popular. Foi membro de Abertzaleen Batasuna e da plataforma Batera. En decembro de 2016 participou no acto de desarmamento de Luhuso, onde foi detido pola policía xunto a catro persoas, coñecidas como os Artesáns da Paz, que recibiron unha onda de solidariedade por parte da cidadanía e crearon o grupo Bakegile. Uns meses máis tarde produciuse o desarmamento definitivo de ETA, baixo a tutela da sociedade civil.

Nos últimos anos vimos comprometido a favor da paz e a convivencia. “A resolución das consecuencias do conflito é, para todas as persoas encarceradas, a captura dunha perspectiva diferente á prisión”, afirmou o pasado mes de xaneiro nunha das súas últimas intervencións públicas en Baiona.

A Berhokoirigoin gustáballe tamén a cultura. De mozo traballou no teatro nos grupos Hiruak Bat e Biper Beltx, así como na creación Hiru zitxun, o ano pasado formado por Gamarte, Ainhize-Monjolose e veciños de Lakarra. Era afeccionado aos bertsos, e fíxoo tanto nun programa de radio local como no ambiente das festas.

Durante máis de 30 anos, o de Gamarte, agricultor de raíz e sindicalista, xunto a Mikel, traballou na produción de leite e na elaboración do pequeno froito kiwai na leira Uhartia. Hoxe compartía esas obras cos seus fillos Iñaki e Maitena, axudándolles cando podía, coidando da terra que amaba e dos seus familiares e amigos até o último momento.

Un cancro rápido levouse ao pai da nosa compañeira Jenofa Berhokoirigoin, Mixel.