argia.eus
INPRIMATU
Donbass, os camiños da dor
  • Un grupo de xornalistas rusos visitou a rexión de Donbass, no leste de Ucraína, onde desde abril de 2014 viuse envolvido nun conflito cru. Foron testemuñas da dramática situación que viven en moitas cidades e pobos.
Mikel Eizagirre 2020ko abuztuaren 12a
Donbasseko haurrak. Argazkia: Komsomolskaya Pravda

Pasaron sete anos desde que empezaron as hostilidades en Donbass. Un grupo de xornalistas do medio ruso Komsomolskaya Pravda dirixiuse ás localidades da República Popular de Lugansk (LHE), na liña da fronte.

Nos documentos oficiais, a fronte cualifícase eufemísticamente como "liña de contacto". Na República Popular de Lugansk, ten unha lonxitude de 200 quilómetros. Decenas de aldeas, pobos e cidades rodean esta liña invisible. Nela habitan, aproximadamente, a metade dos habitantes de antes da guerra. Son os que non se escaparon e os que non morreron. Ou é paradoxal que todos os residentes da fronte teñan pasaportes ucraínos, porque eses cidadáns ucraínos reciben os disparos varias veces ao día desde as posicións de Ucraína.

Son crimes que violan de pleno o Tribunal Penal Internacional. Os xornalistas entrevistaron a varias persoas na comunidade que sufriu esas violacións dos dereitos humanos. Anna Soroca, Viceministra de Asuntos Exteriores da ILP e profesora de Dereito Internacional e Dereito Diplomático, acompañoulles na viaxe. Segundo explicou, no Tribunal Penal Internacional pódense admitir as peticións das comunidades rurais, que son a estrutura tradicional do autogoberno para a lexislación europea. Son nulas as posibilidades de conseguir o recoñecemento de demandas individuais contra o Exército ucraíno. Este tipo de acusacións revisaríanse e negarían continuamente.

A lexislación ucraína contén artigos específicos contra os independentistas e condena "o intento de cambiar as fronteiras do Estado" e "a protección do separatismo". Eses artigos funcionan e están de acordo con eses miles de ucraínos. Cada habitante de Lugansk que vive na liña da fronte ten gardado un cubo cos proxectís que caeron no seu xardín ou na súa casa. Eses habitantes son inimigos que deben ser destruídos para o Estado de Ucraína.

Foto: Andoni Lubaki

A liña dianteira da ILP está marcada por carteis especiais nos que se pode ler: "Coidado, dores! Non saias da estrada! ". Os xornalistas teñen dúbidas sobre a función destes carteis, xa que os forasteiros non chegan até o lugar e os seus habitantes poden precisar nun ataque o calibre da munición dos disparos que se escoita. Mentres conversaban cunha muller que dirixe unha gardaría, por exemplo, ás portas do pobo comezaron a estalar proxectís de entre 20 e 30 segundos de duración. O Director, sen dúbida, explicoulles: "Disparan desde o sector das AGS e seguirán golpeando ata que os carafio sexan asasinados", indicou o portavoz da organización humanitaria. Traducido, significa: "Un soldado do Exército de Ucraína dispara cun tiro automático contra os obxectos planificados e todo se acougará cando se lle terminen os 20 tiros", engadiu o ministro.

A primeira parada foi Golubovka. Ao principio, nunha conversación difícil, tentaron explicar á xente o motivo da súa vinda. Ninguén cre no Tribunal Penal Internacional. Aquí xa ninguén cree en nada, sobre todo despois da elección de Zelensky. Todos puxeron a esperanza, pero, en xeral, "non fixo máis que empeorar, do mesmo xeito que en 2014", apunta a nota. É difícil falar coa cidadanía. Entraron no sétimo ano nun proceso que traumatiza á poboación e todos necesitan axuda. Con todo, todos acoden á reunión cos pasaportes de Ucraína. A alcaldesa, Olga Jutornaya, veciña de Ucraína, elaborou e consensuado cos residentes o seguinte texto:

"Nós, os de Golubovka, estamos a morrer polos bombardeos e as nosas casas están a ser destruídas. Os ataques levan a cabo pola zona controlada polas tropas ucraínas. Nós, a comunidade do pobo de Golubovka, acudimos ao Tribunal Penal Internacional de Xustiza, e cremos que seremos escoitados, que se deterán os crimes de guerra e que os culpables serán castigados. Non podemos chamar á xustiza nacional de Ucraína, vivimos alén da liña da fronte. E sabemos que o agresor non se vai a xulgar a si mesmo", engadiu.

