Sen darse conta, volve o solsticio de verán. O Sol alcanzou a súa cima e quéntanos moi ben o casco. En moitos lugares celébrase o rito da fogueira e os vascos tamén temos unha tradición ancestral. Antigamente, a fogueira de San Juan fíxose nas puntas dos montes, pero agora, nas inmediacións dos caseríos, na mesma praza da cidade e o pobo ou nun prado contiguo ao pobo. Tamén o fan nas praias costeiras.

Este costume de facer lume nos cumes dos montes fixo que me empece a facer cabais. Mari da mitoloxía vasca, deusa da nai terra, ía montando unha bóla de lume dunha montaña a outra –de Anboto a Murumendi ou á serra de Aralar–. Non é un rito dedicado á deusa da terra fértil o costume de facer lume en lugares altos? En torno ao lume rural de San Juan cantáronse frases similares aos conjuros “Queimar serpes e rapes, queimar…”. Por medo ou porque as bacterias non as coñecían, crearían epidemias.

Ademais, preparaban un fermoso ramallete de flores de primavera, mesturadas con algunhas colleitas de horta e campo. Nos marcos de portas das casas ou nos campos tamén se colocaban poliñas de fresno para protexerse das pragas. En xuño, estamos no mes de Eki, no solsticio de verán, pero enseguida vén a colleita, a época da colleita. Agora pídeselle unha boa colleita a San Juan e antes a Mari, a deusa da avoa, porque as pragas traían fame e grandes miserias.

As fogueiras de San Juan non se acenden ata que entren ben á tardiña, eu diría sombreado. De feito, o lume era un substituto do sol para o home antigo. O lume faio claro, o lume quéntao, o lume protéxeo dos animais e o lume prepáranos as comidas; o lume é un pequeno sol na noite negra. Por tanto, a mellor época do sol, o solsticio de verán, celebrábano con lume e celebrámolo aínda.

Non, non me esquecín do título do escrito. Estamos aquí vivos grazas á nosa estrela maior, a máis grande, a máis próxima. El é o que nos dá vida. Pero non creas que non haxa animais que vivan de noite, ás escuras. Claro que hai, pero a eles tamén lles chegan as ondas e as partículas do sol e de todas as demais estrelas. Non hai/é nada que non teña o toque do cosmos.

Hai unha gran pota (é unha metáfora) tan grande como o universo, que si é verdade a teoría dos universos múltiples é suficiente para caber no seu interior; unha pota sen límites. Todo o que é está metido nesta pota, desde millóns de galaxias, millóns de estrelas de cada galaxia, os seus planetas e satélites, os seus enormes espazos buxán cheos de enerxía, buracos negros que aínda teñen máis enerxía, até todo o cosmos. E nós, todos os que vivimos nesta pelotita terra: os seres humanos, os animais, con todo o que é planta, etc., estamos nesa pota. Nesta cazuela está o caldo, como adoitan colocar o cartelito nos bares, que o impregna todo.

A presenza da eternidade, a realidade inicial, a propia creación do universo, a profundidade da creación, a solidariedade de eternidade. O caldo que trae a propia cazuela e o que se coce, cócese sempre, sempre evoluciona, todo e todos somos membros fundadores. Esta salsa vincula todo o que é, relaciónao todo, non hai nada que non teña nada que ver, todo está atado, todo está cocido na mesma salsa.

Este é un dos resultados máis claros da ciencia cuántica: a relación entre todo o que é. Pero a ciencia cuántica é a ciencia dos séculos XX e XXI. Con dous mil cincocentos anos de antelación, os eruditos orientais informáronnos diso. Os Presocráticos gregos tamén falaban da relación entre as cousas. Eles inventaron a palabra átomo e o seu significado: o elemento máis pequeno que forma todo o que é.

Nós, de novo, estamos metidos en detalles. Hai pouco a lúa púxose diante do sol e fíxonos sombra nesta terra, e aí estivemos alterados, dándonos como a noticia máis importante do mundo en todos os medios. Os codiciosos están a organizar para a próxima eclipse. Cantas veces ocorreu iso durante millóns de anos nos que a Lúa está a dar voltas á nosa terra? Deberiamos preocuparnos máis polo lixo que xeramos entre o sol e a terra, a perigosa sombra que producen todo tipo de materias sólidas e gaseoso.

Non esquezas que nós tamén somos parte do sol e necesitamos del.

Iñaki Lasa Nuin