argia.eus
INPRIMATU
Mouras, maruga, fresa e moral
  • Non sei si para o lingüista ou para o filólogo, pero aquí hai un traballo. É unha confusión extrema, polo menos eu. Neste apuro atopeime con frecuencia, sobre todo á hora de comunicar, de expresar e de adoptar palabras. E a palabra de mestura ou de bocadillo é “masusta”.
Jakoba Errekondo 2020ko abenduaren 02a
Marugatze zuria (Morus alba)

Como di Masusta ou Wikipedia: mastro, maazuza, masustra, masusa, masurta, ma(t)zusta, masosta, marzusta, marzuza, martutza, marzoza, marzoza, matsutsa, matsuts, matxinch, matust, mastro, mastro, machuja, mastro.

Saiba vostede que o que é de aquí para atrás é a miña mera opinión. Paréceme que coa palabra “masusta” indícase un determinado tipo de froita. Froita en forma de polidrupa, cunha nutria que contén moitos grans co drupa ou un óso no seu interior.

As mouras son producidas por plantas de dous xéneros: Rubus e Morus. O laharra (sobre todo Rubus ulmifolius) e o mugurdiondo (Rubus idaeus) pertencen ao xénero Rubus. A froita do arbusto chámase mouras, a do arcoíris frambuesa, dúas vermellas tamén mouras, cortantes, pintas, vermellas, marcillosas, pintadas... A Fresa (Fragaria vesca) coñéceselle tamén como pintura, pintura, magu, mangueira, martelo, martelo, araña e artimaña; á planta tamén se lle denomina pintura. Os louros son arbustos, as fresas son herbáceas, todas perennes.

O xénero Morus é o buco da outra sidrería. Son árbores, eu chámoos "marugar". Son moitos, dous dos máis coñecidos: o marugado branco (Morus alba) e o marugado negro (Morus nigra). O nome de Morus provén do latín, neste idioma denomínase "marugada". O marugado tamén é coñecido como masusta, masuster, masustondo, masusta arbola, masusta árbore, moraondo, martoltza, martolzaondo, marzokaondo, martutz-piku, martutzondo, martotsondo martxuka, marukaondo, marusta-habe, masustabe, parra, etc. A froita do marugado é a maruga, pero tamén un luuco de martola, martoltza, martutz, martxuka, etc.

Foi, en parte, o feito de que se desenvolveu xunto co castelán o que nos trouxo esta mestura? Eles chaman “moura” ao gran da zarzamora en lugar de “zarzamora”, e ao da bolboreta. Nós mordemos aos dous. Tamén coñecemos cos mesmos nomees froitas parecidas, desa forma ou similares ás anteriormente citadas. E a maioría dos nomes comezan con ma. A marua é unha mancha, o rastro que deixa o moscú ou moscorona do gran de noz; é dicir, a maruca. Ma, ma, ma...

Hai que volverse tolo nesta festa de nomes. Hai moito tempo que me volvín tolo nestas cousas, pero supoño que teremos que facer algo para entendernos. Porque se necesita valor e enerxía para vivir nesta lea. Marugar, maruga é para a árbore e zarzamarra para a marfil. En efecto, era un deber moral comigo mesmo. En castelán dise así á masticación: “moral”.