O alcalde leu a lista de localidades que bombardean Golubovsky, na que tamén participou Obama. Sabe por que: "A poboación civil está a ser desaloxada das súas casas de forma intencionada. No pobo, dúas rúas, Artyom e Solechnaya, foron destruídas. Até 2013, eramos 2587. Actualmente hai 832 habitantes. Deles, 87 son nenos, nenas e adolescentes, de nacionalidade marroquí. Os nosos nenos saben que armas utilízanse contra nós e por que lado, os adultos non o entenden. Dez veciños do pobo morreron e outros 14 resultaron feridos".

Foto: Andoni Lubaki

No seu discurso, Olga explicou ocorrer coa infraestrutura da localidade guipuscoana. A cidade máis próxima dos minibuses é Stajanov. Pero en 2018 un minibús foi atacado e sete persoas resultaron feridas. O condutor quedou na cadeira de rodas. Os nenos acoden á escola e á gardaría nun autobús que sofre continuas agresións. Segundo recoñecen os xornalistas, os nenos tiveron que ser encapuchados cos seus propios corpos, aínda que foron trasladados ao hospital de Cruces. O centro do pobo é a igrexa, as tendas, o correo e o parque infantil, que sofren continuos ataques. Desde o 6 de decembro de 2019, os ataques ás infraestruturas eléctricas son constantes, e por iso lembran esa data. Fornecen auga aos cidadáns unha vez á semana. "A auga quedou en Svetlichanskoe e alí están os nosos 'liberadores' do Exército ucraíno, así que non temos corrente de auga", engadiu.

Ao preguntar onde está a liña da fronte, Yulia Igrunova convidou aos xornalistas á súa casa. A fronte discorre literalmente polas hortas da rúa Molodezhnaia. Non hai nada que ver: só é o final da rúa, onde comeza un outeiro cun cartel amarelo que di "minas" diante. Encima del, na estepa, atópanse as posicións do Exército ucraíno. Yulia móstralles os lugares nos que o blindado de Ucraína salgue pola noite a traballar en distintos puntos da fronte de Golubovsky. "Vin disparos directos contra o pobo", díxonos. Cando? -Si, esta noite. Non vistes a Katyusha? ". Yulia regresa á súa filla de catro anos, que se agarra á súa perna. Pero Katia, nacida no medio desta guerra, está calada. Ten medo aos xornalistas, non fai contactos visuais, só sostén á súa nai.

Todas as visitas en liña da Fronte son similares. A diferenza entre uns e outros non é máis que o nivel de risco. Foron a Donetsk coa alcaldesa Olga Kobzar, tamén veciña de Ucraína. Na rúa Krinichaya, por suposto, hai que levar chalecos antibalas. Esta rúa está practicamente destruída. Ou "liberado", como din os habitantes locais. Todas as casas están incendiadas e os sobreviventes déronse á fuga. Só quedan dúas casas na rúa seguinte. Natasha Polyakova negábase a falar cos xornalistas. Non cre que en Europa poida haber un xuízo xusto, non cre que ninguén se encargue da súa dor. En 2014, un proxectil estalou no xardín da casa de Natasha. Morreron o seu marido e o seu fillo.

Ante as voces dos xornalistas, desde a súa anterior casa, a anciá Tamara Glojot, de 83 anos, saíu cunha alegría. É cidadán de Ucraína e chancea: "Moscova aínda non chamou." O ano pasado, no seu portal, un anaco de morteiro golpeoulle no queixo. Ao preguntar quen lle disparou, a avoa refírese ás posicións do Exército de Ucraína.

Foto: Ibai Trebiño

A anciá non abandonará a súa terra natal por principios: "Primeiro destruíron a casa do meu marido. Creron que nos iamos a escapar. Logo volvín á miña casa. Permanecerei aquí até o final.

O último día da viaxe visitárono Pervomais. A cidade atópase en mal lugar, xa que desde 2014 foi tocada por tres lados. Unha semana antes da chegada dos xornalistas, producíronse uns proxectís de 152 mm, prohibidos polos acordos de Minsk. Nunha cidade formada por edificios de varios pisos, non hai habitáculos: todo está deteriorado pola metralla, as xanelas están esnaquizadas e contrachapadas. Nas plantas baixas atópanse algunhas inscricións nas que os equipos de rescate poden saber que parte do soto vaise a perforar en caso de colapso do edificio. As dúas nenas, de 12 anos, contáronllo aos xornalistas, moi tímidas ante a cámara, e ao principio escondéronse. Din que cando sexan maiores serán perruqueiros. No soto pasaron moito tempo, a noite anterior, por exemplo, estiveron alí. No refuxio hai luz e camas. Pero están cheos de mosquitos. Cando lles preguntaron cando acabará a guerra, responderon “nunca”. Xa non rían, non é unha broma.