argia.eus
INPRIMATU
A cantante recentemente estreada Maite Idirin despídese o mércores en Angelu
  • A cantante Maite Idirin faleceu o 20 de xaneiro. Vivía en Angelu e o mércores ás 10:30 horas celebrarase unha misa funeraria. Foi unha das voces máis coñecidas da canción vasca. Loitou polos dereitos das mulleres durante a súa vida.
Onintza Irureta Azkune @oirureta 2024ko urtarrilaren 22a
Maite Idirin 2006an. Argazkia: Dani Blanco / ARGIA CC BY SA.

A familia recibirá visitas os martes durante todo o día e o mércores até as 10:00 no funerario de Angelu (Camiño Chrysantèmes 9, Anglet). A misa funeraria terá lugar na igrexa Saint León de Anglet o mércores ás 10:30 da mañá.

Tradución ao eúscaro

Soslaya colocada en 2006 por Mel Anjel Elustondo na súa entrevista: Maite Idirin (Ugao, 1943). Cantante. Na súa mocidade, o desexo dos nacionalistas da posguerra centrouse na danza e o coro. A súa afección á música levoulle ao mundo da canción, acompañado de boas guitarras e poemas. Empezou cantando pobo a pobo en 1968, pero en 1969 tivo que fuxir primeiro a Baiona e logo a París. Gáñase a vida cantando no Teatro de Café Candelaria do barrio latino. Estudou sociología en Vincennes. Foi marido de Jokin Apalategi. Terminaron os estudos e volveron a Bayona, aínda refuxiadas. Abriron a libraría Zabal de Baiona e comezou a estudar no conservatorio con dous ou tres discos pequenos e longos (a casa do pai) gravados. Logo gravou o seu disco Ahizpatasuna, pero seguiu o camiño da música clásica. Cantou e gravou música clásica vasca. Realizou un programa radiofónico sobre música clásica en Euskadi Irratia.

 

Campionato Vasco de Canto 1989. De esquerda a dereita: Eñaut Larralde, Koldo Pastor, Maite Idirin, Ibai Rekondo e Ruperto Lekue. Fotografía: Gorka / ARGIA.

Cantando en eúscaro aos parisienses

No arquivo de ARGIA atopamos tres entrevistas a Idirin, a máis antiga de 1971 e a máis recente de 2005.

Entrevista de 1971 a Iñaki Beobide, un mozo culturista vasco falecido. Titulou a entrevista Euskal Kantari Bat en París. Marchouse de Baiona a París e preguntoulle como traballa na súa vida e como cantante. Para entón xa publicara un disco e outros dous estaban en camiño. Para os París contou como cantaba e que lles desexaba aos vascos:

“Estas cancións [cancións tradicionais vascas] cántoas, sobre todo, para a satisfacción da xente de fóra, ofrézoas á cidadanía a través dun disco. Esas son as cancións que realmente quero e o pobo pronto poderá escoitar as miñas últimas cancións”.

Beobide preguntou aos parisienses por cantar en eúscaro, e así respondeu Idirin: “Si é un bo artista non é un obstáculo. Hai que ser artista, ter personalidade, dar algo co canto”.

A revolución das mulleres e a revolución vasca, conxunta ou separada?

Na entrevista de 1978 o entrevistado e entrevistador falaron da canción, pero fan especial fincapé na falta de igualdade entre mulleres e homes. A entrevistadora é Ermiñe Madariaga, que naquela época asinaba os artigos con Kukusu. A entrevista comeza coa pregunta: “Si facémoslle esta pregunta, é porque es unha cantante de Euskal-Herria, pero tamén porque es cantante de mulleres, e como as mulleres non cantan, por que cres que é iso? ". E así a resposta: “Creo que o feito de que as mulleres na canción sexan menos que os homes ten que ver co que ocorre noutros oficios ou oficios. Non se formou á muller, animouse a unha profesión. Non se fai pracer como o home”.

Fotografía: LUZ CC BY-SA

No diálogo é evidente a conciencia de Idirin sobre a liberación e os dereitos das mulleres e o entrevistador tiroulle deste tema. Madariaga preguntoulle si a revolución das esposas e a revolución de Euskadi ían xuntas ou especiais. Idirin ofreceu a Madariaga unha gran reflexión:

“Parece que xorde un binomio entre a revolución vasca e a da muller. É a única revolución para min. Na revolución vasca entra a revolución da muller. E si na revolución vasca as mulleres non teñen os mesmos deritos e non son libres, non será unha verdadeira revolución. Até a data a revolución vasca pódese considerar masculina. Que facemos as mulleres? Axudar a que isto sexa así. Eu creo que as mulleres teñen un gran papel na revolución vasca. Non é necesario realizar accións visibles. Lamentablemente, os esquemas masculinos tamén están dentro. Si [sic] recoñécese que só a acción expectativa é revolucionaria, somos perdidos. O meu traballo diario é tan revolucionario como iso. O que hai que cambiar é a vida cotiá, os intestinos son ideas, están moi lonxe. A revolución vasca está moi lonxe. As metas están moi lonxe e talvez, como as temos nas ideas, nunca as teremos na realidade. Eu creo que o importante é o camiño. A maduración é utópica. Si non facemos a revolución no camiño non chegaremos ao lugar desexado. Quizá a contradición entre os homes e as mulleres radica en que cando para os homes é o poder revolucionario, si para as mulleres traducimos os seus escritos, darémonos conta de que o poder é destruír e negar”.

A última entrevista é a realizada por Mel Anjel Elustondo en outubro de 2006: "Aos poucos cambiou a miña forma de facer música".